Ανακάλυψαν νέο αντιβιοτικό που σκοτώνει τα ανθεκτικά βακτήρια με νέο τρόπο

Επιστήμονες από την Ευρώπη και τις ΗΠΑ δημιούργησαν στο εργαστήριο ένα νέο αντιβιοτικό, χρησιμοποιώντας ένα καινούργιο βακτήριο του χώματος το οποίο ουδέποτε κατά το παρελθόν είχε καλλιεργηθεί.

Το αντιβιοτικό ονομάστηκε κλωβιμπακτίνη (Clovibactin) από την ελληνική λέξη κλωβός (σημαίνει κλουβί). Τα πρώτα πειράματα με αυτήν έδειξαν ότι μπορεί να εξουδετερώνει επικίνδυνα, πολυανθεκτικά βακτήρια, χωρίς αυτά να αναπτύσσουν περαιτέρω αντοχή.

Η κλωβιμπακτίνη προέρχεται από ένα βακτήριο που εντοπίστηκε σε δείγμα χώματος από τη Βόρεια Καρολίνα, το Eleftheria terrae subspecies Carolina. Τα βακτήρια του γένους E. terrae είναι καινούργια (ανακαλύφθηκαν το 2014). Το υποείδος Carolina διαπιστώθηκε ότι παράγει το νέο αντιβιοτικό για να προστατευθεί από τις επιθέσεις άλλων βακτηρίων.

Οι επιστήμονες βρήκαν τρόπο να καλλιεργήσουν αυτό το αντιβιοτικό στο εργαστήριο, ενώ αποκρυπτογράφησαν και τον τρόπο δράσεώς του.

Πως δρα το νέο αντιβιοτικό

Η έρευνά τους δημοσιεύθηκε στην επιστημονική επιθεώρηση Cell. Όπως γράφουν οι ερευνητές, ευελπιστούν ότι η ανακάλυψή τους θα καλύψει την επείγουσα ανάγκη της ανάπτυξης αντιβιοτικών που θα σκοτώνουν τα βακτήρια με νέους τρόπους.

Όπως εξηγούν, πολλά από τα υπάρχοντα αντιβιοτικά καταστρέφουν τα βακτήρια διαταράσσοντας τον σχηματισμό του κυτταρικού τοιχώματός τους. Το κυτταρικό τοίχωμα είναι το προστατευτικό περίβλημα κάθε βακτηριακού κυττάρου.

Τα αντιβιοτικά συνήθως του επιτίθενται επεμβαίνοντας στις πρωτεΐνες (ένζυμα) από τις οποίες αποτελείται. Ωστόσο με την πάροδο του χρόνου τα βακτήρια μαθαίνουν να τροποποιούν αυτές τις πρωτεΐνες, καθιστώντας τα αντιβιοτικά αναποτελεσματικά.

Το νέο αντιβιοτικό όμως δεν επηρεάζει αυτές τις πρωτεΐνες. Ενώνεται επιλεκτικά με ορισμένες ουσίες (ένα είδος πυροφωσφορικών ενώσεων) του κυτταρικού τοιχώματος. Οι ουσίες αυτές εντοπίζονται σε τρία μόρια λιπιδίων. Η κλωβιμπακτίνη περιβάλλει σφιχτά τα μόρια αυτά σαν κλουβί (εξ ου και η ονομασία της) και τους προκαλεί βλάβες.

Τα βακτήρια δεν μπορούν να τροποποιήσουν αυτά τα λιπίδια χωρίς να καταστρέψουν το κυτταρικό τοίχωμα. Επιπλέον, ακόμα κι αν τροποποιήσουν το ένα λιπίδιο, θα υπάρχουν ακόμα δύο, όπου θα δρα το νέο αντιβιοτικό. Γι’ αυτούς τους λόγους είναι πολύ δύσκολο να αναπτύξουν αντοχή στην κλωβιμπακτίνη, εξήγησε στο LiveScience ο επιβλέπων ερευνητής Dr. Markus Weingarth, αναπληρωτής καθηγητής Χημείας στο Πανεπιστήμιο της Ουτρέχτης, στην Ολλανδία.

Ποια βακτήρια εξουδετερώνει

Πειράματα που έγιναν με την κλωβιμπακτίνη έδειξαν ότι κατ’ αρχάς μπορεί να εξουδετερώσει αποτελεσματικά δύο επικίνδυνα, πολυανθεκτικά βακτήρια:

• Τον ανθεκτικό στην μεθικιλλίνη χρυσίζοντα σταφυλόκοκκο (MRSA)
• Τον ανθεκτικό στην βανκομυκίνη εντερόκοκκο

Ο MRSA μπορεί να προκαλέσει απειλητικές για τη ζωή λοιμώξεις, εάν εισέλθει στο αίμα μέσω πληγών από τραύμα ή εγχειρήσεις. Ο, δε, ανθεκτικός εντερόκοκκος μπορεί να προκαλέσει σοβαρές ενδονοσοκομειακές λοιμώξεις (π.χ. ουρολοιμώξεις, λοιμώξεις χειρουργικού πεδίου, βακτηριαιμίες).

Άλλα πειράματα έδειξαν ότι ο χρυσίζων σταφυλόκοκκος δεν αναπτύσσει αντοχή στο νέο αντιβιοτικό, ακόμα κι όταν εκτίθεται σε χαμηλές δόσεις κλωβιμπακτίνης επί τρεις συνεχόμενες ημέρες.

Οι ερευνητές ελπίζουν ότι η κλωβιμπακτίνη θα αποδειχθεί αποτελεσματική και εναντίον άλλων βακτηρίων, όπως αυτά που προκαλούν φυματίωση. Τώρα συνεχίζουν τα πειράματά τους για να δουν εναντίον ποιων άλλων βακτηρίων είναι αποτελεσματική και πόσο ασφαλής είναι στους ζώντες οργανισμούς. Θέλουν, τέλος, να βελτιώσουν την αποτελεσματικότητά της, πριν δοκιμαστεί για πρώτη φορά σε ανθρώπους.

Φωτογραφία: iStock