Μεγάλη έρευνα για την στυτική δυσλειτουργία (μέρος 1ο)

  • Iatropedia
Όταν το πνεύμα είναι πρόθυμο αλλά η σαρξ...αδυνατεί! Το πιο συχνό σεξουαλικό πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι άνδρες είναι η δυσκολία απόκτησης ή και διατήρησης της στύσης κατά την διάρκεια και μέχρι την ολοκλήρωση της ερωτικής επαφής. Σύμφωνα με επιστημονικά στοιχεία ένας στους τρεις άνδρες σε κάποια φάση της ζωή τους θα '' μπλοκάρει΄΄με δυσάρεστες συνέπειες τόσο για τον ίδιο όσο και για την σύντροφό του. Πως γίνεται η διάγνωση;Ποιοι παράγοντες ευθύνονται; Υπάρχει θεραπεία; Όλα όσα πρέπει να γνωρίζεται στο επιστημονικό άρθρο που ακολουθεί.

Του Σωτήρη Ανδρεαδάκη

χειρουργού Ουρολόγου- Ανδρολόγου

fellow of the European Board of Urology

Ως στυτική δυσλειτουργία ορίζεται η διαρκής ή υποτροπιάζουσα αδυναμία ενός άνδρα να επιτύχει ή/και να διατηρήσει μία στύση επαρκή για την ολοκλήρωση μιας σεξουαλικής επαφής.Για να κατανοήσει κανείς τη στυτική δυσλειτουργία, θα πρέπει αρχικά να γνωρίζει κάποια βασικά στοιχεία για τη φυσιολογική λειτουργία της στύσης.

Το πέος

φυσιολογία της στύσης

Όπως βλέπουμε στη διατομή του πέους, αυτό αποτελείται από τα δύο σηραγγώδη σώματα και το σπογγιώδες σώμα της ουρήθρας. Η στύση πραγματοποιείται όταν οι σηραγγώδεις αρτηρίες αυξήσουν την παροχή τους και τα κολποειδή που τις περιβάλλουν χαλαρώσουν, γεμίσουν με αίμα και διογκωθούν. Τα σηραγγώδη σώματα περιβάλλονται από τον ινώδη χιτώνα, ο οποίος δίνει το σχήμα στο διογκωμένο και γεμάτο με αίμα πέος, αλλά περιορίζει και την επέκταση των κολποειδών, αυξάνοντας έτσι την πίεση του αίματος μέσα σε αυτά από τις αρτηρίες που ακόμη προσπαθούν να εισάγουν κι άλλο αίμα, και έτσι επιτυγχάνεται η σκληρότητα της στύσης. Ταυτόχρονα, τα κολποειδή με τη διόγκωσή τους με την πλήρωση από αίμα πιέζουν τις φλέβες (που απάγουν φυσιολογικά το αίμα) πάνω στον ανένδοτο ινώδη χιτώνα, η αιματική επιστροφή περιορίζεται κατά πολύ και έτσι ενισχύεται ακόμα περισσότερο η διόγκωση και η σκληρότητα της στύσης.

οι νευρικές οδοί

Εκτός από τα αγγειακά στοιχεία που δίνουν το τελικό αποτέλεσμα, για να πραγματοποιηθεί μια στύση απαιτείται η φυσιολογική λειτουργία και αρμονική συνεργασία ενός πολύπλοκου συστήματος κεντρικών και περιφερειακών νευρικών οδών

που σχηματικά απεικονίζεται στο σχήμα.

1. Ο εγκέφαλος ο οποίος λαμβάνει τα ερεθίσματα (οπτικά, ακουστικά, οσφρητικά, απτικά ) αλλά και τις σεξουαλικές σκέψεις και φαντασιώσεις, τα επεξεργάζεται, τα συνδυάζει και τα οργανώνει.

2. Το θωρακικό νευρικό κέντρο του Νωτιαίου μυελού, συνεργαζόμενο με τον εγκέφαλο μεταβιβάζει τις εντολές περιφερικά και ευθύνεται κυρίως για την ψυχογενή στύση, αυτή δηλαδή που συμβαίνει κατά την ερωτική πράξη.

3. Το ιερό νευρικό κέντρο του Νωτιαίου μυελού, συνεργαζόμενο με τον εγκέφαλο μεταβιβάζει τις εντολές περιφερικά και ευθύνεται κυρίως για την αντανακλαστική στύση, τη στύση δηλαδή που δεν υπόκειται στη θέλησή μας, είναι αυτόματη και συμβαίνει συνήθως κατά τη διάρκεια του ύπνου ή κατά την έγερση από αυτόν.

4. Το πέος και γενικά όλες οι ερωτογενείς ζώνες, με τα αισθητικά νεύρα στέλνουν απτικά ερεθίσματα σεξουαλικής διέγερσης στον εγκέφαλο, αλλά δέχονται στη συνέχεια και τις νευρικές εντολές από αυτόν και τα δύο νωτιαία κέντρα μέσω άλλων περιφερειακών νεύρων, ώστε να πραγματοποιηθεί τελικά η στύση κατά την ερωτική πράξη.

Το Συμπαθητικό και το Παρασυμπαθητικό εξάλλου αυτόνομο νευρικό σύστημα που απαρτίζονται από τα παραπάνω στοιχεία, πρέπει να βρίσκονται σε πλήρη συνεργασία και αρμονία για την επίτευξη μιας επιτυχούς στύσης, καθώς το συμπαθητικό που επηρεάζεται και από παράγοντες όπως το άγχος, δεν επιτρέπει τη χάλαση των κολποειδών και την πλήρωση του πέους με αίμα, άρα και την πλήρη στύση.

οι ορμόνες

Πέρα από τα αγγεία και τα νεύρα, για να επιτευχθεί μία στύση, πρέπει να υπάρχει μια ισορροπία ορμονική στον οργανισμό του άνδρα.

1. Η τεστοστερόνη είναι η κύρια ανδρική ορμόνη, η οποία πρέπει να υπάρχει σε ένα ελάχιστο τουλάχιστον επίπεδο στον οργανισμό, για να λειτουργήσουν τα βιοχημικά – ενζυμικά συστήματα και οι νευροδιαβιβαστές που θα οδηγήσουν από τη λήψη της εντολής από το νευρικό σύστημα για την πραγματοποίηση της στύσης, μέχρι αυτή να υλοποιηθεί. Επομένως όταν υπάρχει έλλειψη τεστοστερόνης δεν μπορεί να υπάρχει ικανή στύση.

2. Η προλακτίνη, η ορμόνη που προκαλεί την παραγωγή γάλακτος στις γυναίκες, παράγεται σε μικρές ποσότητες και στον άνδρα. Υψηλά επίπεδα της ορμόνης μπορεί να προκαλέσουν αδυναμία επίτευξης στύσης. Αυξάνεται υπέρμετρα (πάνω από 2-3 φορές από το ανώτατο όριο) σε αδενώματα (καλοήθεις όγκους) της υπόφυσης, κατάσταση που χρήζει χειρουργικής αντιμετώπισης. Μπορεί ωστόσο να αυξάνεται και σε καταστάσεις έντονου στρες.

3. Τα οιστρογόνα οι γυναικείες δηλαδή ορμόνες, υπάρχουν σε μικρές ποσότητες και αυτές και στον άνδρα και μπορεί να αυξηθούν σε διάφορες παθολογικές καταστάσεις καθώς και στην παχυσαρκία και να προκαλέσουν στυτική δυσλειτουργία.

4. Οι θυρεοειδικές τέλος ορμόνες, μπορεί να υπερ- ή υποπαράγονται σε παθήσεις του θυρεοειδούς αδένα και να παρεμβαίνουν στη λειτουργία της στύσης.

Συμπερασματικά

Η στύση είναι ένα πολύπλοκο αγγειονευροορμονοψυχολογικό φαινόμενο, το οποίο για να πραγματοποιηθεί επιτυχώς χρειάζεται την αρτιότητα, την καλή κατάσταση και την αρμονική συνεργασία όλων των επιμέρους συστημάτων και παραγόντων που περιγράφηκαν πιο πάνω. Οποιοσδήποτε παράγοντας ή πάθηση οδηγεί σε έκπτωση έστω και ενός από τα παραπάνω στοιχεία, μπορεί να οδηγήσει σε στυτική δυσλειτουργία.

Πόσο συχνή είναι η στυτική δυσλειτουργία

Η πρώτη και μεγαλύτερη σοβαρή επιδημιολογική μελέτη που ανέδειξε και το μέγεθος του προβλήματος ήταν η περίφημη Massachusetts Male Aging Study (MMAS, 1994).

Όπως βλέπουμε στο σχήμα το ποσοστό των ανδρών 40-70 ετών που πάσχουν από κάποιου βαθμού στυτική δυσλειτουργία ανέρχεται στο 52% .Όσον αφορά την ηλικιακή κατανομή, υπάρχει αύξηση σταδιακή του ποσοστού από 39% στα 40 έτη, στο 67% στην ηλικία των 70 ετών. Ένα άλλο τέλος εντυπωσιακό στοιχείο από την ίδια μελέτη είναι ότι προβλέπεται πως το 2025 οι πάσχοντες άνδρες θα είναι 322 εκατομμύρια παγκοσμίως, από 152 εκατομμύρια που ήταν το 1995.

Παράγοντες κινδύνου-Αίτια στυτικής δυσλειτουργίας

Η στυτική δυσλειτουργία έχει κοινούς παράγοντες κινδύνου με την καρδιαγγειακή νόσο (π.χ. έλλειψη άσκησης, παχυσαρκία, κάπνισμα, υπερλιπιδαιμία, μεταβολικό σύνδρομο), κάποιοι από τους οποίους μπορούν να τροποποιηθούν απλώς και μόνο με παρεμβάσεις και αλλαγές στον τρόπο ζωής και σε επιβλαβείς και ανθυγιεινές συνήθειες.

Πιο αναλυτικά, τα αίτια της στυτικής δυσλειτουργίας μπορούν να καταταγούν ως εξής:

Αγγειακά

Καταστάσεις που οδηγούν σε ανεπάρκεια των αγγείων του πέους να επιτύχουν τη διαδικασία της στύσης όπως περιγράφηκε στο προηγούμενο κεφάλαιο.

– Καρδιαγγειακή (και στεφανιαία) νόσος : υπάρχει διάχυτη αθηροσκλήρωση και αγγειακή δυσλειτουργία σε όλα τα αγγεία του πάσχοντος, οπότε συμμετέχουν και τα αγγεία του πέους.

– Υπέρταση : προκαλεί δυσλειτουργία σε όλα τα αγγεία του οργανισμού

– Σακχαρώδης Διαβήτης: προκαλεί διάχυτη μικροαγγειοπάθεια και νευροπάθεια

– Υπερλιπιδαιμία : δημιουργία αθηρωμάτωσης και αθηροσκλήρυνσης.

– Κάπνισμα: γνωστή επίδραση στην καρδιαγγειακή νόσο.

– Μεγάλες χειρουργικές επεμβάσεις στην πύελο (όπως ριζική προστατεκτομή για καρκίνο του προστάτη), ή ακτινοθεραπεία κυρίως στην πύελο ή στον οπισθοπεριτοναϊκό χώρο.

Νευρογενή

κεντρικό νευρικό σύστημα

Δυσλειτουργία λόγω κακής λειτουργίας και βλάβης νευρώνων στα κέντρα του εγκεφάλου και του Νωτιαίου Μυελού, που συντονίζουν και δίνουν τις εντολές για τη λειτουργία της στύσης

– Πολλαπλή Σκλήρυνση (σκλήρυνση κατά πλάκας ), Πολλαπλή Ατροφία

– Νόσος του Πάρκινσον

– Όγκοι του εγκεφάλου ή του Νωτιαίου μυελού

– Αγγειακά Εγκεφαλικά επεισόδια

– Δισκοπάθειες

– Κακώσεις και παθήσεις του Νωτιαίου μυελού

Περιφερειακό νευρικό σύστημα

Αδυναμία των περιφερικών νεύρων να μεταφέρουν τα αισθητικά ερεθίσματα στα κέντρα του εγκεφάλου και του Νωτιαίου Μυελού, αλλά και τις εντολές από τα κέντρα αυτά προς τα γεννητικά όργανα.

– Σακχαρώδης Διαβήτης (λόγω της νευροπάθειας που προκαλεί)

– Αλκοολισμός, Ουραιμία ( από νεφρική ανεπάρκεια)

– Πολυνευροπάθεια – πολλαπλές, διάχυτες βλάβες περιφερικών νεύρων

– Χειρουργικές επεμβάσεις, κυρίως στην πύελο ( όπως και πάλι ριζική προστατεκτομή, κοιλιοπερινεϊκή εκτομή για καρκίνο εντέρου κλπ)

ανατοτικά ή δομικά αίτια

Πρόκειται για καταστάσεις που προκαλούν δυσμορφίες ή ανατομικές παραλλαγές κυρίως στο πέος και την ουρήθρα, οι οποίες οδηγούν σε λειτουργική αδυναμία επίτευξης της στύσης ή της επιτυχούς διείσδυσης ή της εκσπερμάτισης.

– Νόσος του Peyronie και συγγενής κάμψη του πέους ( στραβό πέος )

Πρόκειται για δύο διαφορετικές καταστάσεις, οι οποίες όμως έχουν σαν κοινό αποτέλεσμα την κάμψη του πέους σε άλλοτε άλλο βαθμό, που μπορεί να φτάσει έως και την αδυναμία διείσδυσης στον κόλπο.

Η συγγενής κάμψη αποτελεί μια εκ γενετής ανατομική διαταραχή, η οποία γίνεται αντιληπτή κατά την προεφηβική ή εφηβική ηλικία, οπότε ο νέος άνδρας παρατηρεί το πέος του κατά τη στύση να μην είναι ευθύ, αλλά να παρουσιάζει μία γωνίωση η οποία μπορεί να είναι από λίγες μοίρες έως και να σχηματίζει ορθή γωνία, ενώ η νόσος του Peyronieαναπτύσσεται σε ένα φυσιολογικό πέος, στο οποίο αναπτύσσεται αντίστοιχη κάμψη κατά την ενήλικη ζωή.

Η συγγενής κάμψη φαίνεται να οφείλεται στην ασύμμετρη ανάπτυξη των σηραγγωδών σωμάτων του πέους σε σχέση με το σπογγιώδες σώμα της ουρήθρας και η κύρτωση του πέους είναι συνήθως προς τα κάτω και ανάλογα και με το βαθμό της μπορεί να προκαλεί ψυχολογικά προβλήματα και ψυχογενή στυτική δυσλειτουργία στον έφηβο.

Η πάθηση αντιμετωπίζεται χειρουργικά με άριστα αποτελέσματα. Η νόσος του Peyronie, ή Σκλήρυνση των Σηραγγωδών Σωμάτων του Πέους ή Induratio Penis Plastica(IPP), οφείλεται σε εστιακή ή εκτεταμένη ίνωση του ινώδους χιτώνα του πέους (βλέπε ανατομία), η οποία προκαλεί διαφόρου βαθμού κάμψη του πέους και απόκλιση από το διαμήκη άξονά του, είτε προς τα πλάγια, είτε προς τα πάνω ή κάτω.

Η νόσος έχει την τάση να αναπτύσσεται σε διάρκεια έως και ενός έτους έως ότου να σταθεροποιηθεί (φλεγμονώδης φάση της νόσου) . Σε αυτή τη φάση μπορεί να υπάρχει και πόνος κατά τη στύση.

Στο σημείο της ίνωσης μπορεί να αναπτυχθεί μια σκληρή «πλάκα», που συνήθως μπορεί να γίνει αντιληπτή ψηλαφητικά και από τον πάσχοντα. Η διείσδυση στον κόλπο καθίσταται δύσκολη έως αδύνατη, αρχικά λόγω του πόνου (αν υπάρχει) και στη συνέχεια λόγω της κάμψης του πέους, ενώ συχνά συνυπάρχει στυτική δυσλειτουργία είτε ψυχογενής, είτε οργανική λόγω διαταραχής της αιμάτωσης κυρίως μετά τη βλάβη.

Η αιτιολογία της πάθησης δεν είναι εξακριβωμένη επακριβώς, ωστόσο ενοχοποιούνται μικροτραυματισμοί του πέους κατά τις επαφές, κάποια κληρονομική προδιάθεση, καθώς και η αυτοάνοση αιτιολογία (ρευματική, νόσος του συνδετικού ιστού), καθώς η νόσος συνυπάρχει συχνά με ρίκνωση της παλαμιαίας απονεύρωσης (νόσο Dupuytren).

Η αντιμετώπιση τηςπάθησης είναι κατά βάση χειρουργική, καθώς έχουν χρησιμοποιηθεί κατά καιρούς αρκετές μέθοδοι συντηρητικής θεραπείας χωρίς ιδιαίτερη αποτελεσματικότητα. Η μόνη ρεαλιστική συντηρητική αγωγή φαίνεται να είναι η από του στόματος χορήγηση αντιοξειδωτικής (κυρίως βιταμίνης Ε) αγωγής, καθώς και κάποιες ουσίες που δείχνουν (εμπειρικά) να έχουν κάποια αποτελέσματα κατά τη φλεγμονώδη φάση της νόσου.

Η τελική χειρουργική αντιμετώπιση (πάντα μετά τους 12 μήνες) συνιστάται σε επεμβάσεις πτύχωσης του ινώδους χιτώνα αντιδιαμετρικά της ρίκνωσης, όταν αυτή είναι περιορισμένη, και φτάνει έως και σε επεμβάσεις πλήρους αποδόμησης του πέους, διατομής της ινώδους πλάκας και αποκατάστασης του ελλείμματος με χρήση διαφόρων αυτόλογων (από σαφηνή φλέβα, βλεννογόνο στόματος) ή ετερόλογων μοσχευμάτων (σε περιπτώσεις όπως αυτή στο σχ.)

– Κάταγμα πέους : πρόκειται για επείγουσα κατάσταση, που συμβαίνει όταν γίνει ρήξη του ινώδους χιτώνα του πέους κατά την επαφή, οπότε συμβαίνει μεγάλη εξαγγείωση του αίματος που βρίσκεται υπό πίεση μέσα στα σηραγγώδη σώματα, με επακόλουθη αιφνίδια απώλεια της στύσης και δημιουργία μεγάλου αιματώματος στο πέος.

Η αντιμετώπιση πρέπει να είναι άμεση χειρουργική εξερεύνηση, καθαρισμός του αιματώματος, ανεύρεση και συρραφή της ρήξης. Τα αποτελέσματα είναι άριστα, αν όμως καθυστερήσει η αντιμετώπιση μπορεί να εγκατασταθεί μόνιμη στυτική δυσλειτουργία λόγω εκτεταμένης ίνωσης.

– Μικροφαλλία, υποσπαδίας, επισπαδίας : συγγενείς ανατομικές ανωμαλίες του πέους και της ουρήθρας, που πρέπει να αναγνωρίζονται από μικρή ηλικία και να αντιμετωπίζονται ανάλογα. Να διευκρινίσουμε ότι αληθής μικροφαλλία ορίζεται ως το μήκος του πέους σε παιδική ηλικία κάτω από 2,5 εκατοστά σε χάλαση, ή σε μεγαλύτερη ηλικία κάτω από 10 εκατοστά σε στύση.

Ορμονικά αίτια

Όπως προαναφέρθηκε, χαμηλά επίπεδατεστοστερόνης (

Επίσης υψηλά επίπεδα προλακτίνης ή οιστρογόνων μπορεί να ευθύνονται για την εμφάνιση διαταραχών της στύσης και θα πρέπει να αντιμετωπίζονται ανάλογα. Πάντα πρέπει τέλος να ελέγχεται και η λειτουργία του θυρεοειδιούς αδένα.

παθήσεις του προστάτη

Η καλοήθης υπερπλασία του προστάτη όταν παρουσιάζει μέτρια-σοβαρά συμπτώματα, η χρόνια προστατίτιδα και οι θεραπείες για τον καρκίνο του προστάτη, συνδέονται σε άλλοτε άλλο βαθμό με διαταραχές της στύσης.

Φάρμακα

Υπάρχουν κάποιες κατηγορίες φαρμακων που μπορεί να ευθύνονται για την εμφάνιση στυτικής δυσλειτουργίας. Τα κυριότερα είναι τα εξής:

– Αντιυπερτασικά (κυρίως διουρητικά και β-αναστολείς)

– Αντικαταθλιπτικά, αντιψυχωτικά

– Αντιανδρογόνα (σε προχωρημένο καρκίνο του προστάτη)

– Αντιϊσταμινικά

– Ψυχοτρόπες και ναρκωτικές ουσίες (ηρωίνη, κοκαϊνη, μεθαδόνη)

– ψυγογενής στυτική δυσλειτουργία

Γενικευμένου τύπου: αδυναμία ερεθισμού ή διαταραχές σεξουαλικής διάθεσης

– Περιστασιακού τύπου: θέματα σχετιζόμενα με συγκεκριμένο ερωτικό σύντροφο, θέματα σχετιζόμενα με τις σεξουαλικές επιδόσεις, ή δυσλειτουργία σχετιζόμενη με περίοδο έντονου στρες και άγχους.

Μεταβολικό σύνδρομο

Πολλά από τα μεταβολικά αίτια που αναφέραμε, αναγνωρίζονται τα τελευταία χρόνια όχι σαν μεμονωμένες διαταραχές, αλλά σαν παράμετροι ενός ενιαίου συνδρόμου, που καλείται Μεταβολικό σύνδρομο.

Ως Μεταβολικό Σύνδρομο (Μ.Σ) λοιπόν, ορίζεται η κατάσταση η οποία περιλαμβάνει τουλάχιστον τρεις από τους πιο κάτω παράγοντες (i) HDL 150mg/dL, (iii) αυξημένη περίμετρος μέσης >102cm ή περίμετρος τραχήλου>44εκ., (iv) Aρτηριακή Πίεση > 130/85 mmHg, (v) Σακχαρώδης Διαβήτης ( Σα.Δ) με Σάκχαρο νήστεως > 100 mg/dl ή διαταραχή ανοχής στη γλυκόζη. Στα πλαίσια του ΜΣ επομένως περιλαμβάνονται η παχυσαρκία, η Υπερλιπιδαιμία, η Αρτηριακή Υπέρταση και ο Σακχαρώδης Διαβήτης, ενώ μπορεί να οδηγήσει σε πολλές νοσηρές καταστάσεις, όπως η καρδιαγγειακή νόσος, ο υπογοναδισμός, η οστεοπόρωση στον άνδρα (κυρίως λόγω της χαμηλής τεστοστερόνης) αλλά και οι άπνοιες κατά τη διάρκεια του ύπνου. Τα συμπτώματα που συνοδεύουν το ΜΣ μπορεί να είναι Σεξουαλικά(στυτική δυσλειτουργία, διαταραχές του οργασμού και της επιθυμίας),Σωματικά (εξάψεις, κρύα άκρα, κράμπες, εύκολη κόπωση, δυσπεψία, κεφαλαλγίες, εφιδρώσεις, συχνουρία, δυσκοιλιότητα) και Ψυχικά ( κατάθλιψη, αϋπνία, νευρικότητα, ευερεθιστότητα, αντικοινωνική συμπεριφορά).

Σωτήρης Ανδρεαδάκης

Χειρουργός Ουρολόγος, Ανδρολόγος

fellow of the European Board of Urology

www.sotirisandreadakis.greekmed.net

mail: sotandre@hotmail.com

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:

Χωρίς σπέρμα γεννιέται παιδί;Τι είναι η αζωοσπερμία

Παθήσεις του προστάτη που πρέπει να προσέχουμε

Ποιο σεξουαλικό θέμα απασχολεί τους περισσότερους άνδρες;

Οι κακοποιημένες γυναίκες μπορεί να γεννήσουν αυτιστικά παιδιά