Κορωνοϊός: Πως γίνεται η ονοματοδοσία στα στελέχη του. Γιατί δεν υπάρχει «αθηναϊκή» μετάλλαξη

Αναστάτωση έχει προκληθεί τις τελευταίες ημέρες με την εμφάνιση ενός στελέχους του κορωνοϊού στο κέντρο της Αθήνας, το οποίο σύντομα ονομάστηκε «αθηναϊκή μετάλλαξη». Ωστόσο η ονομασία των νέων στελεχών που δημιουργεί ο κορωνοϊός δεν γίνεται με βάση την τοποθεσία προέλευσης. Πόσο μάλλον που το συγκεκριμένο στέλεχος έχει αναγνωριστεί μήνες πριν σε άλλη χώρα και έκτοτε έχει εξαπλωθεί σε δεκάδες άλλες.

Ο επίκουρος καθηγητής Γκίκας Μαγιορκίνης και ο καθηγητής της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ Θάνος Δημόπουλος (πρύτανης ΕΚΠΑ), συνοψίζουν τα δεδομένα γύρω από την ονοματοδοσία των ιών.

Όπως εξηγούν σε κάθε αναπαραγωγή του κορωνοϊού δημιουργούνται μεταλλάξεις, διότι ο μηχανισμός πολλαπλασιασμού κάνει λάθη κατά την αντιγραφή του γενετικού υλικού του (RNA). Αυτό συμβαίνει παρότι ο μηχανισμός πολλαπλασιασμού του συγκεκριμένου ιού, αντίθετα με άλλους κορωνοϊούς, έχει μηχανισμούς επιδιόρθωσης.

Παρόλη την επιδιόρθωση των σφαλμάτων, μεταλλάξεις εξακολουθούν να δημιουργούνται. Απλώς συμβαίνουν σε μικρότερο ωστόσο βαθμό από ό,τι σε άλλους ιούς RNA. Οι ιοί που προκύπτουν φέρουν συνδυασμούς μεταλλάξεων οι οποίες συσσωρεύονται σε βάθος χρόνου.

Νέο στέλεχος του κορωνοϊού δημιουργείται όταν ένας μεταλλαγμένος κορωνοϊός:

• Καταφέρει να επεκταθεί στον πληθυσμό (είτε από τύχη είτε λόγω πλεονεκτήματος)
• Διαφέρει αρκετά από άλλους ιούς, λόγω του συνδυασμού των μεταλλάξεων που φέρει

Τι υποδηλώνει το «στέλεχος»

Η έννοια του «στελέχους» ως οντότητα έχει βιολογικό και εξελικτικό χαρακτήρα. Ως «στέλεχος» ονομάζεται το σύνολο των ιών που διαθέτουν παρόμοιες βιολογικές ιδιότητες, επειδή φέρουν παρόμοιους συνδυασμούς μεταλλάξεων.

Η ονομασία ενός στελέχους υποδηλώνει την εξελικτική ιστορία του ιού. Γι’ αυτό τον λόγο συνηθιζόταν τα στελέχη να ονοματίζονται από την περιοχή όπου απομονώθηκαν για πρώτη φορά. Ωστόσο τα τελευταία χρόνια αποφεύγεται ο χαρακτηρισμός των στελεχών με γεωγραφική τοποθεσία, διότι δημιουργούσε στίγμα με αρνητικές συνέπειες στην δημόσια Υγεία.

Έτσι, τα στελέχη ονοματίζονται πλέον με βάση τον εξελικτικό κλάδο που έχει προκύψει, σύμφωνα με συνδυασμό λατινικών γραμμάτων και αριθμών που αναπαριστούν την εξελικτική ιστορία τους.

Από τη Νιγηρία στην Αθήνα

Το στέλεχος Β.1.1.318 αποτελεί το δεύτερο σε συχνότητα στέλεχος που απομονώνεται στην ελληνική επικράτεια τους τελευταίους μήνες. Το στέλεχος αυτό απομονώθηκε για πρώτη φορά στη Νιγηρία. Ήδη όμως εντοπίζεται σε πλήθος άλλων χωρών, σύμφωνα με την πλατφόρμα GISAID, όπως:

• Ηνωμένο Βασίλειο, Βέλγιο, Αυστρία
• Γερμανία, Σουηδία, Φινλανδία
• Γαλλία, Λουξεμβούργο, Ελβετία
• Σλοβενία,  ΗΠΑ, Καναδάς
• Αυστραλία, Ιαπωνία, Σιγκαπούρη
• Μπαγκλαντές, Αργεντινή, Γκάμπια
• Γκαμπόν, Τουρκία

Δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι το συγκεκριμένο στέλεχος έχει ελληνική προέλευση ή κάποια ελληνική ιδιαιτερότητα για την οποία μπορεί να ονοματισθεί με αυτόν τον τρόπο. Επομένως ο κορωνοϊός δεν έχει κάνει κάποια «αθηναϊκή μετάλλαξη».

Όσον αφορά τις ιδιότητες του συγκεκριμένου στελέχους, προς το παρόν δεν υπάρχουν σαφή στοιχεία για την μεταδοτικότητα, την ανοσολογική διαφυγή ή την παθογένειά της. Γι’ αυτό τον λόγο δεν έχει θεωρηθεί μέχρι στιγμής ως στέλεχος ανησυχίας (Variant of Concern).