Καρκίνος του πνεύμονα: Το τσεκ απ μειώνει τη θνησιμότητα. Ποιοι το χρειάζονται.

Ρούλα Τσουλέα
30 Δεκεμβρίου 2020 | 14:26

Τι παρέχει στην διάγνωση και την επιβίωση των ασθενών. Με ποια κριτήρια πρέπει να εφαρμόζεται. Τι λέει η Ελληνική Πνευμονολογική Εταιρεία.

Ο προληπτικός έλεγχος των πνευμόνων με μια ειδική αξονική τομογραφία μπορεί να μειώσει σημαντικά τη θνησιμότητα από καρκίνο του πνεύμονα. Και αυτό, διότι μπορεί να συμβάλλει στην ανίχνευση των καρκινικών όγκων σε πρώιμο στάδιο.

Αυτό αναφέρει η Ελληνική Πνευμονολογική Εταιρεία (ΕΠΕ), η οποία ετοιμάζει μία νέα, εθνικής εμβέλειας κοινωνική πρωτοβουλία. Η πρωτοβουλία τιτλοφορείται «Ανάσα Ζωής» και αφορά ενημέρωση του κοινού για την υγεία των πνευμόνων.

Στο πλαίσιό της, η ΕΠΕ θα προωθήσει και εθνικό πρόγραμμα προληπτικού ελέγχου (screening) για τον καρκίνο του πνεύμονα. Το πρόγραμμα βασίζεται στην αξονική τομογραφία θώρακα χαμηλής δόσης (low dose CT).

«Ο προληπτικός έλεγχος (screening) είναι η χρήση δοκιμών ή εξετάσεων για την εύρεση μιας ασθένειας σε άτομα που δεν έχουν ακόμα συμπτώματα», λέει ο γενικός γραμματέας της ΕΠΕ κ. Ελευθέριος Ζέρβας, διευθυντής ΕΣΥ και επιστημονικός υπεύθυνος της Κεντρικής Βρογχοσκοπικής Μονάδας «Χρήστος Γκάγκας» του Νοσοκομείου Νοσημάτων Θώρακος Σωτηρία. «Τα συμπτώματα που προκαλεί ο καρκίνος του πνεύμονα συνήθως δεν εμφανίζονται πριν φθάσει η ασθένεια σε προχωρημένο στάδιο. Ακόμα, όμως, και όταν ο καρκίνος του πνεύμονα προκαλεί συμπτώματα (όπως ο βήχας), πολλοί άνθρωποι τα αποδίδουν λανθασμένα σε άλλα προβλήματα».

Τέτοια προβλήματα είναι, λ.χ., μια λοίμωξη του αναπνευστικού ή οι μακροχρόνιες επιπτώσεις του καπνίσματος. Οι εικασίες αυτές, όμως, μπορεί να καθυστερήσουν τη διάγνωση και οι καθυστερήσεις είναι εις βάρος των ασθενών. Αντιθέτως, αν ο καρκίνος του πνεύμονα βρεθεί σε πρώιμο στάδιο, όταν είναι ακόμα μικρός και πριν εξαπλωθεί, είναι πιο πιθανό να αντιμετωπιστεί επιτυχώς.

Η χαμηλής δόσης αξονική

Για τον σκοπό αυτό δοκιμάστηκε αρχικά η συστηματική ακτινογραφία θώρακος, με την ελπίδα ότι θα συνέβαλλε στην πρώιμη διάγνωση του καρκίνου του πνεύμονα. Δυστυχώς, μελέτες έδειξαν πως δεν βοηθούσε τους περισσότερους ασθενείς να ζήσουν περισσότερο.

Έτσι, η χρήση της για προληπτικούς σκοπούς δεν εφαρμόζεται. Την θέση της έχει λάβει η αξονική τομογραφία θώρακος χαμηλής δόσης (LDCT), η οποία μπορεί να συμβάλλει στην εύρεση μη φυσιολογικών περιοχών στους πνεύμονες που μπορεί να είναι καρκίνος.

«Η χρήση της αξονικής LDCT για τον έλεγχο ατόμων με υψηλό κίνδυνο καρκίνου του πνεύμονα, έσωσε περισσότερες ζωές σε σύγκριση με τις ακτινογραφίες θώρακος», λέει ο κ. Ζέρβας. «Η μελέτη NSLT που διεξήχθη στις ΗΠΑ κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τα άτομα που υποβλήθηκαν σε LDCT είχαν 20% χαμηλότερες πιθανότητες να πεθάνουν από καρκίνο του πνεύμονα. Είχαν επίσης 7% λιγότερες πιθανότητες να πεθάνουν από οποιαδήποτε αιτία».

Μία φορά τον χρόνο

Πλέον, πολλές χώρες παγκοσμίως, όπως οι ΗΠΑ και η Βρετανία, εφαρμόζουν προγράμματα προληπτικού ελέγχου για καρκίνο του πνεύμονα με βάση την αξονική τομογραφία. Τα προγράμματα αυτά προορίζονται για άτομα με υψηλό κίνδυνο να εκδηλώσουν τη νόσο.

Στη χώρα μας τέτοιο πρόγραμμα δεν εφαρμόζεται ακόμα. Έτσι, μόλις το 11% των διαγνώσεων έγιναν κατά τη διάρκεια προληπτικού ελέγχου (τσεκάπ), σύμφωνα με έρευνα της Ελληνικής Ομοσπονδίας Καρκίνου (ΕΛΛΟΚ). Το ποσοστό αυτό είναι «απαράδεκτα χαμηλό για ευρωπαϊκή χώρα», υπογραμμίζει ο κ. Ζέρβας.

Ποιοι χρειάζονται το τσεκάπ των πνευμόνων; Άνδρες και γυναίκες, ηλικίας 55-75 ετών, που είναι ενεργοί ή πρώην καπνιστές. Οι άνθρωποι αυτοί πρέπει να έχουν ιστορικό καπνίσματος τουλάχιστον 30 πακέτα/έτη. Με άλλα λόγια πρέπει να έχουν καπνίσει τουλάχιστον 1 πακέτο τσιγάρα την ημέρα επί 30 έτη. Ή μπορεί να κάπνιζαν δύο πακέτα την ημέρα επί 15 έτη κ.ο.κ. Οι άνθρωποι αυτοί πρέπει να κάνουν χαμηλής δόσης αξονική τομογραφία θώρακος μία φορά τον χρόνο.

Απαραίτητη και η διακοπή του καπνίσματος

Μόνο το τσεκάπ, όμως, δεν αρκεί για να μειωθεί δραστικά η θνησιμότητα που προκαλεί ο καρκίνος του πνεύμονα.

«Η όποια προσπάθεια προληπτικού ελέγχου πρέπει να συνδυάζεται με ένταση των προσπαθειών για διακοπή του καπνίσματος», τονίζει ο κ. Ζέρβας. «Το κάπνισμα εξακολουθεί να αποτελεί τον βασικό παράγοντα κινδύνου για την εμφάνιση καρκίνου του πνεύμονα. Το περίπου 80% των κρουσμάτων του σχετίζονται με το τσιγάρο. Συνεπώς, είναι ιδιαιτέρως σημαντική η εφαρμογή προγραμμάτων δημόσιας υγείας για τον έλεγχο και τη διακοπή του καπνίσματος (μεταξύ αυτών και μέτρα που αφορούν στον έλεγχο των e-τσιγάρων). Η ΕΠΕ έχει ενεργό ρόλο στον τομέα αυτό».

Την παρουσίαση της πρωτοβουλίας «Ανάσα Ζωής» έκανε ο κ. Ζέρβας στο 29ο Πανελλήνιο Πνευμονολογικό Συνέδριου. Όπως είπε, το όραμά της ΕΠΕ είναι να καταστεί η Ελλάδα η χώρα με τους λιγότερους θανάτους από καρκίνο του πνεύμονα. Το πρόγραμμα θα διεξαχθεί με την αρωγή της εταιρείας Johnson and Johnson.