Ανοσολογική απόκριση στις παραλλαγές του κορονοϊού: Τι ισχύει μετά από εμβολιασμό και τι μετά από φυσική νόσηση

  • Μιχάλης Θερμόπουλος
κορονοϊός
Μια πρόσφατη μελέτη ανασκόπησης επιμέρους ερευνών δείχνει ότι τα διαθέσιμα εμβόλια κορονοϊού είναι αποτελεσματικά στην προστασία των ατόμων από σοβαρές μορφές της νόσου COVID-19.

Αλλά δείχνει επίσης, ότι η προστασία από την μόλυνση και η μετάδοση του κορονοϊού σε άλλους μπορεί να μειωθεί, με συνέπειες για την προστασία της κοινότητας και την ανοσία της αγέλης.

Μετά την μόλυνση με τον κορονοϊό ενεργοποιείται τόσο το έμφυτο όσο και το προσαρμοστικό ανοσοποιητικό σύστημα στο σώμα μας. Έτσι, από πολλές απόψεις, η σοβαρότητα της COVID-19 εξαρτάται από το πώς ανταποκρινόμαστε στην μόλυνση.

Τα εξουδετερωτικά αντισώματα που δημιουργούνται είναι εξειδικευμένα για τα χαρακτηριστικά στην γλυκοπρωτεΐνη ακίδα του ιού SARS-CoV-2. Αλλά τα Τ κύτταρα επιστρατεύονται επίσης προκειμένου να εκκρίνουν αντιικές κυτοκίνες και να σκοτώσουν τα μολυσμένα κύτταρα.

Εάν η πρώιμη ανοσολογική απόκριση του ξενιστή δεν είναι σε θέση να ελέγξει και να καθαρίσει τον ιό, τότε η νόσος βαδίζει προς μια δευτερογενή φάση που χαρακτηρίζεται από ανεξέλεγκτη φλεγμονώδη απάντηση του ξενιστή. Αυτό προκαλεί γνωστές σοβαρές εκδηλώσεις και μπορεί τελικά να οδηγήσει σε βλάβη οργάνων.

Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο τα εμβόλια COVID-19 ήταν το κλειδί σε αυτήν την πανδημία. Παρόλο που βρισκόμαστε λίγο πέρα από 18 μήνες πανδημίας, τέσσερα εμβόλια χρησιμοποιούνται ήδη ευρέως σε όλο τον κόσμο:

  • το BNT162b2 της Pfizer/BioNtech
  • το mRNA-1273 της Moderna
  • το Ad26.COV2S της Janssen (Johnson&Johnson)
  • το ChAdOx1 της AstraZeneca
κορονοϊός

Η γονιδιωματική δομή του νέου κορονοϊού SARS-CoV-2. Το γονιδίωμα κωδικοποιεί δύο μεγάλα ανοιχτά πλαίσια ανάγνωσης (ORF), τα ORF1a και ORF1b, τα οποία κωδικοποιούν 16 μη δομικές πρωτεΐνες (NSP1-NSP16). Τα δομικά γονίδια κωδικοποιούν τις δομικές πρωτεΐνες ακίδα (S), φάκελο (Ε), μεμβράνη (Μ) και νουκλεοκαψίδιο (Ν) και τα βοηθητικά γονίδια (3α, 3β, 6, 7α, 7β, 8, 9 και 10)

Κορονοϊός: Γρήγορη η άνοδος των παραλλαγών

Ωστόσο, προς το τέλος του 2020, υπήρχε ήδη μια εμφάνιση αρκετών διαφορετικών παραλλαγών ενδιαφέροντος και ανησυχίας του κορονοϊού (ως αποτέλεσμα μεταλλακτικών αλλαγών στο γονιδίωμα του ιού). Αυτές επέδειξαν αυξημένη μεταδοτικότητα και πιθανή αποφυγή ανοσολογικών αποκρίσεων σε σχέση με τα πρώτα στελέχη του κορονοϊού.

Οι παραλλαγές ενδιαφέροντος είναι στελέχη του SARS-CoV-2 που έχουν:

  • υψηλότερα ποσοστά μεταδοτικότητας
  • πιο σοβαρές κλινικές εκδηλώσεις
  • χαμηλότερη ανταπόκριση στην θεραπεία
  • ανεπαρκή διαγνωστικά αποτελέσματα με τη χρήση καθιερωμένων διαδικασιών και δοκιμών

Ομοίως, αυτές οι ιογενείς παραλλαγές αποτελούν επίσης απειλή για την αποτελεσματικότητα των εμβολίων. Ως αποτέλεσμα της παρουσίας μεταλλάξεων στην γλυκοπρωτεΐνη ακίδα, εργαστηριακά πειράματα αποκάλυψαν μια πτώση στην ικανότητα των δειγμάτων ορού μετά τον εμβολιασμό να εξουδετερώνουν παραλλαγές που προκαλούν ανησυχία.

κορονοϊός

Η εμφάνιση νέων παραλλαγών με την πάροδο του χρόνου. Τα χρώματα αντιπροσωπεύουν την εξέλιξη της κάθε “οικογένειας” παραλλαγών. Οι παραλλαγές ανησυχίας και οι παραλλαγές ενδιαφέροντος εμφανίζονται στο γράφημα. Η εικόνα έχει ληφθεί από το www.nextstrain.org και είναι αμετάβλητη (ως είχε στις 15 Ιουλίου 2021)

Κορονοϊός: Η πιθανότητα επαναμόλυνσης

Παρόλο που οι παραλλαγές ανησυχίας μεταφέρουν μεταλλάξεις που αποφεύγουν την πλήρη εξουδετέρωση από τα αντισώματα και υπάρχουν αρκετές αναφορές για επανεμφάνιση λοιπών λοιμώξεων, δεν είναι ακόμα σαφές εάν ο κίνδυνος επαναμόλυνσης είναι πράγματι αυξημένος. Θεωρητικά, ο κίνδυνος υπάρχει εάν αλλάξει η γλυκοπρωτεΐνη ακίδα, κυρίως λόγω του ρόλου της στην είσοδο του ιού στα κύτταρα και επειδή αποτελεί στόχο των προστατευτικών αντισωμάτων.

Ορισμένες μελέτες δείχνουν ότι αυτό μπορεί πράγματι να συμβαίνει, αλλά εξαρτάται από την κάθε παραλλαγή. Μια μελέτη από το Ηνωμένο Βασίλειο απέδειξε επαναμόλυνση στο 0,7% των συμμετεχόντων. Αλλά αυτό δεν έδειξε να συμβαδίζει με το ποσοστό των λοιμώξεων από την παραλλαγή Άλφα, υποδεικνύοντας μόνο μια μικρή επίδραση αυτής της παραλλαγής στον κίνδυνο επαναμόλυνσης.

Από την άλλη, μια μακρά ορολογική μελέτη μη εμβολιασμένων αιμοδοτών από το Manaus στη Βραζιλία έδειξε, ότι, εν μέσω της εξάπλωσης της παραλλαγής Γάμμα, συνολικά το 16,9% των υποτιθέμενων λοιμώξεων είχαν ορολογική απόδειξη προηγούμενης μόλυνσης με SARS-CoV -2.

Κορονοϊός: Εμβόλια και παραλλαγές ανησυχίας

Αν και η αποτελεσματικότητα των εμβολίων στην προστασία από συμπτωματική μόλυνση από παραλλαγές που προκαλούν ανησυχία μπορεί να μειωθεί, όλα συντείνουν στο συμπέρασμα ότι παραμένουν αρκετά αποτελεσματικά στην πρόληψη σοβαρών μορφών COVID-19, νοσηλείας ή/και θανάτου. Είναι επίσης γνωστό ότι οι κυτταρικές ανοσοαποκρίσεις παραμένουν σε μεγάλο βαθμό αναλλοίωτες.

Παρόλα αυτά, προς το παρόν, δεν είναι σαφές εάν θα χρειαστούν ενισχυτικές δόσεις για συγκεκριμένες παραλλαγές στο μέλλον. Τέτοια αναμνηστικά εμβόλια θα μπορούσαν είτε να χρησιμοποιήσουν την γλυκοπρωτεΐνη αιχμής από το αρχικό στέλεχος (SARS-CoV-2 Wuhan), είτε αυτό που προέρχεται από μια παραλλαγή ανησυχίας. Τα δεδομένα από το Ισραήλ καταδεικνύουν ότι μια τρίτη δόση κατά την ευρεία κυκλοφορία της παραλλαγής Δέλτα μπορεί σίγουρα να παρέχει βραχυπρόθεσμη προστασία από επιβεβαιωμένη μόλυνση και σοβαρή COVID-19.

Ωστόσο, απομένει να δούμε εάν η πρωτεΐνη ακίδα θα είναι σε θέση να μεταλλαχθεί περαιτέρω για να αποφύγει τις ανοσολογικές αντιδράσεις διατηρώντας ταυτόχρονα υψηλά επίπεδα μολυσματικότητας. Μαζί με την εξέλιξη των ανοσολογικών αποκρίσεων, αυτό θα καθορίσει το εάν τελικά θα απαιτηθούν ενημερωμένα εμβόλια, ή ενισχυτικές δόσεις και σε ποια συχνότητα.

Η έρευνα δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Viruses.

Πηγές: https://nextstrain.org, https://www.news-medical.net

φωτό: iStock

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

Κορονοϊός: Τι μπορεί να προκαλέσει η ασπιρίνη στους ασθενείς – Πολύ σημαντική έρευνα

Κορονοϊός: Πόσο διαρκεί η ανοσία μετά την ανάρρωση, αλλά τι ισχύει για τη μετάλλαξη Δέλτα

Κορονοϊός: Είναι γρίπη ή COVID; Πως θα καταλάβετε τη διαφορά

Κορονοϊός: Με μακροχρόνια συμπτώματα 1 στους 3 ασθενείς. Ποιοι κινδυνεύουν