Μαρίζα Τσολιά: Νόσος Covid και παιδιά – Τι συμπτώματα εμφανίζει το φλεγμονώδες σύνδρομο – Όλα όσα πρέπει να ξέρετε

Αυξημένη ανησυχία υπάρχει στη χώρα μας από τις αυξημένες εισαγωγές σε νοσοκομείο, παιδιών που εμφανίζουν βαριά συμπτώματα της νόσου Covid, αλλά και του σπάνιου πολυσυστηματικού φλεγμονώδους σύνδρομου που εκδηλώνεται στα παιδιά (MIS-C) και συνδέεται με την COVID-19.

Τη Δευτέρα 8/3 μάλιστα, από τη διοίκηση του Νοσοκομείου Παίδων ανακοινώθηκε ο θάνατος ενός νεογνού που δεν πρόλαβε να συμπληρώσει 40 ημέρες ζωής. Το αγοράκι κατέληξε από σοβαρή επιπλοκή Covid και συγκεκριμένα από σύνδρομο οξείας αναπνευστικής δυσχέρειας.

Να σημειωθεί ότι στο Νοσοκομείο Παίδων “ Αγλαϊα Κυριακού” έχουν νοσηλευθεί κατά το τελευταίο διάστημα του τρίτου κύματος της πανδημίας, αρκετά παιδιά με επιπλοκές του κορονοϊού.

Δείτε επίσης – Κορονοϊός: Ανακοίνωση του Παίδων «Αγλαΐα Κυριακού» για το πρώτο νεογέννητο – θύμα του κορονοϊού στη χώρα

Τι είναι το πολυσυστηματικό φλεγμονώδες σύνδρομο

Από την αρχή της πανδημίας έχουν νοσηλευθεί περισσότερα από 10 παιδιά με συμπτώματα που παραπέμπουν στο πολυσυστηματικό φλεγμονώδες σύνδρομο (Multisystem Inflammatory Syndrome-Children, MIS-C). Πρόκειται για νέα κλινική οντότητα που εκδηλώνεται σε παιδιά και εφήβους χωρίς υποκείμενα νοσήματα και φαίνεται να συνδέεται με την εμφάνιση της λοίμωξης από τον SARS-CoV-2. Αυξημένα περιστατικά εμφανίστηκαν, επίσης, και στα νοσοκομεία της Πάτρας.

Το σύνδρομο MIS-C εντοπίστηκε για πρώτη φορά την περασμένη άνοιξη στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ, σε περιοχές όπου το επιδημιολογικό φορτίο του νέου κορονοϊού ήταν βαρύ. Εμφανίζει πολλά κοινά χαρακτηριστικά με τη νόσο Kawasaki γρήγορα όμως οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι πρόκειται για μια νέα κλινική οντότητα.

Σήμερα, οι επιστήμονες γνωρίζουν πολλά περισσότερα για τη νόσο MIS-C, αν και ακόμη υπάρχουν ερωτήματα που μένει να απαντηθούν. Εμφανίζεται από 6 έως και 8 εβδομάδες μετά τη λοίμωξη από τον SARS-CoV-2 και μπορεί να οδηγήσει σε νοσηλεία ακόμη και στη ΜΕΘ. Σημαντικό είναι, ωστόσο, ότι σήμερα οι ιατροί έχουν αποκτήσει αρκετή εμπειρία κι η διάγνωση γίνεται σε αρχικά στάδια. Έτσι, τα παιδιά λαμβάνουν έγκαιρα θεραπεία κι έχουν πολύ καλή πρόγνωση.

Περισσότερα από 10 παιδιά με συμπτώματα φλεγμονώδους συνδρόμου

Το iatropedia.gr απευθύνθηκε στην κα. Μαρίζα Τσολιά, Καθηγήτρια Παιδιατρικής Λοιμωξιολογίας, υπεύθυνη της Μονάδας Παιδιατρικών Λοιμώξεων και της Μονάδας Κλινικής Έρευνας στις Λοιμώξεις της Β΄ Παιδιατρικής Κλινικής του ΕΚΠΑ στο Νοσοκομείο Παίδων «Αγλαϊα Κυριακού», αλλά και μέλος της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων του Υπουργείου Υγείας, η οποία εξηγεί τι είναι η νόσος MIS-C και ποια είναι τα κρίσιμα συμπτώματα στο παιδί που θα πρέπει να θορυβήσουν τους γονείς, ώστε να απευθυνθούν έγκαιρα στον παιδίατρο.

Κυρία Καθηγήτρια,

Μόλις χθες κατέληξε από επιπλοκές του κορονοϊού στο νοσοκομείο σας ένα νεογέννητο βρέφος που δεν έπασχε από υποκείμενα νοσήματα. Είναι το πρώτο θανατηφόρο κρούσμα στη χώρα μας σε τόσο νεαρή ηλικία. Τι προκάλεσε τον θάνατό του;

Πέθανε από βαριά λοίμωξη Covid, με πνευμονία και αναπνευστική ανεπάρκεια. Όταν είχαμε 10 παιδιά άρρωστα στη χώρα δεν είχε εμφανιστεί θάνατος. Τώρα που έχουμε τόσα παιδιά, δυστυχώς πέθανε ένα παιδί. Ενήλικες έχουν πεθάνει χιλιάδες. Στη βιβλιογραφία υπάρχουν θάνατοι και στα παιδιά. Κάποια άρθρα λένε ότι τα κάτω του έτους, τα πολύ μικρά, νοσούν βαρύτερα. Εμείς στην Ελλάδα δεν είχαμε μέχρι σήμερα πολύ βαριά περιστατικά κάτω του έτους. Όσα είχαμε πήγαν πολύ καλά.

Δείτε επίσης: Κυριάκος Μητσοτάκης για τον θάνατο από κορονοϊό νεογέννητου βρέφους «Η θλίψη είναι δυσβάσταχτη»

Ωστόσο, δεν είχαμε δει τόσο έντονη διασπορά σε παιδιά στα προηγούμενα κύματα της πανδημίας. Τι διαφορετικό συμβαίνει σήμερα;

Πράγματι, η διασπορά του ιού είναι μεγαλύτερη αυτή τη φορά και έχουμε περισσότερα κρούσματα στην περιοχή μας και μεγαλύτερο επιδημιολογικό φορτίο. Ίσως έχει παίξει ρόλο σ’ αυτό η αυξημένη μεταδοτικότητα του αγγλικού variant Β.1.1.7 που έχει κυκλοφορήσει και στην χώρα μας. Έχουμε περισσότερα κρούσματα σε ενήλικες και παιδιά.

Εκτός από την περίπτωση της αυξημένης διασποράς, είναι ανοιχτό το ενδεχόμενο αυτή η μετάλλαξη να μολύνει βαρύτερα τους νέους ανθρώπους, σε σχέση με τα παλαιότερα στελέχη του κορονοϊού; Γιατί έχουμε πλέον σε ΜΕΘ μικρότερες ηλικίες και μάλιστα χωρίς υποκείμενα νοσήματα.

Κοιτάξτε, τα ερωτήματα αυτά είναι ανοιχτά και διερευνώνται. Από τα δεδομένα που έχουμε μέχρι σήμερα, κυρίως από το Public Health England, δεν έχει διαπιστωθεί να έχει η το νέο στέλεχος πιο αυξημένη μεταδοτικότητα στα παιδιά σε σύγκριση με τις μεγαλύτερης ηλικίες. Έχει αυξημένη μεταδοτικότητα σε όλους.

Αν και κάποιοι υποστηρίζουν ότι μπορεί να προκαλεί βαρύτερη νόσο κάτι τέτοιο δεν έχει αποδειχθεί. Παρόλα αυτά η επιδημιολογία παρακολουθείται και εξετάζεται συνεχώς. Αυτές τις μέρες νοσηλεύουμε περισσότερα παιδιά αναλογικά σε σύγκριση με το προηγούμενο διάστημα καθώς και περισσότερα με το πολυσυστηματικό φλεγμονώδες σύνδρομο (MIS-C).

Δείτε επίσης – Κορωνοϊός: Πόσο συχνή είναι η βαριά νόσος στα παιδιά – Νέα ευρήματα

Πόσα περιστατικά παιδιών με υπερφλεγμονώδες σύνδρομο MIS-C έχουν καταγραφεί;

Πράγματι, έχουμε περισσότερα παιδιά με αυτό το σύνδρομο απ’ ότι είχαμε στο προηγούμενο κύμα. Βλέπουμε περισσότερα τέτοια περιστατικά γιατί έχει αυξηθεί και ο συνολικός αριθμός των περιπτώσεων λοίμωξης από SARS-CoV-2 στα παιδιά, όπως και στους ενήλικες. Η αλήθεια είναι ότι, τόσο στην χώρα μας όσο και αλλού, τα περιστατικά αυτά αναγνωρίζονται και διαγιγνώσκονται πλέον άμεσα και αντιμετωπίζονται έγκαιρα έτσι ώστε να αποφεύγεται η επιδείνωση της κλινικής εικόνας και η ανάγκη για νοσηλεία στη ΜΕΘ.

Το ίδιο συμβαίνει και στις άλλες Ευρωπαϊκές χώρες και στη Β. Αμερική. Η νέα αυτή κλινική οντότητα αναφέρθηκε αρχικά από ερευνητές στη Βρετανία και τις Η.Π.Α. και στη συνέχεια δημοσιεύθηκαν αναφορές και από άλλες ευρωπαϊκές χώρες.

Είναι μια καινούργια νόσος που μοιάζει με τη νόσο Kawasaki αλλά είναι ξεχωριστή κλινική οντότητα. Αμέσως μόλις εμφανίστηκαν τα πρώτα περιστατικά αναπτύχθηκαν στην Αγγλία και τις Η.Π.Α. θεραπευτικά πρωτόκολλα για τη διάγνωση και αντιμετώπιση της νόσου. Παρόμοια πρωτόκολλα ακολουθούμε και εμείς στην χώρα μας για την έγκαιρη διάγνωση και σωστή αντιμετώπιση των ασθενών αυτών.

Η θεραπεία του συνδρόμου MIS-C

Οπότε μπορούμε να πούμε ότι έχουμε θεραπεία για τα συμπτώματα MIS-C στα παιδιά;

Όπως γνωρίζετε, δεν διαθέτουμε πολύ αποτελεσματική αντιική θεραπεία κατά του SARS-CoV-2. Το μόνο φάρμακο με κάποια αντιική δράση είναι το remdesivir. Όμως, η νέα αυτή κλινική οντότητα δεν φαίνεται να οφείλεται στην απευθείας δράση του ιού στα διάφορα όργανα αλλά στη «διαταραγμένη» ανοσιακή απάντηση στη λοίμωξη από τον SARS-CoV-2 που έχει προηγηθεί.

Χαρακτηριστικά, τo MIS-C εκδηλώνεται κάποιες εβδομάδες μετά την οξεία λοίμωξη από τον SARS-CoV-2 και στους περισσότερους ασθενείς δεν ανιχνεύεται πλέον ο ιός με την PCR. Η προηγηθείσα λοίμωξη διαπιστώνεται με την ανίχνευση αντισωμάτων κατά του ιού. Για την αντιμετώπιση του MIS-C χρησιμοποιούμε ανοσοτροποποιητική θεραπεία όπως η ενδοφλέβια γ-σφαιρίνη, κορτιζόνη αλλά και βιολογικούς παράγοντες. Σήμερα, γνωρίζουμε την κλινική αυτή οντότητα και τα περιστατικά αναγνωρίζονται και αντιμετωπίζονται προτού αναπτύξουν πολύ βαριά συμπτώματα.

Στην Αχαϊα και στα Νοσοκομεία της Πάτρας γιατί είχε τόσα πολλά περιστατικά συγκεντρωμένα στην ίδια περιοχή;

Δεν ήταν τόσα πολλά τα περιστατικά στην Αχαΐα δεδομένου μάλιστα ότι και ο πληθυσμός δεν είναι μεγάλος. Αρκετά παιδιά με MIS-C έχουν νοσηλευθεί σε νοσοκομεία της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης αλλά δεν έχει γίνει γνωστό. Προσπαθούμε να συγκεντρώσουμε όλα τα περιστατικά και να τα καταγράψουμε. Συμμετέχουμε επίσης, όπως και άλλα κέντρα στην Ελλάδα, σε διεθνή βάση καταγραφής. Το κέντρο μας συμμετέχει και στη διεθνή μελέτη DIAMONDS (Horizon 2020 με χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Ένωση) που έχει στόχο, μεταξύ άλλων, την ανάπτυξη ταχείας δοκιμασίας για τη διάγνωση της COVID-19 και του MIS-C αλλά και την κατανόηση της παθογένεσης της νόσου.

Δεν γνωρίζω τον ακριβή αριθμό των παιδιών που νοσηλεύθηκαν μέχρι σήμερα με MIS-C πανελλαδικά. To τελευταίο χρονικό διάστημα στο νοσοκομείο μας είχαμε 4-5 περιστατικά και συνολικά από την αρχή της πανδημίας περισσότερα από 10. Στο σύνολο είναι δύσκολο να υπολογίσω τον ακριβή αριθμό, γιατί ήταν κάποια που ήταν ύποπτα αλλά όχι επιβεβαιωμένα..

Τι εξέλιξη είχαν αυτά τα παιδάκια;

Έχουν πάει πολύ καλά. Δεν θέλω να μπω σε λεπτομέρειες, ένα παιδί έχει ακόμα ανευρύσματα των στεφανιαίων αγγείων τα οποία μειώνονται και βελτιώνονται. Καρδιολογικής φύσης επιπλοκές.

Αφορά συγκεκριμένη ηλικιακή ομάδα η εμφάνιση της επιπλοκής του φλεγμονώδους συνδρόμου;

Ναι! Ενώ η νόσος Kawasaki εμφανίζεται σε μικρά παιδιά, γύρω στα 3 έτη, το υπερφλεγμονώδες σύνδρομο εμφανίζεται σε μεγαλύτερα παιδιά με μέση ηλικία 8-9 ετών. Μπορεί όμως να εκδηλωθεί σε όλες τις ηλικίες, από τα βρέφη μέχρι τους εφήβους και νέους ενηλίκους έως 21 ετών.

Δείτε επίσης – Κορωνοϊός: 103 θάνατοι παιδιών μόνο στις ΗΠΑ, αποκαλύπτει νέα έκθεση

Επιπλοκές και συμπτώματα στα παιδιά

Τα συμπτώματα που παρουσιάζουν τα παιδιά με το φλεγμονώδες σύνδρομο, σχετίζονται με τα συμπτώματα που εμφανίζουν οι ενήλικες από τη νόσο Covid;

Πιστεύεται ότι τόσο οι ενήλικες με βαριά νόσο COVID-19 όσο και τα παιδιά με MIS-C εμφανίζουν μια υπερ-φλεγμονώδη απάντηση στη λοίμωξη από τον SARS-CoV-2 με τη δημιουργία ενός καταρράκτη κυτταροκινών. Και στις δύο περιπτώσεις συμβαίνει κάτι τέτοιο. Δεν είναι όμως ακριβώς το ίδιο και δεν ξέρουμε ποιες είναι οι ομοιότητες και οι διαφορές. Αυτά είναι υπό διερεύνηση.

Σε κάποια παιδιά, ωστόσο, η επιπλοκή αυτή της φλεγμονώδους αντίδρασης εμφανίστηκε, ενώ οι γονείς δεν είχαν αντιληφθεί ότι το παιδί τους είχε προηγουμένως νοσήσει από Covid. Ήταν δηλαδή ασυμπτωματικά τα παιδιά, έτσι δεν είναι;

Ακριβώς. Πολλά παιδιά είχαν ασυμπτωματική λοίμωξη προηγουμένως και οι γονείς τους δεν το είχαν αντιληφθεί. Ξαφνικά, εμφανίζουν πυρετό που παρατείνεται, εξάνθημα και άλλα συμπτώματα και έτσι προσέρχονται στο νοσοκομείο.

Για να δώσουμε και κάποιες χρήσιμες συμβουλές προς τους γονείς. Ποια είναι αυτά τα συμπτώματα που πρέπει να θορυβήσουν τον γονέα και θα τον οδηγήσουν στον γιατρό.

Το πιο συνηθισμένο σύμπτωμα είναι ο πυρετός που δεν υποχωρεί όπως με τις συνηθισμένες ιώσεις σε 2-3 ημέρες αλλά παρατείνεται. Ο πυρετός συχνά συνοδεύεται και από άλλα συμπτώματα, όπως είναι κόκκινα μάτια, κόκκινα χείλη, εξάνθημα στο σώμα, οίδημα παλαμών και πελμάτων. Αυτά μοιάζουν και με το Kawasaki. Άλλα συμπτώματα είναι οι εμετοί και οι διάρροιες, δηλαδή οι γαστρεντερικές διαταραχές. Εάν ένα παιδί εμφανίζει πυρετό που δεν υποχωρεί και ιδιαίτερα αν συνοδεύεται και από τα συμπτώματα που αναφέρθηκαν θα πρέπει οι γονείς να απευθυνθούν στον παιδίατρο. Μεγαλύτερη εγρήγορση πρέπει να έχουν οι γονείς εάν είναι γνωστό ότι το παιδί είχε πριν λίγο καιρό εμφανίσει λοίμωξη από τον SARS-CoV-2 με ή χωρίς συμπτώματα ή αν είχε έλθει σε επαφή με γνωστό κρούσμα COVID-19.

Σχετικά με τη δύσπνοια, παρουσιάζουν τα παιδιά συμπτώματα τέτοια, όπως οι ενήλικες;

Τα παιδιά με νόσο COVID-19 μπορεί, πολύ σπάνια, να εμφανίσουν αναπνευστική δυσχέρεια, όπως και οι ενήλικες κατά τη διάρκεια της οξείας λοίμωξης. Τα συμπτώματα του πολυσυστηματικού φλεγμονώδους συνδρόμου εμφανίζονται περίπου 6 με 8 εβδομάδες μετά την οξεία λοίμωξη από SARS-CoV-2. Η κατάσταση αυτή εκδηλώνεται με πυρετό που παρατείνεται, αυξημένους δείκτες φλεγμονής και συμπτώματα που μοιάζουν με τη νόσο Kawasaki (κόκκινα μάτια, κόκκινα χείλη, εξάνθημα στο σώμα). Στην πορεία της νόσου μπορεί να προσβληθεί η καρδιά, οι νεφροί, το γαστρεντερικό, το αναπνευστικό σύστημα ή ο ασθενής να εμφανίσει ακόμα και κυκλοφοριακή ανεπάρκεια (shock).

Αν κάποιος γονιός έχει ανησυχία για το παιδί του ότι μπορεί να έχει προβληθεί από Covid, συνιστάται να κάνει τεστ;

Να κάνει εάν θέλει μοριακό PCR ή rapid test. Αν έρθει στο νοσοκομείο και έχει συμβατά συμπτώματα ασφαλώς και θα κάνουμε εμείς το τεστ. Καλό είναι ο οποιοσδήποτε (μικρός ή μεγάλος) έχει συμπτώματα συμβατά με COVID-19, όπως είναι οι εκδηλώσεις από το αναπνευστικό σύστημα ή ο πυρετός που δεν εξηγείται από άλλη λοίμωξη, να ελέγχεται για COVID-19.