Γαλακτικό οξύ: Τι είναι και πώς λειτουργεί – Οι κίνδυνοι αν είναι υψηλό και πώς φεύγει

Το γαλακτικό οξύ είναι μια χημική ουσία που παράγει το σώμα όταν τα κύτταρα διασπούν τους υδατάνθρακες για την παραγωγή ενέργειας. Τα μυϊκά κύτταρα και τα ερυθρά αιμοσφαίρια παράγουν το περισσότερο γαλακτικό οξύ, αλλά μπορεί να προέλθει από οποιονδήποτε ιστό στο σώμα.

Οι περισσότεροι σκέφτονται το γαλακτικό οξύ στους μύες τους κατά τη διάρκεια μιας σκληρής προπόνησης. Οι μύες παράγουν πολύ γαλακτικό οξύ όταν ασκείστε, αλλά αυτή δεν είναι η μοναδική δραστηριότητα που το δημιουργεί. Οτιδήποτε κάνει το σώμα σας να χρησιμοποιεί περισσότερο οξυγόνο από το συνηθισμένο μπορεί να κάνει τα κύτταρα να παράγουν γαλακτικό οξύ.

Κάθε σωματική προσπάθεια μπορεί να προκαλέσει βραχυπρόθεσμη αύξηση του γαλακτικού οξέος στο σώμα. Αυτή η προσωρινή αύξηση δεν είναι επικίνδυνη και συνήθως δεν προκαλεί συμπτώματα. Το ήπαρ και οι νεφροί φιλτράρουν το γαλακτικό οξύ από το αίμα και το διασπούν σε γλυκόζη (σάκχαρο στο αίμα).

Τι κάνει το γαλακτικό οξύ

Το σώμα τροφοδοτεί τους μύες με οξυγόνο (αερόβια). Εάν αρχίσετε κάποια έντονη σωματική δραστηριότητα πιο γρήγορα από ό,τι το σώμα σας μπορεί να φέρει οξυγόνο στους μύες και σε άλλους ιστούς, τα κύτταρα διασπούν γλυκόζη για να δημιουργήσουν την ενέργεια που χρειάζεστε, ώστε να συνεχίσετε να κινείστε (αναερόβια). Το γαλακτικό οξύ δημιουργείται όταν παράγετε ενέργεια με αναερόβιο τρόπο.

Το γαλακτικό οξύ έχει τρεις κύριες λειτουργίες:

1. Ενέργεια: Το σώμα παράγει γαλακτικό οξύ για να τροφοδοτήσει τα κύτταρα όταν αυτά εργάζονται σκληρότερα από το συνηθισμένο.
2. Παραγωγή γλυκόζης (γλυκονεογένεση): Το ήπαρ και οι νεφροί φιλτράρουν το γαλακτικό οξύ από το αίμα, αφότου δημιουργηθεί σε άλλους ιστούς. Το διασπούν και το μετατρέπουν σε νέα γλυκόζη που το σώμα μπορεί να χρησιμοποιήσει για ενέργεια στο μέλλον.
3. Μοριακή σηματοδότηση: Το γαλακτικό οξύ στο αίμα είναι ένα μόριο “σήμανσης” για όλο το σώμα. Προσελκύει τα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος να επέμβουν στα σημεία με αυξημένο γαλακτικό οξύ, για να επουλωθούν οι πληγές και να καταπολεμηθούν τυχόν λοιμώξεις.

Προκαλεί το γαλακτικό οξύ αυτό το “κάψιμο” στους μυς όταν ασκείστε;

Είναι ένας κοινός μύθος ότι το γαλακτικό οξύ κάνει τους μύες να πονούν ή να “καίγονται” μετά από μια προπόνηση. Οι ειδικοί πίστευαν παλιότερα, ότι η συσσώρευση γαλακτικού οξέος προκαλεί μέρος του πόνου που νιώθετε τις ημέρες έντονης σωματικής δραστηριότητας. Ωστόσο, πιο σύγχρονες μελέτες έχουν δείξει ότι το γαλακτικό οξύ “ξεπλένεται” από τους μύες σας τόσο γρήγορα, που δεν καταστρέφει τα κύτταρα, ούτε προκαλεί πόνο.

Συνήθως, ο πόνος που νιώθετε τις ημέρες μετά την προπόνηση προκαλείται από μικροσκοπικά σκισίματα στις μυϊκές ίνες. Αυτό μπορεί να είναι καλό, διότι η επιδιόρθωσή τους κάνει τους μύες να μεγαλώνουν και να δυναμώνουν. Αλλά αν αντιμετωπίζετε έντονο μυϊκό πόνο, μπορεί να έχετε τραυματισμό, όπως ένας μυικό τράβηγμα.

Πού βρίσκεται το γαλακτικό οξύ στο σώμα

Τα όργανα και οι ιστοί που παράγουν το περισσότερο γαλακτικό οξύ είναι:

• μύες
• ερυθρά αιμοσφαίρια
• δέρμα
• εγκέφαλος
• γαστρεντερική οδός

Οι επιπτώσεις αν το γαλακτικό οξύ φτάνει συχνά σε υψηλό επίπεδο

Διάφορες καταστάσεις υγείας και λοιμώξεις, που δυσκολεύουν το σώμα να τροφοδοτήσει φρέσκο οξυγόνο στα κύτταρα, μπορεί να αυξήσουν τα επίπεδα γαλακτικού οξέος. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε γαλακτική οξέωση: ένα επικίνδυνα υψηλό επίπεδο γαλακτικού οξέος. Η γαλακτική οξέωση είναι μια σοβαρή κατάσταση υγείας που μπορεί να είναι θανατηφόρα!

Η γαλακτική οξέωση είναι συνήθως μια επιπλοκή άλλων καταστάσεων υγείας, όπως:

• νεφρική ανεπάρκεια
• ηπατική ανεπάρκεια
• κίρρωση
• καρδιακή ανεπάρκεια
• λοιμώξεις και σηψαιμία
• καρκίνος

Τα πιο κοινά συμπτώματα της γαλακτικής οξέωσης είναι:

• ναυτία και έμετος
• αδυναμία, ειδικά στους μυς
• κοιλιακό άλγος

Εάν έχετε γαλακτική οξέωση, το σώμα σας δεν μπορεί να επεξεργαστεί το γαλακτικό οξύ αρκετά γρήγορα και αρχίζει να βλάπτει τα όργανα και τους ιστούς. Μπορεί να κάνετε εμετό καθώς το σώμα σας προσπαθεί να αφαιρέσει το επιπλέον γαλακτικό οξύ όσο το δυνατόν γρηγορότερα.

Μπορείτε να αναπτύξετε γαλακτική οξέωση εάν πιέσετε το σώμα σας πέρα από τα συνηθισμένα όριά του κατά τη διάρκεια ενός αθλήματος, προπόνησης ή οποιουδήποτε τύπου έντονης σωματικής δραστηριότητας. Η προπόνηση και τα αθλήματα μπορούν να δοκιμάσουν τα όρια της αντοχής σας, αλλά μην αναγκάζετε τον εαυτό σας να συνεχίσει την υπερπροσπάθεια, όταν είστε σωματικά εξαντλημένοι.

Η γαλακτική οξέωση είναι διαφορετική από την προσωρινή αύξηση του επιπέδου του γαλακτικού οξέος μετά από μια κανονική προπόνηση. Συνήθως, το επίπεδο γαλακτικού οξέος θα επανέλθει στα συνηθισμένα του επίπεδα μόλις σταματήσετε την έντονη σωματική δραστηριότητα. Το ήπαρ και οι νεφροί αρχίζουν να διασπούν το επιπλέον γαλακτικό οξύ αμέσως πριν εμφανίσετε συμπτώματα ή επιπλοκές.

Πώς φεύγει το γαλακτικό οξύ

Ένας τρόπος για να μειώσετε το γαλακτικό οξύ είναι να πίνετε πολύ νερό.

Όταν πίνετε νερό, βοηθάτε στην αραίωση του γαλακτικού οξέος και στην αποβολή του από το σώμα. Το νερό παρέχει στο αίμα τα απαραίτητα ιόντα οξυγόνου και υδρογόνου. Η ενυδάτωση είναι το κλειδί για την μείωση των επιπέδων γαλακτικού οξέος, επειδή το νερό παρέχει αυτό που “ποθεί” το μυϊκό κύτταρο: ιόντα οξυγόνου και υδρογόνου. Αυτή η δίψα για νερό κατά τη διάρκεια μιας προπόνησης είναι το σώμα, που σας… ενημερώνει, ότι οι μύες χρειάζονται περισσότερο οξυγόνο.

Ο δεύτερος τρόπος για να μειώσετε το γαλακτικό οξύ είναι η συμπίεση των μυών πριν ή μετά την προπόνηση.

Η συμπίεση πιέζει τα αιμοφόρα αγγεία ωθώντας προς τα έξω τα μεταβολικά απόβλητα και το παλιό, στάσιμο αίμα. Μόλις μειωθεί η συμπίεση, τα αιμοφόρα αγγεία επεκτείνονται περισσότερο από πριν, φέρνοντας μια μεγάλη ροή πλούσιου σε οξυγόνο αίματος.

Ένας τρίτος τρόπος είναι η χρήση θερμότητας (καλό “ζέσταμα”) πριν από βαριά άσκηση και η κρύα θεραπεία αμέσως μετά.

Το ζέσταμα “ξυπνά” τους πονεμένους, δύσκαμπτους μύες ενεργοποιώντας τους μέσω της αυξημένης ροής του αίματος. Αυτή η ενεργοποίηση θα βελτιώσει την απόδοση και θα μειώσει τον κίνδυνο τραυματισμού. Μετά από μια σκληρή προπόνηση, το νευρικό σύστημα “τρελαίνεται”, προκαλώντας αίσθηση καύσου. Η εφαρμογή κρυοθεραπείας μετά από άσκηση ηρεμεί το νευρικό σύστημα, επιβραδύνοντας τη ροή του αίματος. Μόλις οι μύες ζεσταθούν ξανά, ανοίγουν ευρύτερα από πριν, αυξάνοντας την ροή πλούσιου σε οξυγόνο αίματος.

Πηγές: https://my.clevelandclinic.org, https://recoupfitness.com

φωτό: iStock