Οξύς πόνος στον πρωκτό: Αιμορροϊδες ή κάτι άλλο;

γράφει ο Ανδρέας Μπακογιάννης, γενικός χειρουργός με εξειδίκευση σε λαπαροσκοπικές επεμβάσεις

Τις περισσότερες φορές μάλιστα προσφέρουν και την διάγνωση εκ των προτέρων: ”Οι αιμορροίδες μου με πεθαίνουν”. Οφείλεται πάντοτε όμως στις αιμορροϊδες ο πρωκτικός πόνος; Η απάντηση είναι όχι, καθώς υπάρχουν αρκετές παθήσεις οι οποίες προκαλούν πόνο στον πρωκτό -ή αλλιώς πρωκταλγία- και είναι συνήθως καλοήθεις, αλλά χρήζουν έγκαιρης και σωστής αντιμετώπισης.

Αιμορροϊδοπάθεια

Η αιμορροϊδοπάθεια έγκειται στην χρόνια διάταση των αιμοροϊδικών όζων και κάποιες φορές και θρόμβωση τους γεγονότα που προκαλούν και τα δυο έντονο πόνο. Οι αιμορροϊδικοί ιστοί είναι μέρος του φυσιολογικού τοιχώματος του τελικού τμήματος του εντέρου. Για να έχουμε καλύτερη αντίληψη για την φύση των αιμοροΐδων μπορούμε να τις φανταστούμε σαν μικρά σφουγγαράκια (αιμοροϊδικοί όζοι) γεμάτα αίμα και τυλιγμένα με μια μεμβράνη.

Ανάλογα με την θέση τους τις διαχωρίζουμε σε εσωτερικές οι οποίες βρίσκονται πιο βαθιά στο έντερο και σε εξωτερικές οι οποίες βρίσκονται πιο χαμηλά, στον πρωκτό και είναι ορατές κατά την απλή επισκόπηση.
Οι εσωτερικές αιμορροΐδες διογκώνονται, μεγαλώνουν, συχνά προπίπτουν δια του πρωκτού και επίσης συχνά αιμορραγούν .

Οι εξωτερικές συχνότερα θρομβώνονται και πονούν, αλλά είναι δυνατό και αυτές να αιμορραγούν ή και να πονούν χωρίς θρόμβωση, απλά και μόνο λόγω διάτασης.

Η θρόμβωση των αιμορροϊδων είναι μια οξεία κατάσταση η οποία προκαλεί έντονο οξύ πόνο και θεραπεύεται με αφαίρεση των θρόμβων από την αιμορροϊδα, στο ιατρείο, με άμεση ανακούφιση του ασθενούς.

Διατροφή- συντηρητικά μέτρα αντιμετώπισης και πρόληψης αιμορροϊδοπάθειας

Ανεξάρτητα από τις επεμβατικές μεθόδους στις οποίες θα αναφερθούμε παρακάτω όλοι οι ασθενείς με αιμορροϊδοπάθεια θα πρέπει να τηρούν ορισμένα γενικά μέτρα τα οποία είναι:

-Αποφυγή τροφών οι οποίες προκαλούν δυσκοιλιότητα (π.χ τυρί, μπανάνα).
-Κατανάλωση τροφών πλούσιων σε φυτικές ίνες οι οποίες προάγουν την εντερική λειτουργία (φρούτα, λαχανικά)
-Κατανάλωση πολλών υγρών.
-Χρήση σκευασμάτων τα οποία μαλακώνουν τα κόπρανα όπως μαλακτικά κοπράνων.
-Συχνή σωματική άσκηση.
-Επεμβατικές θεραπείες.

Η κατ’ εξοχήν θεραπεία της αιμορροιδοπάθειας είναι χειρουργική

Η πιο παλιά θεραπεία είναι η αιμορροιδεκτομή, δηλαδή η ολική αφαίρεση των αιμορροϊδων που πάσχουν. Πρόκειται για πολύ αποτελεσματική μέθοδο αλλά πάρα πολύ επώδυνη, γεγονός που μας οδήγησε στις μέρες μας
στην χρήση πιο σύγχρονων μεθόδων όπως το laser με το οποίο σήμερα θεραπεύουμε την  αιμορροϊδοπάθεια. Η χρήση του laser εξασφαλίζει γρήγορα και ανώδυνα αποτελέσματα στην θεραπεία της αιμορροϊδοπάθειας και για αυτόν τον λόγο τείνει να εκτοπίσει τις υπόλοιπες παλαιότερες τεχνικές όπως χρήση ελαστικών δακτυλίων, σκληροθεραπεία και άλλες οι οποίες έχουν υποδεέστερα αποτελέσματα σε σχέση με το laser.

Η αφαίρεση θρόμβων από αιμορροϊδικό όζο σε περίπτωση θρομβώσεως διενεργείται στο ιατρείο και ανακουφίζει άμεσα τον ασθενή.

Ραγάδα πρωκτικού δακτυλίου

Πρόκειται για τραυματισμό (σχίσιμο) στην περιοχή του πρωκτού. Προκαλεί πολύ έντονο πόνο και συνήθως συμβαίνει κατά την αφόδευση, σε περίπτωση χοντρών και σκληρών κοπράνων. Εξαιτίας του πόνου, αντανακλαστικά προκαλείται σπασμός στον σφιγκτήρα του πρωκτού, ο οποίος δεν χαλαρώνει στην επόμενη αφόδευση όπως θα έπρεπε, με αποτέλεσμα να προκαλείται εκ νέου σκίσιμο και ο φαύλος αυτός κύκλος να συνεχίζεται. Επιπλέον ο σπασμός του σφιγκτήρα έχει ως αποτέλεσμα να μην αιματώνεται καλά η περιοχή και να μην επουλώνεται επαρκώς το τραύμα. Κάποιες φορές είναι δυνατό να παρατηρηθεί και μικρή ποσότητα αίματος επάνω στα κόπρανα ή στο χαρτί της τουαλέτας.

Ένα κοινό χαρακτηριστικό είναι ότι ο ασθενής αναβάλλει την αφόδευση, προσπαθώντας να γλιτώσει από τον πόνο που θα του προκαλέσει, με αποτέλεσμα τα κόπρανα να γίνονται πιο σκληρά και χοντρά και όταν τελικά αφοδεύσει ο ασθενής να προκαλείται ακόμη μεγαλύτερο πρόβλημα.

Προσοχή θα πρέπει να δοθεί σε ασθένειες οι οποίες κατά παρόμοιο τρόπο είναι δυνατό να εμφανίζονται στην περιοχή. Έτσι ο ασθενής θα πρέπει να εκτιμηθεί από τον ιατρό ώστε να αποκλείσθεί ακόμη και με βιοψία εαν χρειαστεί κατ’ αρχάς η κακοήθεια, αλλά και άλλες νόσοι όπως νόσος Crohn, φυματίωση, έρπητας, σύφιλη, χλαμυδίαση και άλλες.

Θεραπεία

Η χειρουργική θεραπεία θα πρέπει να εφαρμόζεται τελευταία και μόνο σε περίπτωση αποτυχίας των υπόλοιπων συμβατικών θεραπειών που θα αναφέρουμε παρακάτω. Έτσι αρχικά ο ασθενής θα πρέπει να δοκιμάσει μαλακτικά κοπράνων, να εμπλουτίσει την διατροφή του με φρούτα και λαχανικά και γενικώς ίνες και να κάνει εδρόλουτρα με ζεστό νερό – να κάθεται δηλαδή σε μια φαρδιά λεκάνη με ζεστό νερό. Αυτό θα ανακουφίσει τον μυικό σπασμό, θα μειώσει τον πόνο και θα βελτιώσει την αιμάτωση στην περιοχή.

Με αυτά τα μέτρα, θα επουλωθεί το 90% των περιπτώσεων. Εάν ξανασυμβεί το πρόβλημα για δεύτερη φορά η επιτυχία της συντηρητικής θεραπείας μειώνεται στο 70% και ούτω καθ εξής. Εάν τα πιο πάνω αποτύχουν, το επόμενο βήμα είναι η χρήση ειδικών αλοιφών για τοπική χρήση οι οποίες περιέχουν νιτρώδη, απελευθερώνουν μονοξείδιο του αζώτου, και προκαλούν χαλάρωση του σπασμού του σφιγκτήρα και βελτίωση της κατάστασης.

Άλλη εναλλακτική μη χειρουργική θεραπεία είναι η διενέργεια botox στον πρωκτό ώστε να χαλαρώσει ο σφικτήρας και να επουλωθεί το τραύμα. Το botox εφαρμόζεται στο ιατρείο και  παρέχει τις κατάλληλες συνθήκες επούλωσης και ανακουφίζει τον άρρωστο.

Τέλος η χειρουργική θεραπεία η οποία εφαρμόζεται επί αποτυχίας όλων των παραπάνω έγκειται στην διατομή μικρού τμήματος του έσω σφικτήρα ο οποίος βρίσκεται σε σπασμό. Με αυτόν τον τρόπο προκαλείται χάλαση του σφικτήρα και επούλωση του τραύματος. Πρόκειται για την πιο αποτελεσματική θεραπεία, αλλά δεν θα πρέπει να ξεχνούμε οότι μετά από αυτήν έχει αναφερθεί ποσοστό παροδικής ακράτειας το οποίο φθάνει σε ορισμένες μελέτες έως το 15%.

Η παλαιότερη μέθοδος με διαστολή του πρωκτικού δακτυλίου θεωρείται πλέον πολύ ξεπερασμένη και δεν χρησιμοποιείται λόγω του ότι είναι μη ελεγχόμενη, συχνά μη αποτελεσματική και ευθύνεται επίσης για υψηλά ποσοστά ακράτειας.