Πολλαπλό μυέλωμα: Ποια είναι τα ύποπτα συμπτώματα και ποιες οι θεραπείες

Περισσότεροι από 40.000 άνθρωποι στην Ευρώπη μαθαίνουν κάθε χρόνο ότι πάσχουν από πολλαπλούν μυέλωμα, μία ασθένεια που αποτελεί το 10% του συνόλου των αιματολογικών κακοηθειών.

Η νόσος ανήκει στις επονομαζόμενες πλασματοκυτταρικές δυσκρασίες. Χαρακτηρίζεται από αυξημένο πολλαπλασιασμό μέσα στον μυελό των οστών ορισμένων κυττάρων που φυσιολογικά παράγουν τα αντισώματα και ονομάζονται πλασματοκύτταρα.

Τα παθολογικά αυτά πλασματοκύτταρα παράγουν μεγάλες ποσότητες μιας συγκεκριμένης ανοσοσφαιρίνης (μονοκλωνική ανοσοσφαιρίνη).

Τα συμπτώματά τους συμπεριλαμβάνουν αναιμία, βλάβες στα οστά και προβλήματα στους νεφρούς. Ειδικότερα, «η διήθηση του μυελού των οστών από τα μονοκλωνικά πλασματοκύτταρα έχει ως αποτέλεσμα την εμφάνιση αναιμίας», αναφέρει ο κ. Θάνος Δημόπουλος, καθηγητής Θεραπευτικής, Ογκολογίας & Αιματολογίας, διευθυντής της Θερααπευτικής Κλινικής του Νοσοκομείου Αλεξάνδρα.

«Τα μονοκλωνικά πλασματοκύτταρα έχουν την ιδιότητα να παράγουν ουσίες, οι οποίες καταστρέφουν τα οστά», συνεχίζει. Το επακόλουθο είναι να αναπτύσσονται:

• Πόνοι στα οστά (οστικά άλγη)
• Κατάγματα οστών
• Αυξημένα επίπεδα ασβεστίου στο αίμα

Επιπλέον, η μονοκλωνική πρωτεΐνη που παράγεται μπορεί να προκαλέσει νεφρική ανεπάρκεια.

Πότε αρκεί η παρακολούθηση

Σε πολλούς ασθενείς η διάγνωση του πολλαπλού μυελώματος τίθεται στο πλαίσιο αιματολογικών εξετάσεων ρουτίνας. Σε αυτές ανευρίσκεται η μονοκλωνική πρωτεΐνη, χωρίς όμως οι ασθενείς να έχουν συμπτώματα ή επιπλοκές από τη νόσο.

Οι πάσχοντες από ασυμπτωματικό πολλαπλούν μυέλωμα, συνήθως δεν λαμβάνουν κάποια θεραπευτική αγωγή. Τίθενται απλώς σε στενή ιατρική παρακολούθηση.

Η μεταμόσχευση αρχέγονων κυττάρων

Όταν ένας ασθενής έχει συμπτώματα, εξετάζεται εάν μπορεί να υποβληθεί σε αυτόλογη μεταμόσχευση αρχέγονων αιμοποιητικών κυττάρων. Τα κύτταρα αυτά προέρχονται από τον μυελό των οστών του ιδίου του ασθενούς. Κατάλληλοι υποψήφιοι είναι συνήθως:

• Άτομα ηλικίας κάτω των 70 ετών
• Χωρίς άλλες παθήσεις από την καρδιά, τους πνεύμονες και το ήπαρ

Ως αρχική (εισαγωγική) θεραπεία χρησιμοποιούνται συνδυασμοί τριών ή τεσσάρων φαρμάκων, με διαφορετικό μηχανισμό δράσης. Δεν χρησιμοποιείται πλέον η κλασική χημειοθεραπεία για την αντιμετώπιση του πολλαπλού μυελώματος. Στόχος της εισαγωγικής θεραπείας είναι:

• Η αντιμετώπιση των συμπτωμάτων και των επιπλοκών της νόσου
• Η επίτευξη όσο δυνατόν βαθύτερης ανταπόκρισης.

Μετά την αποτελεσματική εισαγωγική θεραπεία, συλλέγονται τα αρχέγονα αιμοποιητικά κύτταρα από το αίμα του ασθενούς. Στη συνέχεια χορηγούνται υψηλές δόσεις χημειοθεραπείας και ακολουθεί επαναχορήγηση των αρχέγονων κυττάρων που έχουν συλλεγεί. Μόλις ολοκληρωθεί η διαδικασία της μεταμόσχευσης, οι ασθενείς λαμβάνουν θεραπεία συντήρησης.

Οι θεραπείες χωρίς μεταμόσχευση

Ωστόσο, πολλοί ασθενείς με πολλαπλούν μυέλωμα δεν είναι υποψήφιοι για αυτόλογη μεταμόσχευση. Οι ασθενείς αυτοί θα λάβουν θεραπευτική αγωγή με συνδυασμούς φαρμάκων. Στόχος της είναι η επίτευξη βαθιάς ανταπόκρισης, η οποία θα καθορίσει την εξέλιξη του νοσήματος τους.

Με την εισαγωγή νεότερων θεραπευτικών παραγόντων την τελευταία εικοσαετία το πολλαπλούν μυέλωμα αποτελεί πλέον μια χρόνια νόσο καθώς μπορεί να τεθεί σε ύφεση για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Σε μερικούς μάλιστα ασθενείς η νόσος δεν υποτροπιάζει ποτέ.

Οι θεραπευτικοί αυτοί παράγοντες είναι πολλοί. Συμπεριλαμβάνουν τις ουσίες μπορτεζομίμπη, λεναλιδομίδη, καρφιλζομίμπη, πομαλιδομίδη, δαρατουμουμάμπη, ισατουξιμάμπη, ελοτουζουμάμπη, ιξαζομίμπη, σελινεξόρη και μαφοντοτινική μπελαταμπάμπη.

Πως αντιμετωπίζονται οι υποτροπές

Αλλά, και μετά την υποτροπή της νόσου, οι περισσότεροι ασθενείς ανταποκρίνονται εκ νέου σε διάφορα θεραπευτικά σχήματα. Σε αρκετούς ασθενείς μετά από πολλαπλές γραμμές αντι-μυελωματικής θεραπείας, η νόσος καθίσταται ανθεκτική, αποτελώντας μια πραγματική πρόκληση.

Υπό αξιολόγηση, εξ άλλου, σε ασθενείς με υποτροπιάζον ή/και ανθεκτικό πολλαπλό μυέλωμα βρίσκονται τα τελευταία χρόνια οι νεότερες ανοσοθεραπείες όπως:

• Τα Τ-λεμφοκύτταρα που φέρουν χιμαιρικό αντιγονικό υποδοχέα (chimeric antigen receptor – CAR)
• Τα δι-ειδικά (bispecific) αντισώματα

Συμπερασματικά, «οι θεραπευτικές εξελίξεις στο πολλαπλούν μυέλωμα είναι διαρκείς και νέοι θεραπευτικοί συνδυασμοί εντάσσονται στη θεραπευτική φαρέτρα και προσφέρουν νέες επιλογές στους ασθενείς», επισημαίνει ο κ. Δημόπουλος. «Ωστόσο, το ερευνητικό ενδιαφέρον παραμένει έκδηλο με απώτερο στόχο την επίτευξη βαθιάς ύφεσης του νοσήματος και πιθανώς της ίασης».

Στην Αθήνα το εφετινό Παγκόσμιο Συνέδριο

Από σήμερα Τετάρτη 27 Σεπτεμβρίου 2023 έως και το Σάββατο 30 Σεπτεμβρίου 2023 θα πραγματοποιηθεί στην Αθήνα το 20ο Συνέδριο της Παγκόσμιας Εταιρείας Πολλαπλού Μυελώματος (International Myeloma Society).

Το συνέδριο αποτελεί την κορυφαία επιστημονική εκδήλωση για το πολλαπλούν μυέλωμα παγκοσμίως. Έχουν δηλώσει συμμετοχή χιλιάδες επιστήμονες (ιατροί, βιολόγοι, ερευνητές στις βασικές επιστήμες, νοσηλευτές κ.λπ.) που ασχολούνται με το πολλαπλούν μυέλωμα διεθνώς.

Η Ελλάδα, μέσω της Μονάδας Πλασματοκυτταρικών Δυσκρασιών της Θεραπευτικής Κλινικής ΕΚΠΑ στο Νοσοκομείο Αλεξάνδρα (διευθυντής: Θ. Δημόπουλος) και με τη συμμετοχή των καθηγητών Ευάγγελου Τέρπου, Ευστάθιου Καστρίτη και Μαρίας Γαβριατοπούλου, μετέχει ενεργά στη λειτουργία της Παγκόσμιας Εταιρείας του Πολλαπλού Μυελώματος.

Κατέχει επίσης ιδιαίτερα σημαντική θέση μεταξύ των χωρών που ασχολούνται με την έρευνα και τη θεραπεία στο πολλαπλούν μυέλωμα. Ως εκ τούτου, επελέγη η Αθήνα για την πραγματοποίηση αυτού του σημαντικού συνεδρίου. Στον σύνδεσμο ΕΔΩ αναφέρεται το πρόγραμμα του συνεδρίου.

Φωτογραφία: iStock