Η «γενετική θεραπεία» μπορεί να εξαφανίζει τη λευχαιμία. Για ποιους ασθενείς έχει εγκριθεί

Δύο από τους πρώτους ανθρώπους που υποβλήθηκαν σε μία πρωτοποριακή θεραπεία, κατά την οποία τροποποιούνται γενετικά ορισμένα κύτταρα του ανοσοποιητικού για να επιτεθούν σε συγκεκριμένες μορφές καρκίνου, εξακολουθούν να φέρουν στον οργανισμό τους τα τροποποιημένα κύτταρα μία δεκαετία αργότερα. Και το κυριότερο: χωρίς να υπάρχει η παραμικρή ένδειξη ότι ο καρκίνος τους έχει υποτροπιάσει.

Οι ασθενείς αυτοί πάσχουν από λευχαιμία – ειδικότερα από χρόνια λεμφοκυτταρική λευχαιμία. Η περίπτωσή τους υποδηλώνει ότι η θεραπεία με CAR T-λεμφοκύτταρα οδηγεί στην ίαση ορισμένους πάσχοντες από αιματολογικές κακοήθειες, αναφέρουν οι γιατροί τους.

Ωστόσο η προσαρμογή της θεραπείας για την αντιμετώπιση και συμπαγών όγκων (π.χ. του πνεύμονα ή του παχέος εντέρου) δεν φαίνεται να είναι εύκολη.

Οι δύο ασθενείς

Ο Doug Olsen ήταν 65 ετών όταν υποβλήθηκε στην – τότε πειραματική – θεραπεία με CAR T-λεμφοκύτταρα. Σήμερα, στα 75 του χρόνια, «νιώθω πολύ καλά, είμαι πολύ δραστήριος και συμμετείχα σε ημιμαραθωνίους μέχρι πριν λίγα χρόνια», δήλωσε στο Associated Press. «Οι γιατροί μού είπαν ότι έχω ιαθεί. Και δεν χρησιμοποιούν ελαφρά τη καρδιά την λέξη «ίαση»».

Διαβάστε ακόμα CAR-T: Τι είναι οι «γενετικές θεραπείες» για λευχαιμία και λέμφωμα

Λευχαιμία: Ποια είναι η θεραπεία για κάθε τύπο

Ο δεύτερος ασθενής που ιάθηκε από τη λευχαιμία του χάρη στη θεραπεία, που γίνεται μία και μοναδική φορά, ήταν ο συνταξιούχος Bill Ludwig. Δυστυχώς όμως πέθανε πρόσφατα από επιπλοκές της λοίμωξης που προκαλεί ο κορωνοϊός.

Οι γιατροί τους από το Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια περιγράφουν την περίπτωσή τους στην επιστημονική επιθεώρηση Nature.

Εφικτή η ίαση

Είναι η πρώτη φορά που δημοσιεύονται μακροχρόνια δεδομένα για την αποτελεσματικότητα της θεραπείας με CAR T-λεμφοκύτταρα σε ασθενείς με λευχαιμία. Αυτά υποδηλώνουν πως όχι μόνο η θεραπεία εξαπολύει άμεση επίθεση στα καρκινικά κύτταρα, αλλά παραμένει για χρόνια στο σώμα. Έτσι, μπορεί να διατηρηθεί υπό έλεγχο τη νόσο, λένε οι ερευνητές.

Στην πραγματικότητα, η έκβαση των δύο ανδρών σημαίνει πως «τα τροποποιημένα Τ-λεμφοκύτταρα μπορεί να οδηγήσουν στην ίαση», δήλωσε ο επιβλέπων ερευνητής Dr. Carl H. June, καθηγητής Ανοσοθεραπείας στο Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια.

Πως έγινε η θεραπεία

Η θεραπεία με τα CAR T-λεμφοκύτταρα είναι ένα είδος ανοσοθεραπείας. Κατ’ αυτήν, συλλέγονται από το αίμα του ασθενούς ορισμένα κύτταρα του ανοσοποιητικού (Τ- λεμφοκύτταρα) και αποστέλλονται σε ειδικό εργαστήριο. Εκεί, τροποποιούνται γενετικά, ώστε να αποκτήσουν στην επιφάνειά τους μια ομάδα πρωτεϊνών που λέγονται χιμαιρικοί αντιγονικοί υποδοχείς (CAR).

Τα τροποποιημένα Τ-κύτταρα καλλιεργούνται και πολλαπλασιάζονται σε εκατοντάδες εκατομμύρια κόπιες (ή κλώνους). Έπειτα, εγχέονται ενδοφλεβίως στον ασθενή, αφού πρώτα υποβληθεί σε έναν κύκλο ήπιας χημειοθεραπείας.

Όπως εξηγούν οι επιστήμονες της Πενσυλβάνια στο άρθρο τους, χρησιμοποίησαν εξελιγμένη τεχνολογία για να απομονώνουν και να αναλύουν τα Τ-λεμφοκύτταρα των δύο ανδρών με λευχαιμία.

Όπως διαπίστωσαν, τα κύτταρα αυτά εξελίσσονταν με την πάροδο του χρόνου. Πολλά από αυτά μετατράπηκαν σε «βοηθητικά» κύτταρα, τα οποία συνεργάζονται με εκείνα που σκοτώνουν τα καρκινικά κύτταρα. Τα «βοηθητικά» κύτταρα τελικά κυριάρχησαν και στους δύο ασθενείς.

«Τα αποτελέσματα αυτά είναι εκπληκτικά», σχολίασε ο Dr. Armin Ghobadi, αναπληρωτής καθηγητής Ογκολογίας στο Πανεπιστήμιο της Ουάσινγκτον. «Η λέξη «ίασις» σπανίως χρησιμοποιείται στον καρκίνο. Ωστόσο ως φαίνεται οι ασθενείς αυτοί πιθανότατα ιάθηκαν».

Εγκεκριμένες θεραπείες

Χιλιάδες ασθενείς σε όλο τον κόσμο υποβάλλονται σήμερα σε θεραπείες με CAR T-λεμφοκύτταρα, καθώς τρεις είναι εγκεκριμένες σε ΗΠΑ, Ευρώπη και αλλού για ορισμένες μορφές αιματολογικών κακοηθειών. Σε αυτές συμπεριλαμβάνονται, αναλόγως με τη θεραπεία:

• Η οξεία λεμφοβλαστική λευχαιμία Β-κυττάρων (Β-ΟΛΛ)
• Το διάχυτο λέμφωμα από μεγάλα Β-κύτταρα (DLBCL)
• Το πρωτοπαθές λέμφωμα μεσοθωρακίου από Β-κύτταρα (PMBCL)
• Το πολλαπλούν μυέλωμα
• Το λέμφωμα από κύτταρα του μανδύα (mantle cell lymphoma).

Υπό έγκριση, εξ άλλου, βρίσκονται και άλλες ανάλογες θεραπείες. Ωστόσο «η μεγάλη επιστημονική πρόκληση είναι η προσαρμογή των θεραπειών αυτών ώστε να καταπολεμούν και συμπαγείς όγκους», τόνισε ο Dr. June.

Φωτογραφία: iStock