Ευημερία σε τρεις διαστάσεις: Κάτι περισσότερο από το να είσαι απλώς καλά

Η έννοια της ευημερίας αποκτά ολοένα μεγαλύτερη σημασία στην ψυχολογία και τις κοινωνικές επιστήμες, καθώς η μέτρηση της δεν περιορίζεται μόνο στην απλή απουσία ασθένειας ή δυστυχίας.

Περιλαμβάνει τη συνολική ποιότητα ζωής: την ψυχική υγεία και την ικανοποίηση από τις κοινωνικές σχέσεις και την προσωπική ανάπτυξη.

• Διαβάστε επίσης: Υγεία, αντοχή και ζωτικότητα – Καθηγήτρια του Χάρβαρντ δίνει το ιδανικό ημερήσιο πρόγραμμα για πλήρη ευεξία

Μια πρόσφατη διεθνής μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο Health and Quality of Life Outcomes, επικεντρώνεται σε αυτήν την πολυδιάστατη φύση της ευημερίας, εξετάζοντας πώς οι διαφορετικές πτυχές της αλληλεπιδρούν και επηρεάζουν την ψυχική και σωματική υγεία.

Ευημερία – Οι τρεις διαστάσεις

Οι ερευνητές  χρησιμοποίησαν, για τους συμμετέχοντες στην έρευνα, ποικίλα ερωτηματολόγια που αξιολογούν τρεις βασικές διαστάσεις της ευημερίας:

• Ψυχολογική ευημερία: αφορά την ικανοποίηση από τη ζωή, το αίσθημα νοήματος και σκοπού, την αυτοεκτίμηση και την ικανότητα αντιμετώπισης δυσκολιών.
• Κοινωνική ευημερία: αξιολογεί τις σχέσεις με άλλους ανθρώπους, την κοινωνική υποστήριξη, την αίσθηση συμμετοχής και ένταξης στην κοινότητα.
• Σωματική ευημερία: καλύπτει την αντίληψη για τη σωματική υγεία, την ενεργητικότητα, την ποιότητα ύπνου και τη γενική φυσική κατάσταση.

Αυτό που διαπίστωσαν μετά την εξέταση των ερωτηματολογίων, ήταν ότι οι τρεις αυτές πτυχές συνδέονται άμεσα, αλλά με διαφορετική βαρύτητα στην αίσθηση συνολικής ευημερίας.

Όπως ανέφερε η ερευνήτρια Ελίζαμπεθ Χολτ, «η ψυχολογική και κοινωνική ευημερία αλληλεπιδρούν και δημιουργούν ένα είδος ενισχυτικού κύκλου: όσο πιο ισχυρές οι κοινωνικές σχέσεις, τόσο καλύτερη η ψυχολογική κατάσταση, και αντίστροφα».

Η μελέτη χρησιμοποίησε επίσης προηγμένα στατιστικά μοντέλα για να εκτιμήσει την επίδραση της ευημερίας στην ψυχική υγεία και στη διαχείριση του στρες.

Οι συμμετέχοντες με υψηλότερους δείκτες ψυχολογικής και κοινωνικής ευημερίας παρουσίασαν χαμηλότερα επίπεδα άγχους, κατάθλιψης και νευρολογικής κόπωσης, ακόμη και σε περιόδους κοινωνικής πίεσης ή οικονομικών δυσκολιών.

Αυτό υπογραμμίζει τη σημασία της υποστήριξης και των θετικών κοινωνικών δεσμών, ως προληπτικών παραγόντων για ψυχικές διαταραχές.

Παράλληλα, οι συμμετέχοντες που ανέφεραν τακτική φυσική δραστηριότητα, ισορροπημένη διατροφή και καλό ύπνο είχαν μεγαλύτερη ψυχική ανθεκτικότητα και ικανότητα να αντιμετωπίζουν τις κοινωνικές προκλήσεις.

«Η σχέση μεταξύ σωματικής και ψυχολογικής ευημερίας δεν είναι απλώς συσχετιστική, αλλά φαίνεται να είναι αμφίδρομη», εξηγεί ο Τζέιμς Ράνσον, από τους συγγραφείς της μελέτης. «Η καλή φυσική κατάσταση ενισχύει την ψυχική αντοχή, και η θετική ψυχολογική κατάσταση ενθαρρύνει υγιεινές συνήθειες».

Η έρευνα υπογραμμίζει επίσης την ανάγκη να αντιμετωπίζουμε την ευημερία ως πολυδιάστατη έννοια, και όχι ως ένα ενιαίο μέτρο ευτυχίας ή υγείας.

Τα παραδοσιακά μοντέλα, που επικεντρώνονται αποκλειστικά στη σωματική υγεία ή την απουσία ασθένειας, δεν επαρκούν για να εξηγήσουν την πλήρη εικόνα της ανθρώπινης εμπειρίας.

Ευημερία – Τα ευρύματα της έρευνας

• Κεντρικό εύρημα: Η συνολική ευημερία εξαρτάται από την ισορροπία ανάμεσα στην ψυχολογική, κοινωνική και σωματική διάσταση, και όχι από τη μεμονωμένη βελτίωση μιας μόνο πτυχής.
• Κοινωνικές επιπτώσεις: Τα άτομα με υψηλή κοινωνική ευημερία τείνουν να αναπτύσσουν πιο ισχυρούς δεσμούς και να συμμετέχουν περισσότερο στην κοινότητα, ενισχύοντας τη συλλογική αίσθηση ευημερίας.
• Ψυχολογικές συνέπειες: Η αίσθηση νοήματος και σκοπού στη ζωή μειώνει τον κίνδυνο κατάθλιψης και άγχους, ακόμη και όταν συνυπάρχουν κοινωνικές ή οικονομικές δυσκολίες.
• Σωματική συνιστώσα: Η ενεργητικότητα και η καλή φυσική κατάσταση υποστηρίζουν την ψυχική υγεία, δημιουργώντας έναν θετικό κύκλο μεταξύ σώματος και νου.

Οι συγγραφείς καταλήγουν ότι οι πολιτικές και οι κοινωνικές παρεμβάσεις πρέπει να προσανατολίζονται στη διεπιστημονική υποστήριξη της ευημερίας, ενισχύοντας όχι μόνο την πρόσβαση σε υγειονομική περίθαλψη, αλλά και την κοινωνική συμμετοχή, την εκπαίδευση και την ψυχολογική υποστήριξη.

Η μελέτη αυτή αποτελεί ένα κρίσιμο βήμα προς την κατανόηση της ευημερίας ως σύνθετης έννοιας, που επηρεάζει άμεσα την ποιότητα ζωής και την ψυχική υγεία των ανθρώπων. Όπως αναφέρει ο ερευνητής Τζέιμς Ράνσον, «το μέλλον της δημόσιας υγείας δεν πρέπει να περιορίζεται στην αντιμετώπιση ασθενειών, αλλά στην καλλιέργεια της ευημερίας σε όλες τις διαστάσεις της».

Φωτογραφία: istock