Ουρολοίμωξη – ενήλικες*

• Από Iatropedia

Τι είναι η νόσος

Η πιο συχνή ουρολοίμωξη στους ενήλικες είναι η κυστίτιδα. Η κυστίτιδα είναι η μικροβιακή λοίμωξη της ουροδόχου κύστεως και είναι η πιο συχνή οξεία ουρολοίμωξη. Άλλα είδη ουρολοιμώξεων είναι η ουρηθρίτιδα και η πυελονεφρίτιδα (αναλύονται ξεχωριστά).

Πού οφείλεται η νόσος – Αίτια - Παράγοντες που την πυροδοτούν

Η μικροβιακή λοίμωξη της ουροδόχου κύστεως (κυστίτιδα) παρατηρείται συχνότερα στις γυναίκες, λόγω της ανατομίας των γεννητικών οργάνων και η συχνότητα αυξάνεται με την ηλικία. Η μικρότερη συχνότητα των ουρολοιμώξεων στον άνδρα μπορεί να οφείλεται στο μεγαλύτερο μήκος της ουρήθρας, πράγμα που είναι και μια προστασία τους.

Προδιαθεσικοί παράγοντες ουρολοίμωξης είναι η πραγματοποίηση ιατρικών πράξεων στις ουροφόρους οδούς (π.χ. καθετηριασμός, κυστεοσκόπηση), η κύηση, οι ανατομικές ανωμαλίες του ουροποιητικού συστήματος, καθώς και παθήσεις όπως ο σακχαρώδης διαβήτης, η υπερτροφία προστάτη κ.ά.

Στις λοιμώξεις της κοινότητας του ουροποιητικού συστήματος (εκτός του νοσοκομείου), το συχνότερο αίτιο είναι το κολοβακτηρίδιο (E.Coli). Συνήθως η γυναίκα αποικίζεται στο κολπικό και περιουρηθρικό (γύρω από την ουρήθρα) βλεννογόνο πριν εκδηλωθεί η λοίμωξη. Άλλα μικρόβια που μπορούν να προκαλέσουν ουρολοιμώξεις είναι η κλεμπσιέλλα, ο πρωτέας, το enterobacter, τα χλαμύδια, κλπ.

Επιδημιολογικά στοιχεία

Κάθε χρόνο στις Η.Π.Α. η E.coli προκαλεί το 85–95% των περίπου 6–8 εκατομμυρίων επεισοδίων ανεπίπλεκτης κυστίτιδας σε προεμμηνοπαυσιακές (πριν την εμμηνόπαυση) γυναίκες, με εκτιμώμενο κόστος της άμεσης ιατρικής περίθαλψης στο 1 δισεκατομμύριο δολάρια. Επιπλέον, το 20% των γυναικών, μετά το πρώτο επεισόδιο κυστίτιδας εμφανίζουν συχνές υποτροπές (0,3 έως >20 ετησίως).

Πως εκδηλώνεται η νόσος - Συμπτώματα

Τα συχνότερα συμπτώματα είναι ο υπερηβικός πόνος (στην ουροδόχο κύστη), η δυσουρία (δυσκολία στην ούρηση), το αίσθημα καύσου (κάψιμο και πόνος)  κατά την ούρηση και συχνουρία με μικρές ποσότητες ούρων. Οι ηλικιωμένοι ή οι εξαντλημένοι ασθενείς με λοίμωξη ουροποιητικού είναι δυνατόν να μην έχουν ανάλογα συμπτώματα αλλά να έχουν πυρετό, υπόταση (χαμηλή αρτηριακή πίεση) ή διαταραχή της πνευματικής διαύγειάς τους.  Ιδιαιτέρως η οσφυαλγία (πόνος στη μέση), ο πόνος στο λαγόνιο βόθρο ή ο πυρετός μπορούν να δηλώνουν πιθανή πυελονεφρίτιδα (λοίμωξη στους νεφρούς). Μερικές φορές παρουσιάζονται αίμα στα ούρα ή πύον και έμετοι.

Διάγνωση της νόσου – Εξετάσεις

Στην εξέταση του δείγματος ούρων (Γενική ούρων)  που λαμβάνεται στο μέσον της ούρησης του ασθενούς ανιχνεύονται λευκοκύτταρα, ερυθροκύτταρα και μικρή αύξηση του λευκώματος.

Η καλλιέργεια ούρων θέτει τη διάγνωση της ουρολοίμωξης με παρουσία μικροοργανισμών σε αριθμό μεγαλύτερο 10⁵/ml (ή 10³/ml και συμβατή συμπτωματολογία). Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δίνεται κατά τη συλλογή του δείγματος ούρων για καλλιέργεια: πρέπει να γίνεται με τήρηση των οδηγιών του ειδικού, με καλή καθαριότητα της περιοχής και να συλλέγονται από το μέσον της ούρησης. Επίσης, μεγάλη σημασία έχει ο χρόνος του ενοφθαλμισμού στα θρεπτικά υλικά στο εργαστήριο. Εάν τα ούρα παραμείνουν σε θερμοκρασία δωματίου, τα μικρόβια πολλαπλασιάζονται και υπάρχει ο κίνδυνος λανθασμένων αποτελεσμάτων στην καλλιέργεια. Είναι απαραίτητο τα ούρα να παραδίδονται άμεσα στον υπεύθυνο του εργαστηρίου και να τοποθετούνται για καλλιέργεια. Σε αντίθετη περίπτωση, και όταν δεν είναι εφικτό να ενοφθαλμιστεί αμέσως το δείγμα, θα πρέπει να παραμένει στο ψυγείο.

Ποιες είναι οι επιπλοκές

Η κυριότερη επιπλοκή των ουρολοιμώξεων είναι η πυελονεφρίτιδα, με πιθανά συμπτώματα την οσφυαλγία (πόνο στη μέση), τον πόνο στο λαγόνιο βόθρο ή τον πυρετό. Ο πυρετός στις περιπτώσεις πυελονεφρίτιδας, παρά την κατάλληλη θεραπεία, μπορεί να χρειαστεί 5–7 ημέρες έως ότου υποχωρήσει τελείως. Η διατήρηση του πυρετού σε υψηλά επίπεδα ή η ανοδική πορεία του μαζί με ουδετεροφιλία είναι ένδειξη άμεσου ελέγχου για ενδονεφρικό (στο εσωτερικό του νεφρού) ή περινεφρικό (γύρω από το νεφρό) απόστημα ή/και απόφραξη. Βλάβη του νεφρικού παρεγχύματος και απώλεια της νεφρικής λειτουργίας παρατηρείται κυρίως στην περίπτωση της απόφραξης.

Σε περιπτώσεις ουρολοίμωξης με επιπλοκές, η καλλιέργεια των ούρων επαναλαμβάνεται 1-2 εβδομάδες μετά την ολοκλήρωση της θεραπείας για τον έλεγχο τυχούσας υποτροπής. Οι οδηγίες του ειδικού ιατρού πρέπει να ακολουθούνται αυστηρά από τον ασθενή.

Οι άνδρες με λοίμωξη ουροφόρων οδών (πλην της ουρηθρίτιδας) πρέπει να υποβάλλονται σε πλήρη ουρολογική εξέταση από ειδικό ιατρό διότι είναι πολύ συχνή η παρουσία ανατομικών ανωμαλιών. Οι υποτροπιάζουσες ουρολοιμώξεις στους άντρες μπορεί να συνδέονται και με υπερτροφία προστάτη. Είναι αναγκαίο να σημειωθεί ότι κάθε ουρολοίμωξη σε άνδρα θεωρείται επιπλεγμένη και πρέπει να ελέγχεται ενδελεχώς.

Μερικές γυναίκες παρουσιάζουν συχνά ουρολοιμώξεις από διαφορετικά είδη μικροβίων και μερικές φορές οι αναμολυνσεις αυτές σχετίζονται με την ερωτική δραστηριότητα των ασθενών.

Θεραπεία – Μέθοδοι αντιμετώπισης

Οι περισσότερες κυστίτιδες αντιμετωπίζονται με την χορήγηση μιας εφ΄απαξ δόσης αντιβιοτικού, από τον ειδικό ιατρό. Η απάντηση της καλλιέργειας επιβεβαιώνει τη διάγνωση και το αντιβιόγραμμα βοηθά στην επιλογή του κατάλληλου αντιβιοτικού από τον ιατρό. Κλειδί της θεραπείας αποτελεί η σωστή και τακτική, στις ώρες λήψης της, φαρμακευτική αγωγή.

Τα νέα και υγιή άτομα με εμπύρετη λοίμωξη  μπορούν να αντιμετωπιστούν  θεραπευτικά εξωνοσοκομειακά (εκτός νοσοκομείου), με αντιβίωση (τριμεθοπρίμη - σουλφαμεθοξαζόλη) επί 2 εβδομάδες, εφόσον ο ειδικός ιατρός το κρίνει και ο ασθενής πληρεί τις απαραίτητες προϋποθέσεις.

Συνήθως, δύο ημέρες μετά την εφαρμογή της θεραπείας συνιστάται επανάληψη της καλλιέργειας ούρων, το διάστημα αυτό όμως μπορεί να ποικίλει ανάλογα με την κάθε περίπτωση.

Πώς να προφυλαχτείτε από τη νόσο - Πρόγνωση

Το πλύσιμο των χεριών και πριν και μετά την τουαλέτα πρέπει να τηρείται ανελλιπώς από όλους ανεξαιρέτως.

Η λήψη πολλών υγρών καθημερινά, 8-10 ποτήρια νερό ή και περισσότερα στις ζεστές ημέρες και στη σωματική δραστηριότητα.

Η άριστη και καθημερινή ατομική καθαριότητα (των γεννητικών οργάνων)  από την καθαρότερη περιοχή προς την λιγότερο καθαρή είναι απαραίτητη. Η καθαριότητα των γεννητικών οργάνων στις γυναίκες μετά την τουαλέτα, πρέπει να γίνεται πάντα από εμπρός προς τα πίσω με ξεχωριστές κινήσεις και αλλαγή του χαρτιού.

Η συχνή τελεία εκκένωση της κύστης είναι σημαντική. Οι γυναίκες κυρίως (αλλά και οι άνδρες) πρέπει να προσέχουν στο να αδειάζει η κύστη όποτε παρουσιάζεται διάθεση  για ούρηση, δηλαδή να μην "κρατούν" την κύστη γεμάτη και ιδιαίτερα πριν από κάθε δραστηριότητα η οποία μπορεί να περιλαμβάνει πίεση στην ουρήθρα, π.χ. οδήγηση,  ποδήλατο, σεξουαλική επαφή.

Η ατομική υγιεινή (καθαριότητα των γεννητικών οργάνων) είναι απαραίτητη πριν και μετά τη σεξουαλική επαφή. Σε περιπτώσεις που η κυστίτιδα έχει σχέση με τη σεξουαλική επαφή πρέπει τηρείται προφύλαξη και μετά το σεξ, η οποία συνίσταται επιπλέον και σε ούρηση αμέσως μετά την σεξουαλική επαφή. Η δε χρήση διαφράγματος και σπερματοκτόνων αλοιφών (επειδή αλλάζουν τη φυσιολογική κολπική μικροβιακή χλωρίδα), αυξάνει περισσότερο την πιθανότητα κυστίτιδας στις γυναίκες. 

Βιλαέτη Αγάπη, Ιατρός