ECDC: Αύξηση κρουσμάτων Λιστερίωσης στην Ευρώπη και την Ελλάδα – Πώς να προφυλαχθείτε 

Η προειδοποίηση του ECDC βασίζεται στη νέα έκθεση «EU One Health Zoonoses Report» (2024), η οποία καταδεικνύει ότι, παρά τα υψηλά πρότυπα ασφάλειας τροφίμων στην Ευρώπη, οι σοβαρές λοιμώξεις από Λιστερίωση βρίσκονται σε ανοδική πορεία.

Οι κύριες αιτίες της αύξησης, σύμφωνα με τους επιστήμονες, είναι οι εξής:

1. Γήρανση του πληθυσμού: Περισσότερα άτομα ανήκουν στις ευπαθείς ομάδες.
2. Αλλαγή διατροφικών συνηθειών: Αυξημένη κατανάλωση έτοιμων προς κατανάλωση τροφίμων (Ready-to-Eat).
3. Ακατάλληλος χειρισμός: Λανθασμένος χειρισμός και αποθήκευση τροφίμων στο σπίτι.

Αναλυτικότερα, τα έτοιμα προς κατανάλωση τρόφιμα (Ready-to-Eat), όπως ορισμένα αλλαντικά (π.χ. σαλάμια ζύμωσης), αποτελούν βασικές πηγές μόλυνσεις, αν και τα επίπεδα μόλυνσης παραμένουν γενικά χαμηλά στις περισσότερες κατηγορίες.

Περισσότερο ευάλωτες οι ευπαθείς ομάδες

Ηλικιωμένοι, έγκυες γυναίκες και άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα (ανοσοκατεσταλμένοι) είναι περισσότερο ευάλωτοι και γι’ αυτό το ECDC επισημαίνει πώς η προστασία τους απαιτεί ισχυρή επιτήρηση, ασφαλή παραγωγή τροφίμων και βασικές προφυλάξεις στο σπίτι.

Αύξηση κρουσμάτων και υψηλή θνητότητα και στην Ελλάδα

Τα επιδημιολογικά δεδομένα δείχνουν ότι η ανοδική τάση των κρουσμάτων αφορά και την Ελλάδα, ενώ η θνητότητα στη χώρα μας είναι ιδιαίτερα ανησυχητική.

Σύμφωνα με τα στοιχεία του Εθνικού Οργανισμού Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ), τα κρούσματα λιστερίωσης παρουσιάζουν αύξηση.

• Δείτε το ρεπορτάζ του iatropedia.gr: Λιστερίωση – ΕΟΔΥ: Μεγάλη έξαρση με 31 κρούσματα και 11 θανάτους το 2023 – Σε ποιες περιοχές εντοπίζονται

Συγκεκριμένα, το 2023 δηλώθηκαν: 31 κρούσματα λιστερίωσης στη χώρα, ενώ η λιστερίωση στην Ελλάδα έχει μεγάλη θνητότητα.

Στο σύνολο των κρουσμάτων του 2023 που παρακολουθήθηκαν, 11 άτομα (περίπου 37,9%) κατέληξαν.

Η μέση ηλικία των ασθενών ήταν τα 67 έτη, ενώ το 65,5% των κρουσμάτων ήταν ανοσοκατεσταλμένα άτομα.

Επιπλέον, δηλώθηκαν κρούσματα σε έγκυες γυναίκες και νεογνά, επιβεβαιώνοντας απόλυτα τις ευρωπαϊκές ευάλωτες ομάδες.

Η αύξηση συνεχίστηκε και το 2024, με 12 κρούσματα να έχουν δηλωθεί έως τον Απρίλιο.

Η κατάσταση στην Ελλάδα αντικατοπτρίζει τις ευρωπαϊκές ανησυχίες και υπογραμμίζει την ανάγκη για αυξημένη επαγρύπνηση, ειδικά όσον αφορά την ασφαλή διαχείριση τροφίμων από τις ομάδες υψηλού κινδύνου.

Οδηγίες Προφύλαξης (ΕΟΔΥ/ECDC)

Η Λιστερίωση είναι τροφιμογενές νόσημα. Η πρόληψη επικεντρώνεται στην τήρηση αυστηρών κανόνων υγιεινής και, για τις ευπαθείς ομάδες, στην αποφυγή συγκεκριμένων τροφίμων υψηλού κινδύνου.

1. Γενικοί Κανόνες Ασφάλειας Τροφίμων (Ισχύουν για Όλους)

Καθαριότητα: Πλένετε σχολαστικά τα χέρια σας με ζεστό νερό και σαπούνι πριν και μετά το χειρισμό τροφίμων. Πλένετε συχνά και καλά μαχαίρια, επιφάνειες κοπής και σκεύη.

Διαχωρισμός τροφίμων: Διατηρείτε πάντα τα ωμά τρόφιμα (κρέας, πουλερικά, θαλασσινά) χωριστά από τα μαγειρεμένα ή τα έτοιμα προς κατανάλωση τρόφιμα, τόσο στο ψυγείο όσο και κατά την προετοιμασία.

Μαγείρεμα: Μαγειρέψτε καλά τα τρόφιμα, ιδίως το κρέας και τα πουλερικά, ώστε να φτάσουν στην ενδεδειγμένη εσωτερική θερμοκρασία.Ψύξη: Διατηρείτε τη θερμοκρασία του ψυγείου στους ≤ 5°C (κατά προτίμηση στους 4°C).

Έγκαιρη Κατανάλωση: Καταναλώνετε τα ευαλλοίωτα τρόφιμα (ιδίως τα έτοιμα προς κατανάλωση) εντός 2-3 ημερών από την τοποθέτησή τους στο ψυγείο και οπωσδήποτε πριν από την ημερομηνία λήξης.

2. Τι να αποφεύγουν ηλικιωμένοι, έγκυες, νεογνά, ανοσοκατεσταλμένοι

Τα άτομα που ανήκουν στις ομάδες υψηλού κινδύνου θα πρέπει να αποφεύγουν αυστηρά την κατανάλωση των ακόλουθων τροφίμων, καθώς η Listeria μπορεί να αναπτυχθεί ακόμα και σε θερμοκρασία ψυγείου:

Γαλακτοκομικά

Απαγορεύοναι: Μη παστεριωμένο γάλα και γαλακτοκομικά προϊόντα που προέρχονται από αυτό. Μπορούν να καταναλωθούν μόνο τυριά και γαλακτοκομικά προϊόντα που έχουν παρασκευαστεί από παστεριωμένο γάλα (πρέπει να αναγράφεται στη συσκευασία).

Τυριά Μαλακά τυριά (π.χ. μπρι, καμαμπέρ, ρικότα, ανθότυρο, φέτα σε άλμη, τυριά με μούχλα). Αποφεύγονται και ορισμένα ημίσκληρα.

Επιτρέπονται: τα σκληρά τυριά (π.χ. παρμεζάνα, γραβιέρα) και τα τυριά κρέμα, εφόσον είναι από παστεριωμένο γάλα.

Κρέας/Πουλερικά

Απαγορεύονται: Όλα τα έτοιμα προς κατανάλωση αλλαντικά αέρος, καπνιστά ή βραστά, εκτός αν μαγειρευτούν/ζεσταθούν πολύ καλά. Πατέ ή αλείμματα κρεάτων (ειδικά παγωμένα).

Θαλασσινά- Ωμά θαλασσινά

Απαγορεύονται: σούσι, καπνιστά ψάρια (π.χ. καπνιστός σολωμός) και καπνιστά μύδια/στρείδια.

Έτοιμα Γεύματα- Προπαρασκευασμένες ωμές σαλάτες

Απαγορεύονται: τονοσαλάτα, πατατοσαλάτα, ή έτοιμες ανάμεικτες σαλάτες με νωπά λαχανικά. Προπαρασκευασμένα γεύματα που ζεσταίνονται χωρίς να βράσουν.

Άλλα

Απαγορεύονται: Μαλακά παγωτά που δεν είναι συσκευασμένα. Καθαρισμένο και κομμένο πεπόνι εκτός ψυγείου για πάνω από 2 ώρες.

Ο ΕΟΔΥ συνιστά στις έγκυες γυναίκες να είναι ιδιαίτερα προσεκτικές και, σε περίπτωση κατανάλωσης φαγητού εκτός σπιτιού (π.χ. σε εστιατόριο), να επιλέγουν χώρους όπου τηρούνται αυστηρά οι κανόνες υγιεινής και συντήρησης των τροφίμων.