Τι πρέπει να γνωρίζουμε για τον άνθρακα – Πως μολύνει τους ανθρώπους

Οι περισσότεροι από εμάς γνωρίζουν τον άνθρακα ως βιολογικό όπλο από τις κινηματογραφικές ταινίες. Στην αληθινή ζωή, όμως, ο άνθρακας προκαλείται από ένα βακτήριο το οποίο εκ φύσεως υπάρχει στο χώμα και προσβάλλει οικόσιτα και άγρια ζώα σε όλο τον κόσμο.

Ο άνθρακας κατά κανόνα δεν είναι μεταδοτικός. Επομένως, δεν μπορεί να περάσει από άνθρωπο σε άνθρωπο όπως π.χ. η γρίπη ή ο κορωνοϊός. Ωστόσο έχουν αναφερθεί σπάνια περιστατικά μόλυνσης ανθρώπων μέσω πληγών στο δέρμα.

Όπως αναφέρουν τα ομοσπονδιακά Κέντρα Ελέγχου & Προλήψεως των Ασθενειών (CDC) των ΗΠΑ, οι άνθρωποι μολύνονται από τον άνθρακα όταν εισέλθουν στο σώμα τα σπόριά του και ενεργοποιηθούν. Τότε αρχίζουν να πολλαπλασιάζονται, να εξαπλωθούν έξω από το σώμα, να παράγουν τοξίνες και να προκαλέσουν σοβαρή νόσο.

Η νόσος που προκαλεί ο άνθρακας μπορεί να είναι σοβαρή στους ανθρώπους, αλλά και στα ζώα.

Πώς μολύνονται οι άνθρωποι

Τα σπόρια του άνθρακα μπορούν να εισέλθουν στο σώμα με την εισπνοή, την κατανάλωση μολυσμένης τροφής/νερού ή μέσω πληγών στο δέρμα.

Οι περισσότεροι άνθρωποι που μολύνονται είναι εργαζόμενοι και επαγγελματίες που έρχονται σε επαφή με μολυσμένα ζώα ή ζωικά προϊόντα, όπως:

• Μαλλί
• Δέρματα
• Τρίχωμα

Στις ομάδες αυτές ανήκουν λ.χ. κτηνίατροι, κτηνοτρόφοι, εργάτες σε κτηνοτροφικές μονάδες, αγρότες που έχουν οικόσιτα ζώα, κυνηγοί κ.λπ.

Οι εργαζόμενοι μπορεί λ.χ. να εισπνεύσουν τα σπόρια του άνθρακα κατά την βιομηχανική επεξεργασία μολυσμένων ζωικών προϊόντων, όπως το μαλλί (πνευμονικός άνθρακας). Αντίστοιχα, μπορεί να υπάρξει δερματική μετάδοση, εάν οι εργαζόμενοι, οι κτηνίατροι, οι κυνηγοί έχουν ανοιχτές εκδορές ή πληγές στα χέρια τους (δερματικός άνθρακας).

Διαβάστε ακόμα Π.Ο.Υ: Πέντε χώρες έχουν επιδημίες άνθρακα με περισσότερα από 1.100 κρούσματα

Πολλά περιστατικά συμβαίνουν επίσης με την κατανάλωση ωμού ή μισοψημένου κρέατος από μολυσμένα ζώα. Ο γαστρεντερικός άνθρακας, όπως αποκαλείται, συνήθως παρατηρείται σε χώρες όπου:

• Δεν γίνεται εμβολιασμός ρουτίνας εναντίον του άνθρακα
• Δεν ελέγχονται πριν τη σφαγή τα ζώα που προορίζονται για κατανάλωση

Στη Βόρεια Ευρώπη έχει ανιχνευθεί και ένας νέος τύπος της νόσου, ο εγχεόμενος άνθρακας. Αυτός ο τύπος παρατηρήθηκε σε τοξικομανείς που έκαναν ενδοφλέβια χρήση ηρωίνης. Προς το παρόν δεν έχουν αναφερθεί ανάλογα περιστατικά στις ΗΠΑ.

Τα ύποπτα συμπτώματα

Όπως αναφέρει ο Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ), ο πνευμονικός άνθρακας προκαλεί αρχικά βραχεία εμπύρετη νόσο. Ύστερα, αναπτύσσεται οξεία αναπνευστική ανεπάρκεια με υποξαιμία (μειωμένα επίπεδα οξυγόνου στο αίμα) και δύσπνοια. Στην ακτινογραφία θώρακος παρατηρούνται  ευρήματα διεύρυνσης του μεσοθωρακίου.

Ο δερματικός άνθρακας προκαλεί μία βλάβη στο δέρμα που αρχικά είναι βλατίδα, δηλαδή ένα μικρό, ψηλαφητό εξόγκωμα (έπαρμα). Ύστερα γίνεται φυσαλίδα και τελικά νεκρωτική εσχάρα (νεκρωμένος σκουρόχρωμος ιστός) με εντύπωμα (βαθούλωμα) και περιβάλλον οίδημα (πρήξιμο). Η βλάβη είναι συνήθως ανώδυνη, αλλά μπορεί να συνυπάρχουν συστηματικά συμπτώματα (πυρετός, κακουχία).

Ο γαστρεντερικός άνθρακας εκδηλώνεται με οξύ, έντονο πόνο στην κοιλιά (κοιλιακό άλγος), διάρροια, πυρετό και σηψαιμία.

Όσον αφορά τον εγχεόμενο άνθρακα, τα CDC διευκρινίζουν πως εκδηλώνεται όπως ο δερματικός άνθρακας. Η διαφορά είναι ότι η μόλυνση μπορεί να φθάνει κάτω από το δέρμα ή μέσα στον μυ όπου έγινε η έγχυση του ναρκωτικού. Ο εγχεόμενος άνθρακας μπορεί να εξαπλωθεί ταχύτερα στο σώμα και να είναι πιο δύσκολο να αναγνωριστεί και να αντιμετωπιστεί.

Πώς μολύνονται τα ζώα

Τα οικόσιτα και τα άγρια ζώα μολύνονται όταν εισπνεύσουν ή καταναλώσουν σπόρια άνθρακα από το μολυσμένο χώμα, φυτά ή νερό. Στα ζώα αυτά συμπεριλαμβάνονται βοοειδή, πρόβατα, κατσίκια, αντιλόπες, ελάφια κ.λπ. Σε περιοχές όπου υπήρξαν κατά το παρελθόν κρούσματα άνθρακα σε οικόσιτα ζώα, ο εμβολιασμός ρουτίνας μπορεί να αποτρέψει νέα περιστατικά.

Σε ποιες περιοχές του κόσμου ενδημεί

Ο άνθρακας είναι πιο συχνός σε αγροτικές περιοχές:

• Της Κεντρικής και Νότιας Αμερικής
• Της υποσαχάριας Αφρικής
• Της κεντρικής και νοτιοδυτικής Ασίας
• Της νότιας και ανατολικής Ευρώπης
• Της Καραϊβικής

Οι ταξιδιώτες σε αυτές τις περιοχές πρέπει να προσέχουν να τρώνε μόνο καλοψημένο κρέας και προϊόντα κρέατος. Πρέπει επίσης να αποφεύγουν να αγγίζουν τα ζώα, τα προϊόντα κρέατος (π.χ. μαλλί) και τα πτώματα ζώων. Πρέπει επίσης να είναι προσεκτικοί και με τα σουβενίρ που αγοράζουν από αυτές τις περιοχές, τονίζουν τα CDC.

Φωτογραφία: iStock