Αμερικανική Ακαδημία Νευρολογίας: Καλά νέα για την Πολλαπλή Σκλήρυνση

  • Μαρία Τσιλιμιγκάκη
Η Biogen ανακοίνωσε νέα δεδομένα από την καθημερινή κλινική πρακτική που καταδεικνύουν ότι η αντιμετώπιση με τις θεραπείες της για την πολλαπλή σκλήρυνση (ΠΣ), τον φουμαρικό διμεθυλεστέρα και τη ναταλιζουμάμπη, μπορεί να βελτιώσει την πορεία των ασθενών με υποτροπιάζουσα ΠΣ. Τα δεδομένα αυτά παρουσιάστηκαν στην 69η ετήσια συνάντηση της Αμερικανικής Ακαδημίας Νευρολογίας (AAN) στη Βοστόνη.

Η ΠΣ είναι μία χρόνια νόσος,  η οποία  προσβάλλει το κεντρικό νευρικό σύστημα, προκαλεί σε αυτό φλεγμονή και συχνά οδηγεί σε αναπηρία. Η έναρξη μιας κατάλληλης τροποποιητικής της νόσου θεραπείας έγκαιρα μετά τη διάγνωση, έχει δείξει ότι επιβραδύνει τη σωματική και γνωσιακή επιδείνωση και μπορεί να αποτρέψει τη συσσώρευση αναπηρίας, επιτρέποντας στους ασθενείς να παραμείνουν ενεργοί και δραστήριοι για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.

«Τα νέα δεδομένα από την καθημερινή κλινική πρακτική για τον φουμαρικό διμεθυλεστέρα και τη ναταλιζουμάμπη, που παρουσιάστηκαν στο συνέδριο AAN, τονίζουν τη σημασία της έγκαιρης έναρξης αποτελεσματικής θεραπείας στην πορεία της νόσου ενός ασθενή», δήλωσε η Kate Dawson, M.D., Αντιπρόεδρος Ιατρικού Τμήματος της Biogen στις ΗΠΑ. «Η έγκαιρη αντιμετώπιση με τις κατάλληλες θεραπείες μπορεί να συμβάλλει στον περιορισμό της φλεγμονής που προκαλείται από την ΠΣ και να καθυστερήσει τη μακροχρόνια αναπηρία για τα άτομα που πάσχουν από τη νόσο».

Συγκριτικά δεδομένα αποτελεσματικότητας υποστηρίζουν περαιτέρω τη χρήση του φουμαρικού διμεθυλεστέρα στa πρώιμα στάδια της ΠΣ.

Μία σύγκριση δεδομένων από την καθημερινή κλινική πρακτική παρέχει περαιτέρω στοιχεία της αποτελεσματικότητάς του σε σχέση με άλλες από του στόματος θεραπείες για την ΠΣ, τόσο σε ασθενείς με ΠΣ που ξεκινούν θεραπεία για πρώτη φορά όσο και σε εκείνους που έχουν λάβει κατά το παρελθόν κάποια άλλη νοσοτροποποιητική θεραπεία. Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν δεδομένα από βάση ασφαλιστικών δεδομένων στις ΗΠΑ για να συγκρίνουν τον φουμαρικό διμεθυλεστέρα με τη φινγκολιμόδη και την τεριφλουνομίδη ως προς τον χρόνο μέχρι την πρώτη υποτροπή.  Τα αποτελέσματα αυτά δείχνουν ότι ο φουμαρικός διμεθυλεστέρας μείωσε σημαντικά τον κίνδυνο υποτροπής κατά 30% σε σύγκριση με την τεριφλουνομίδη (αναλογία κινδύνου [HR]: 1,302, p<0,01) τόσο σε νεοδιαγνωσθέντες ασθενείς όσο και σε εκείνους που είχαν λάβει προηγούμενη νοσοτροποποιητική θεραπεία, ενώ είχε συγκρίσιμη αποτελεσματικότητα με εκείνη της φινγκολιμόδης (HR: 0,995, p=0,94). Τα δεδομένα αυτά είναι σύμφωνα με άλλα διαθέσιμα συγκριτικά δεδομένα αποτελεσματικότητας που καταδεικνύουν ότι ο φουμαρικός διμεθυλεστέρας  έχει παρόμοια αποτελεσματικότητα με άλλες από του στόματος θεραπείες,  ενώ υπερτερεί της  ιντερφερόνης β και της οξικής γλατιραμέρης.

Επιπρόσθετες αναλύσεις υποπληθυσμών των ανοιχτών μελετών  PROTEC και RESPOND που αξιολόγησαν αντίστοιχα τόσο νεοδιαγνωσθέντες όσο και ασθενείς που άλλαξαν αγωγή, έδειξαν ότι ο φουμαρικός διμεθυλεστέρας μείωσε σημαντικά τον ετησιοποιημένο ρυθμό υποτροπής  (ARR) σε διάστημα 1 έτους και στις δύο υποομάδες ασθενών. Παράλληλα, σύμφωνα με τα αποτελέσματα δημοσιευμένων μελετών, το μακροχρόνιο προφίλ ασφάλειας του φουμαρικού διμεθυλεστέρα παραμένει συνεπές ακόμα και μετά από παρακολούθηση συνεχόμενης χορήγησης εννιά ετών.

Η έγκαιρη και συνεχιζόμενη θεραπεία με ναταλιζουμάμπη οδηγεί σε βελτιωμένο θεραπευτικό αποτέλεσμα σε ασθενείς με υψηλής δραστηριότητας ΠΣ8.

Νέα δεδομένα από το Πρόγραμμα Παρατήρησης της ναταλιζουμάμπης (TOP) ενισχύουν τα ευρήματα της αποδεδειγμένης της αποτελεσματικότητας και καταδεικνύουν ότι η έγκαιρη και συνεχιζόμενη θεραπεία οδηγεί σε καλύτερη κλινική έκβαση.

Μία ανάλυση υποομάδων από το Πρόγραμμα Παρατήρησης της ναταλιζουμάμπης συνέκρινε την έκβαση ασθενών που δεν είχαν λάβει κατά το παρελθόν θεραπεία και ξεκίνησαν να λαμβάνουν ναταλιζουμάμπη λίγο μετά την εμφάνιση των πρώτων συμπτωμάτων της ΠΣ (≤1 έτος), με την έκβαση των ασθενών εκείνων που ξεκίνησαν τη θεραπεία με Ναταλιζουμάμπη τουλάχιστον 1 έτος μετά την εμφάνιση των πρώτων συμπτωμάτων (>1 και ≤5 έτη, ή >5 έτη). Αξιολογήθηκαν ο ετησιοποιημένος ρυθμός υποτροπών (ARR) και η επιδείνωση ή η βελτίωση της αναπηρίας με τη χρήση της  Διευρυμένης Κλίμακας Αξιολόγησης της Αναπηρίας (EDSS). Τα αποτελέσματα καταδεικνύουν ότι, σε διάστημα τριών ετών, η πιθανότητα βελτίωσης της αναπηρίας ήταν σημαντικά μεγαλύτερη για τους ασθενείς που έλαβαν θεραπεία με ναταλιζουμάμπη εντός ενός έτους από την πρώτη εμφάνιση των συμπτωμάτων της ΠΣ (49,3%), σε σύγκριση με εκείνους που έλαβαν θεραπεία μεταξύ ενός και πέντε ετών (38,1%) ή μετά την παρέλευση πέντε ετών (26,3%) από την πρώτη εμφάνιση των συμπτωμάτων. Η θεραπεία με ναταλιζουμάμπη μείωσε επίσης σημαντικά τον  ετησιοποιημένο ρυθμό υποτροπών σε σύγκριση με την έναρξη της θεραπείας και στις τρεις αυτές ομάδες ασθενών.

Επιπρόσθετα δεδομένα από το Πρόγραμμα Παρατήρησης της ναταλιζουμάμπης που παρουσιάστηκαν στο συνέδριο, καταδεικνύουν ότι οι ασθενείς που συνέχισαν να λαμβάνουν θεραπεία με Ναταλιζουμάμπη εμφάνισαν καλύτερη κλινική έκβαση από εκείνους που άλλαξαν σε κάποια άλλη θεραπεία.

Σχετικά με τον Φουμαρικό Διμεθυλεστέρα

Ο φουμαρικός διμεθυλεστέρας είναι μια από του στόματος θεραπεία για την Υποτροπιάζουσα-Διαλείπουσα Πολλαπλή Σκλήρυνση, την πλέον συχνή μορφή της ΠΣ. Περισσότεροι από 240.000 ασθενείς έχουν λάβει θεραπεία με φουμαρικό διμεθυλεστέρα μέχρι σήμερα παγκοσμίως.9

Εχει καταδειχθεί ότι ο φουμαρικός διμεθυλεστέρας μειώνει τις υποτροπές της ΠΣ, επιβραδύνει την εξέλιξη της αναπηρίας και μειώνει τον  αριθμό των εγκεφαλικών βλαβών που προκαλεί η ΠΣ, ενώ επιδεικνύει ευνοϊκό προφίλ οφέλους-κινδύνου σε ασθενείς  με Υποτροπιάζουσα-Διαλείπουσα Πολλαπλή Σκλήρυνση, ιδιαίτερα σε νεοδιαγνωσθέντες ασθενείς και σε ασθενείς που άλλαξαν θεραπεία σε πρώιμο στάδιο της νόσου. 10  Σε κλινικές δοκιμές, τα πιο συχνά εμφανιζόμενα ανεπιθύμητα συμβάντα που σχετίζονταν με τον φουμαρικό διμεθυλεστέρα ήταν οι εξάψεις και τα γαστρεντερικά συμβάματα. Άλλα ανεπιθύμητα συμβάματα περιλαμβάνουν μείωση του μέσου αριθμού λεμφοκυττάρων κατά τη διάρκεια του πρώτου έτους θεραπείας, ο οποίος στη συνέχεια σταθεροποιήθηκε, καθώς και διαταραχές της ηπατικής λειτουργίας, οι οποίες υποχώρησαν με τη διακοπή της θεραπείας. Σπάνιες περιπτώσεις Προϊούσας Πολυεστιακής Λευκοεγκεφαλοπάθειας (PML), μίας σπάνιας ευκαιριακής ιογενούς λοίμωξης του εγκεφάλου, έχουν παρατηρηθεί σε ασθενείς που λάμβαναν φουμαρικό διμεθυλεστέρα στο πλαίσιο παρατεταμένης μέτριας έως σοβαρής λεμφοπενίας.

Η αποτελεσματικότητα και η ασφάλεια του φουμαρικού διμεθυλεστέρα έχουν μελετηθεί σε ένα μεγάλο, παγκόσμιο κλινικό πρόγραμμα, το οποίο περιλαμβάνει και μία τρέχουσα μακροχρόνια μελέτη επέκτασης.

Σχετικά με τη ναταλιζουμάμπη

Η ναταλιζουμάμπη είναι μία τροποποιητική της νόσου θεραπεία (DMT) εγκεκριμένη σε περισσότερες από 80 χώρες, συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Πολιτειών, των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, του Καναδά, της Αυστραλίας και της Ελβετίας. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, η Ναταλιζουμάμπη ενδείκνυται ως μονοθεραπεία για την αντιμετώπιση ασθενών με υποτροπιάζουσες μορφές της ΠΣ. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ενδείκνυται ως τροποποιητική της νόσου μονοθεραπεία σε ενήλικες ασθενείς με υψηλής δραστηριότητας υποτροπιάζουσα-διαλείπουσα πολλαπλή σκλήρυνση παρά τον πλήρη και επαρκή κύκλο θεραπείας με τουλάχιστον μία θεραπεία τροποποιητική της νόσου και σε ασθενείς με ταχέως εξελισσόμενη σοβαρή υποτροπιάζουσα διαλείπουσα πολλαπλή σκλήρυνση (ΥΔΠΣ). Η Ναταλιζουμάμπη είναι μια τεκμηριωμένα αποτελεσματική θεραπεία, με 10 έτη εμπειρίας στην ΥΔΠΣ, με έκθεση σε περισσότερους από 167.000 ασθενείς παγκοσμίως και εμπειρία από 559.000 ασθενοέτη.

Η ναταλιζουμάμπη είναι ένα μονοκλωνικό αντίσωμα που προσδένεται εκλεκτικά στην α4-ιντεγκρίνη και πιστεύεται ότι παρεμποδίζει τη δράση των φλεγμονωδών κυττάρων σε ασθενείς με ΠΣ εμποδίζοντας την αλληλεπίδραση ανάμεσα στην α4β1-ιντεγκρίνη και το μόριο προσκόλλησης αγγειακών κυττάρων-1. Η παρεμπόδιση αυτών των μοριακών αλληλεπιδράσεων προλαμβάνει τη μετανάστευση των λευκοκυττάρων μέσω του ενδοθηλίου στον φλεγμαίνοντα παρεγχυματικό ιστό. Ο ακριβής μηχανισμός με τον οποίον η Ναταλιζουμάμπη ασκεί τη δράση της στην ΠΣ δεν έχει καθοριστεί πλήρως.

Δεδομένα από τη πιλοτική μελέτη AFFIRM Φάσης 3, τα οποία δημοσιεύθηκαν στο New England Journal of Medicine, έδειξαν ότι στα δύο έτη, η θεραπεία με Ναταλιζουμάμπη οδήγησε σε μία σχετική μείωση του ετησιοποιημένου ρυθμού υποτροπών κατά 68% (p<0,001) σε σύγκριση με το εικονικό φάρμακο και μείωσε τον σχετικό κίνδυνο εξέλιξης της αναπηρίας κατά 42% έως 54% (επιβεβαιωμένο στις 12-24 εβδομάδες αντίστοιχα, και στις δύο περιπτώσεις p<0,001).

Η ναταλιζουμάμπη αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης Προϊούσας Πολυεστιακής Λευκοεγκεφαλοπάθειας (PML), μίας σπάνιας ευκαιριακής ιογενούς λοίμωξης του εγκεφάλου που έχει σχετιστεί με θάνατο ή σοβαρή αναπηρία. Οι παράγοντες κινδύνου που αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης PML είναι η παρουσία αντισωμάτων κατά του ιού JC, η προηγούμενη χρήση ανοσοκατασταλτικών και η μεγαλύτερη διάρκεια θεραπείας με ναταλιζουμάμπη. Οι ασθενείς που έχουν και τους τρεις παράγοντες κινδύνου διατρέχουν τον υψηλότερο κίνδυνο ανάπτυξης PML. Η ναταλιζουμάμπη αυξάνει τον κίνδυνο ανάπτυξης εγκεφαλίτιδας και μηνιγγίτιδας που προκαλούνται από τον ιό του απλού έρπητα και τον ιό ανεμευλογιάς – έρπητα ζωστήρα, ενώ έχει επίσης αναφερθεί κλινικά σημαντική ηπατική βλάβη στο πλαίσιο της παρακολούθησης του προϊόντος μετά την κυκλοφορία του στην αγορά. Σοβαρά, απειλητικά για τη ζωή και ορισμένες φορές θανατηφόρα περιστατικά έχουν αναφερθεί στο πλαίσιο της παρακολούθησης μετά την κυκλοφορία του προϊόντος στην αγορά σε ασθενείς με ΠΣ που λάμβαναν ναταλιζουμάμπη. Άλλα σοβαρά ανεπιθύμητα συμβάντα που έχουν εμφανιστεί σε ασθενείς που έλαβαν θεραπεία με ναταλιζουμάμπη περιλαμβάνουν αντιδράσεις υπερευαισθησίας (π.χ. αναφυλαξία) και λοιμώξεις, συμπεριλαμβανομένων ευκαιριακών και άλλων άτυπων λοιμώξεων.