Το Αλτσχάιμερ συνδέεται με τον ύπνο: Τι να αλλάξετε για να μειώσετε την πιθανότητα για Alzheimer

Μιχάλης Θερμόπουλος
15 Φεβρουαρίου 2022 | 14:30

Ένας καλής ποιότητας ύπνος κάθε βράδυ μπορεί να είναι ο καλύτερος τρόπος για την πρόληψη της εμφάνισης της νόσου του Αλτσχάιμερ, αποκαλύπτει μια νέα μελέτη.

Ερευνητές από το Πολυτεχνικό Ινστιτούτο Rensselaer υποστηρίζουν ότι ο κιρκαδικός ρυθμός ενός ατόμου παίζει βασικό ρόλο στην εξάλειψη μιας πρωτεΐνης, η οποία συσσωρεύεται στον εγκέφαλο και τελικά προκαλεί Αλτσχάιμερ.

Συγκεκριμένα, η μελέτη διαπίστωσε ότι οι υγιεινές συνήθειες ύπνου και η αποφυγή των διακοπών ύπνου βοηθούν τον εγκέφαλο να καθαρίσει την πρωτεΐνη Amyloid-Beta 42 (AB42). Σε ασθενείς με Αλτσχάιμερ, προηγούμενες μελέτες έχουν αποκαλύψει ότι η συσσώρευση της AB42 στον εγκέφαλο είναι ένα από τα ενδεικτικά σημάδια της έναρξης της νόσου. Η νέα έκθεση διαπίστωσε ότι η διατήρηση ενός υγιούς κιρκαδικού κύκλου ενισχύει την ικανότητα του ανοσοποιητικού συστήματος να αποβάλλει τις επιβλαβείς πρωτεΐνες από τον οργανισμό.

“Η κιρκαδική ρύθμιση των ανοσοκυττάρων παίζει σημαντικό ρόλο στην περίπλοκη σχέση μεταξύ του εσωτερικού ρολογιού του οργανισμού και της νόσου του Αλτσχάιμερ”, λέει η δρ. Jennifer Hurley, αναπληρώτρια καθηγήτρια βιολογικών επιστημών στο Ινστιτούτο Rensselaer. “Αυτό μας δείχνει ότι ένα υγιές πρότυπο ύπνου μπορεί να είναι σημαντικό για την ανακούφιση ορισμένων από τα συμπτώματα του Αλτσχάιμερ. Αυτό το ευεργετικό αποτέλεσμα μπορεί να μεταδοθεί από έναν τύπο κυττάρων του ανοσοποιητικού που ονομάζονται μακροφάγα/μικρογλοία (macrophages/microglia)”, πρόσθεσε.

Ο δρ. Deepak Vashishth, διευθυντής του Κέντρου Βιοτεχνολογίας και Διεπιστημονικών Σπουδών στο Rensselaer, είπε: “Αυτή η γνώση αποκαλύπτει έναν νέο μηχανισμό και πορεία για τη θεραπεία νευροεκφυλιστικών ασθενειών, όπως το Αλτσχάιμερ, μέσω μιας διεπιστημονικής προσέγγισης. Μας παρέχει μια νέα οπτική γωνία στην ανθρώπινη υγεία και ευημερία”.

Αλτσχάιμερ: Γιατί ο ύπνος είναι τόσο σημαντικός

Ο κιρκαδικός ρυθμός ρυθμίζει τις λειτουργίες του σώματός μας κατά τη διάρκεια ολόκληρου του 24ωρου κύκλου της ημέρας. Αυτές οι λειτουργίες περιέχουν ένα βασικό σετ πρωτεΐνών που ρυθμίζουν τις δραστηριότητες του οργανισμού τόσο κατά τη διάρκεια της ημέρας, όσο και της νύχτας. Αυτό προκαλεί την καθημερινή αυξομείωση στα επίπεδα ενζύμων και ορμονών. Με απλά λόγια, ο κιρκαδικός ρυθμός προετοιμάζει το σώμα για να κοιμάται και να ξαγρυπνά τις ώρες που αντιστοίχως προβλέπεται.

Όλα αυτά οδηγούν σε διαφορετικές ανοσοαποκρίσεις και ακόμη και αλλαγές στη θερμοκρασία του σώματος κατά τη διάρκεια της ημέρας. Οι διαταραχές σε αυτούς τους ρυθμούς, ωστόσο, μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο τόσο ψυχικής όσο και σωματικής ασθένειας, όπως η αύξηση του κινδύνου για διαβήτη, για ορισμένες μορφές καρκίνου και για άνοια.

Η νέα μελέτη διαπίστωσε ότι τα μακροφάγα (κύτταρα του ανοσοποιητικού που καταστρέφουν ανεπιθύμητο υλικό στο σώμα) βοηθούν στον καθαρισμό της AB42 στον εγκέφαλο. Τα μακροφάγα στην πραγματικότητα “καταπίνουν” αυτήν την πρωτεΐνη σε μια διαδικασία που οι επιστήμονες αποκαλούν φαγοκύττωση (phagocytosis).

Σε προηγούμενη έρευνα, η ομάδα της δρ. Hurley διαπίστωσε ότι τα επίπεδα του RNA και των πρωτεϊνών των μακροφάγων αυξομειώνονται σύμφωνα με τον ημερήσιο κιρκαδικό ρυθμό. Στη νέα μελέτη, εντόπισαν διακυμάνσεις σε ορισμένα ένζυμα, που βοηθούν στη δημιουργία δύο πρωτεϊνών στην επιφάνεια των κυττάρων των μακροφάγων:

την πρωτεογλυκάνη θειική ηπαράνη (heparan sulfate proteoglycan) και
την πρωτεογλυκάνη θειική χονδροϊτίνη (chondroitin sulfate proteoglycan)

Οι ερευνητές λένε ότι τα χαμηλότερα επίπεδα σε αυτές τις πρωτεΐνες συμβάλλουν στο να μπορούν τα μακροφάγα να καθαρίσουν την AB42 από τον εγκέφαλο.

Λιγότερη πρωτεΐνη οδηγεί σε καλύτερη άμυνα έναντι του Αλτσχάιμερ

Σε πειράματα για τον έλεγχο της σχέσης μεταξύ του κιρκαδικού κύκλου και αυτών των πρωτεογλυκανών της κυτταρικής επιφάνειας, οι συγγραφείς της μελέτης ανακάλυψαν ότι η ποσότητα των υγιών μακροφάγων AB42 μπορεί να επηρεάσει τον ημερήσιο κιρκαδικό ρυθμό του ασθενούς. Η ομάδα δεν διαπίστωσε κάτι ανάλογο σε κύτταρα του ανοσοποιητικού, που δεν είχαν αυτό το εσωτερικό ρολόι για να τα ρυθμίσει.

Επιπλέον, σε υγιή κύτταρα μακροφάγων, που λειτουργούν με τον σωστό κιρκαδικό ρυθμό, και οι δύο πρωτεογλυκάνες έπεσαν στα χαμηλότερα επίπεδά τους. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα τα κύτταρα του ανοσοποιητικού να κάνουν καλύτερη δουλειά στον καθαρισμό των επιβλαβών πρωτεϊνών που οδηγούν στο Αλτσχάιμερ.

“Αυτό που είναι ξεκάθαρο είναι ότι όλα αυτά οριοθετούνται με βάση με τον κιρκαδικό ρυθμό. Όταν υπάρχουν πολλές από αυτές τις πρωτεογλυκάνες της κυτταρικής επιφάνειας, τα μακροφάγα δεν καταπίνουν την AB42. Δεν είμαστε σίγουροι γιατί συμβαίνει, αλλά σίγουρα υπάρχει μια σχέση”, εξηγεί η δρ. Hurley.

“Θεωρητικά, αν μπορούσαμε να ενισχύσουμε αυτόν τον ρυθμό, ίσως θα μπορούσαμε να αυξήσουμε την κάθαρση της AB42 και να αποτρέψουμε τη βλάβη στον εγκέφαλο”, καταλήγει η δρ. Hurley.

Η μελέτη δημοσιεύθηκε στο περιοδικό PLOS Genetics.

Πηγές: https://news.rpi.edu, https://www.studyfinds.org

φωτό: iStock