Καρκίνος του πνεύμονα: Οι προληπτικές εξετάσεις σώζουν ζωές – Ποιοι τις χρειάζονται

Αν έχετε ηλικία 50 έως 80 ετών και είστε ή υπήρξατε στο κοντινό παρελθόν  καπνιστές, καλό είναι να κάνετε προληπτικές εξετάσεις των πνευμόνων. Αν τυχόν υπάρχει ή έχει αρχίσει να αναπτύσσεται κάποια κακοήθης νόσος, όσο νωρίτερα ανιχνευθεί, τόσο πιθανότερο είναι να αντιμετωπιστεί με επιτυχία.

Εάν δεν έχετε κάτι για το οποίο απαιτείται θεραπεία, θα χρειασθεί να επαναλαμβάνετε τις προληπτικές εξετάσεις κάθε 1 ή 2 χρόνια, αναλόγως με τα ευρήματά τους.

Αυτές είναι συνοπτικά οι νέες κατευθυντήριες οδηγίες της Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρείας (ΕΠΕ) για τον προσυμπτωματικό έλεγχο του καρκίνου του πνεύμονα (ΠΕΚΠ). Η Εταιρεία τις κατήρτισε σε συνεργασία με καταξιωμένους φορείς και επαγγελματίες Υγείας (στην συγγραφή τους συμμετείχαν συνολικώς 55 ειδικοί).

Όπως γράφουν οι επιστήμονες, ο καρκίνος του πνεύμονα είναι ο πιο συχνός καρκίνος παγκοσμίως. Είναι επίσης αυτός που κοστίζει τις περισσότερες ζωές. Στη χώρα μας υπολογίζεται ότι ετησίως καταγράφονται σχεδόν 9.000 περιστατικά. Επιπλέον, 8.300 άνθρωποι χάνουν κάθε χρόνο τη ζωή τους εξαιτίας του.

Οι αριθμοί αυτοί σημαίνουν πως ο καρκίνος του πνεύμονα προκαλεί το σχεδόν 14% όλων των ετήσιων περιστατικών καρκίνου στη χώρα μας. Ευθύνεται όμως για το 23% των θανάτων από κακοήθη νόσο. Η πλειονότητα των κρουσμάτων (περισσότερο από το 75%) καταγράφονται σε άνδρες.

Προχωρημένος όταν αναπτυχθούν συμπτώματα

Τα καλά νέα είναι ότι οι θεραπείες για τον καρκίνο του πνεύμονα βελτιώνονται διαρκώς. Η, δε, κύρια αιτία του, το κάπνισμα, μειώνεται συνεχώς στις ανεπτυγμένες χώρες, όπως η Ελλάδα. Οι θάνατοι από αυτόν, όμως, δεν έχουν ακόμα μειωθεί αισθητά.

Αυτό οφείλεται στο ότι στο σχεδόν 79% των περιπτώσεων ο καρκίνος του πνεύμονα ανιχνεύεται όταν πια είναι προχωρημένος. Οι ασθενείς συνήθως πηγαίνουν στον γιατρό για εξετάσεις, όταν έχουν συμπτώματα. Δυστυχώς αυτά κατά κανόνα αναπτύσσονται όταν ο καρκίνος έχει εξελιχθεί, οπότε η αντιμετώπισή του είναι δύσκολη.

Για να βελτιωθεί η κατάσταση είναι απαραίτητο να γίνεται η διάγνωση σε αρχικό στάδιο. Σε αυτό μπορεί να βοηθήσουν σημαντικά οι προληπτικές εξετάσεις (δηλαδή ο προσυμπτωματικός έλεγχος) στα άτομα υψηλού κινδύνου. Μελέτες έχουν δείξει πως με το τσεκάπ για τον καρκίνο του πνεύμονα το 70% των όγκων ανιχνεύονται σε αρχικό στάδιο, όταν δυνητικά μπορούν να ιαθούν.

Εντός λίγων ετών, εξ άλλου, μειώνονται κατά 26% οι θάνατοι εξαιτίας του. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο αρκετές χώρες έχουν ήδη καταρτίσει εθνικά προγράμματα προσυμπτωματικού ελέγχου για τον καρκίνο του πνεύμονα. Στις χώρες αυτές συμπεριλαμβάνονται:

• Οι ΗΠΑ
• Η Κίνα
• Η Κροατία
• Η Πολωνία
• Η Τσεχία
• Η Νότια Κορέα

Οι οδηγίες αναλυτικά

Οι νέες οδηγίες που κατήρτισαν η ΕΠΕ και οι συνεργάτες της αναφέρουν πως στις ομάδες υψηλού κινδύνου που χρειάζονται προληπτικές εξετάσεις συμπεριλαμβάνονται όσοι πληρούν τις εξής προϋποθέσεις:

• Έχουν ηλικία 50 έως 80 ετών
• Έχουν συγκεντρώσει 20 πακέτα/έτη καπνίσματος
• Είναι νυν καπνιστές ή πρώην που έχουν διακόψει το κάπνισμα λιγότερο από 15 χρόνια

Τα 20 πακέτα/έτη καπνίσματος σημαίνουν, λ.χ., πως κάποιος κάπνισε από ένα πακέτο τσιγάρα την ημέρα επί 20 χρόνια ή από δύο πακέτα την ημέρα επί 10  χρόνια.

Ο προσυμπτωματικός έλεγχος γίνεται με χαμηλής δόσης αξονική τομογραφία θώρακος (LDCT). Εάν η εξέταση δεν έχει ευρήματα ύποπτα για καρκίνο, θα καθοριστεί αν θα γίνει η επανάληψή της σε 12 ή σε 24 μήνες. Εάν έχει ύποπτα ευρήματα που πρέπει να διερευνηθούν περαιτέρω, θα συνταγογραφηθούν οι απαιτούμενες εξετάσεις.

Για να είναι κάποιος κατάλληλος υποψήφιος για προσυμπτωματικό έλεγχο, δεν πρέπει να έχει κάνει αξονική τομογραφία θώρακος το τελευταίο έτος. Ούτε πρέπει να έχει συμπτώματα ύποπτα για ενεργό λοίμωξη του αναπνευστικού ή για καρκίνο. Απαραίτητο είναι ακόμα να μην είχε διαγνωστεί με πνευμονικό οζίδιο κατά την τελευταία τριετία, ούτε με καρκίνο την τελευταία πενταετία. Τέλος δεν πρέπει να βρίσκεται υπό διερεύνηση για καρκίνο.

Οι κατευθυντήριες οδηγίες για τον ΠΕΚΠ διαμορφώθηκαν κατόπιν διεπιστημονικής συνεργασίας:

• Της Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρείας
• Της Ελληνικής Ακτινολογικής Εταιρείας
• Της Ελληνικής Εταιρείας Χειρουργών Θώρακος, Καρδιάς, Αγγείων

Έχουν επίσης την υποστήριξη της Εταιρείας Ογκολόγων-Παθολόγων Ελλάδας (ΕΟΠΕ). Βασικός στόχος της προσπάθειας είναι επίσης οι επαγγελματίες υγείας σε όλα τα επίπεδα παροχής φροντίδας να ενημερωθούν και να εκπαιδευτούν καταλλήλως ώστε να αναγνωρίζουν, να παραπέμπουν και να ενημερώνουν άτομα υψηλού κινδύνου εγκαίρως για τον προσυμπτωματικό έλεγχο και τα οφέλη του, επισημαίνει η ΕΠΕ.

Φωτογραφία: iStock