HIV: Οι νέες θεραπείες και οι μελλοντικές προκλήσεις για την καταπολέμηση του ιού

Νέα καινοτόμα σκευάσματα, με καλό προφίλ ασφάλειας και αποτελεσματικότητας, αλλά και ευκολία στον τρόπο χορήγησης, προσφέρουν καλύτερη συμμόρφωση στις θεραπείες και καλύτερη ποιότητα ζωής στους ασθενείς.

Απώτερη επιδίωξη; Η πλήρης θεραπεία των ασθενών από τον ιό HIV. ‘Ένας φιλόδοξος, αλλά δύσκολος στόχος, την επίτευξη του οποίου η επιστημονική κοινότητα δεν αποκλείει, καθώς έχουν γίνει πολλά και σημαντικά βήματα προς αυτή την κατεύθυνση, όπως λένε οι ερευνητές,

Απευθυνθήκαμε σε δύο σημαντικούς επιστήμονες που έχουν επικεντρώσει την έρευνά τους στην ανάπτυξη καινοτόμων σκευασμάτων για την καταπολέμηση του ιού HIV και τους ρωτήσαμε για όλες τις τελευταίες εξελίξεις και τα θεραπευτικά όπλα που διαθέτουν στη φαρέτρα τους σήμερα, αλλά και για όσα αναμένεται να αποκτήσουν στο μέλλον.

Νίκος Καρτσώνης: “Υπάρχει απίστευτη πρόοδος στην ανακάλυψη φαρμάκων κατά του HIV”

– Κύριε Καρτσώνη, είστε επικεφαλής κλινικών μελετών για τα λοιμώδη νοσήματα και εμβόλια της MSD Research Laboratories και γνωρίζετε κάθε βήμα της προόδου που έχει επιτευχθεί όλα αυτά τα χρόνια. Πείτε μας, πώς έχει εξελιχθεί η επιστημονική έρευνα γύρω από τον HIV και ποια θεωρούνται τα πιο σημαντικά ορόσημα σε όλη αυτή την πορεία;

Tα τελευταία 20 χρόνια, η επιστημονική έρευνα γύρω από τον HIV έχει υπάρξει ιδιαίτερα συναρπαστική και πολύ παραγωγική. Tις τελευταίες δύο δεκαετίες, έχουμε δει απίστευτη πρόοδο στην ανακάλυψη φαρμάκων κατά του HIV. Πλέον, τα δισκία άπαξ ημερησίως χρησιμοποιούνται ευρέως.

Νέες κατηγορίες αντι-ρετροϊκών παραγόντων, όπως οι HIV αναστολείς ιντεγκράσης, είναι ήδη διαθέσιμοι, καθώς και νέοι βελτιωμένοι παράγοντες από ήδη υπάρχουσες θεραπευτικές κατηγορίες. Η προσθήκη αυτών των νέων παραγόντων στις διαθέσιμες θεραπείες έχει βελτιώσει σημαντικά την αποτελεσματικότητα, την ασφάλεια και την ανοχή, συμβάλλοντας καθοριστικά στην ευκολία της χορήγησης, στη συμμόρφωση και σε λιγότερες ιολογικές αποτυχίες για τους ασθενείς που ζουν με την HIV λοίμωξη. Τέλος, έχουμε δει ακόμα και ανακαλύψεις με καινοτόμες στρατηγικές, όπως η προφύλαξη προ-έκθεσης (PrEP) για την προστασία ατόμων που ανήκουν σε ομάδες υψηλού κινδύνου από την επιμόλυνση με τον HIV.

– Ποιες είναι οι προκλήσεις στην έρευνα και ανάπτυξη νέων θεραπειών για τον HIV και πώς τις αντιμετωπίζει η φαρμακοβιομηχανία;

Η πρόοδος που έχει σημειωθεί τις τελευταίες δεκαετίες με παράγοντες που δείχνουν αξιοσημείωτη βελτίωση στα προφίλ αποτελεσματικότητας ή/και ασφάλειας, έχει ανεβάσει τον πήχη ψηλά για κάθε νέα θεραπεία κατά του HIV, είτε πρόκειται για νέο παράγοντα σε υπάρχουσα κατηγορία είτε για μια ολόκληρη νέα καινοτόμα κατηγορία παραγόντων. Κάθε νέος παράγοντας που έρχεται να προστεθεί το 2019 και στο μέλλον πρέπει να προσφέρει κάποιο πλεονέκτημα, είτε το «καλύτερο της κατηγορίας» σε μια ήδη υπάρχουσα, ή ακόμα και μια εντελώς νέα κατηγορία αντι-ρετροϊκών παραγόντων. Ειδικά το τελευταίο όμως είναι μια πολύ μεγάλη επιστημονική πρόσκληση, καθώς πολλές από τις θέσεις-στόχους των φαρμάκων έχουν ήδη εντοπιστεί, ειδικά για ένα ιό, όπως ο HIV, που έχει έναν περιορισμένο αριθμό ενζύμων/πρωτεϊνών. Η εκτίμησή μου είναι ότι κάθε νέος παράγοντας θα πρέπει να επιδεικνύει βελτίωση σε παραμέτρους αποτελεσματικότητας και ασφάλειας ή πιθανώς να προσφέρει έναν απλούστερο τρόπο χορήγησης (πχ. διάρκεια χορήγησης μεγαλύτερης της άπαξ ημερησίως).

– Τι νέο έχουμε να περιμένουμε από επιστημονικής άποψης για την αντιμετώπιση του HIV;

Παρόλο που είναι σχεδόν αδύνατο να προβλέψει κανείς πώς θα εξελιχθεί στο μέλλον η ανακάλυψη νέων φαρμάκων για τον HIV, εκτιμώ ότι θα συνεχιστεί η ανακάλυψη νέων παραγόντων, κυρίως με νέους μηχανισμούς δράσης και/ή μεγαλύτερη ημίσεια ζωή. Στην MSD, συνεχίζουμε να εξερευνούμε τις δυνατότητες φαρμάκων με καινοτόμους μηχανισμούς δράσης και έχουμε ήδη έναν παράγοντα προς διερεύνηση σε μελέτη φάσης ΙΙ. Επιπλέον, προβλέπω ότι παράγοντες που θα μπορούν να χορηγούνται λιγότερο συχνά από άπαξ ημερησίως (πχ. παράγοντες μακράς- δράσης δια του στόματος, ενέσιμοι, ή χορηγούμενοι μέσω άλλων μοναδικών οδών) επίσης θα καρποφορήσουν. Τέλος, αν και ακόμα υπάρχει πολύς δρόμος που πρέπει να διανυθεί, παράγοντες που θα μπορούν να επηρεάσουν τις λανθάνουσες «δεξαμενές» του ιού HIV (πχ. εκείνα τα κύτταρα και οι ιστοί εντός των οποίων ο ιός «παραμένει» σε αδρανή κατάσταση) είναι πολύ πιθανό να ανακαλυφθούν, φέρνοντάς μας λίγο πιο κοντά στον μακρινό στόχο, μιας είδους πλήρους θεραπείας από τον ιό HIV.

Gregg Szabo, Vice President Virology, Global Marketing: “Η MSD είναι στην «πρώτη γραμμή» της έρευνας”

– Κύριε Szabo, με την θεραπεία για την HIV λοίμωξη να είναι εδώ και πολλά χρόνια αρκετά αποδοτική, πώς προέκυψε η ανάγκη για νέες θεραπείες;

Είναι αλήθεια ότι τα τελευταία 30 χρόνια έχουν γίνει πολύ μεγάλα βήματα στην ανάπτυξη θεραπειών για τον HIV. Ωστόσο, οι άνθρωποι που διαγιγνώσκονται με ΗIV λαμβάνουν θεραπεία εφ’ όρου ζωής προκειμένου να διαχειριστούν τη νόσο τους. Τα διαθέσιμα θεραπευτικά σχήματα δεν έχουν το ίδιο προφίλ. Μπορούν να διαφέρουν, για παράδειγμα, στη συχνότητα της δόσης, στις ανεπιθύμητες ενέργειες, στις αλληλεπιδράσεις με άλλα φάρμακα, στο αν πρέπει να χορηγούνται με ή χωρίς τροφή. Επιπλέον, υπάρχει πάντα ο κίνδυνος οι άνθρωποι που ζουν με HIV να αναπτύσσουν με τον καιρό αντοχή σε κάποιο θεραπευτικό σχήμα. Για όλους αυτούς τους λόγους, υπάρχει ανάγκη για νέες θεραπευτικές επιλογές, προκειμένου οι επαγγελματίες υγείας να μπορούν να εξατομικεύσουν και να παρέχουν στον κάθε ασθενή τους τη βέλτιστη θεραπεία.

– Ποια είναι η συμβολή της MSD στην καταπολέμηση του HIV τα τελευταία 30 χρόνια;

Η συμβολή της MSD στην καταπολέμηση του HIV τα τελευταία 30 χρόνια είναι πρωτίστως η ανακάλυψη και ανάπτυξη νέων φαρμάκων για την καλύτερη διαχείριση των προκλήσεων που αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι που ζουν με HIV, καθώς και η διασφάλιση της πρόσβασης σε αυτές τις θεραπείες από τους ανθρώπους που τις χρειάζονται. Από αυτή την σκοπιά, η MSD είναι στην «πρώτη γραμμή» της έρευνας έχοντας ανακαλύψει προϊόντα σε διάφορες κατηγορίες φαρμάκων, μεταξύ άλλων, τους μη νουκλεοσιδικούς αναστολείς ανάστροφης μεταγραφάσης, τους αναστολείς πρωτεάσης, καθώς και τον πρώτο αναστολέα ιντεγκράσης. Πρόσφατα, προσθέσαμε μια ακόμα θεραπεία στα διαθέσιμα προϊόντα για την αντιμετώπιση του HIV. Είμαστε αποφασισμένοι να συνεχίσουμε τη μάχη έναντι του ιού HIV μέχρι να απελευθερώσουμε την κοινωνία από το βάρος του.