Απεβίωσε ο πρωτοπόρος καθηγητής Καρδιολογίας Χρήστος Ι. Αραβανής

Την τελευταία του πνοή άφησε στο Σικάγο ο πρωτοπόρος καθηγητής Καρδιολογίας Χρίστος Ι. Αραβανής. Ήταν παγκοσμίως γνωστός από την περίφημη Μελέτη των 7 Χωρών η οποία κατέδειξε για πρώτη φορά τα οφέλη της παραδοσιακής ελληνικής διατροφής στην υγεία.

Ο εκλιπών είχε γεννηθεί στις 12 Δεκεμβρίου 1923 στην Καρυά της Λευκάδας. Το 1948 αποφοίτησε από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Ύστερα έκανε μεταπτυχιακή εκπαίδευση στη διάρκεια της πολυετούς στρατιωτικής του θητείας (1949-1952) στο 401 Στρατιωτικό Νοσοκομείο. Το 1953 πήρε υποτροφία για την Αμερική. Εκεί συνέχισε τις σπουδές του και εργάστηκε ως ερευνητής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου του Σικάγου.

Το 1958 επέστρεψε στην Ελλάδα και το 1959 πήρε διδακτορικό στην Ιατρική. Το 1963 έγινε υφηγητής Καρδιολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, ενώ το 1973 έγινε καθηγητής Φυσιολογίας & Βιοφυσικής (Καρδιολογίας) στο Πανεπιστήμιο του Σικάγου. Εξακολούθησε να εργάζεται και στις δύο χώρες και το 1975 έγινε διευθυντής της Καρδιολογικής Κλινικής του Νοσοκομείου «Ο Ευαγγελισμός».

Στη θέση αυτή έμεινε έως το 1986 και στη συνέχεια εργάστηκε επί χρόνια σε ανάλογες θέσεις του ιδιωτικού τομέα της Υγείας.

Η γνωριμία με τον Ancel Keys

Νωρίς στην σταδιοδρομία του ο Χρίστος Ι. Αραβανής γνώρισε τον διάσημο καθηγητή Ancel Keys, εμπνευστή της Μελέτης των 7 Χωρών. Ο καθηγητής Keys είχε παρατηρήσει ότι τα ποσοστά της στεφανιαίας νόσου ήταν υψηλά στους κόλπους των πλουσίων Αμερικανών, ενώ αντιθέτως ήσαν σημαντικά μειωμένα στην μεταπολεμική Ευρώπη που μαστιζόταν από έλλειψη τροφής.

Έτσι, εξέφρασε την θεωρία ότι η στεφανιαία νόσος σχετίζεται με τα λιπίδια. Άρχισε να συγκεντρώνει στοιχεία γι’ αυτήν, τα οποία παρουσίαζε σε ιατρικά συνέδρια και, το 1955, σε συνάντηση εμπειρογνωμόνων του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας.

Σε ένα από αυτά τα συνέδρια γνωρίστηκε με τον νεαρό τότε Έλληνα καρδιολόγο. Το συνέδριο είχε διοργανώσει η Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία (AHA) στο Σικάγο.

Κατά τη συζήτηση των δύο ανδρών ανακάλυψαν πως μοιράζονταν τις ίδιες υπόνοιες. «Όταν είχα φύγει από την Ελλάδα για τις ΗΠΑ δεν είχα ακόμα δει περίπτωση εμφράγματος», έλεγε χρόνια αργότερα ο καθηγητής Αραβανής. «Στις ΗΠΑ κατάλαβα σε ελάχιστο χρονικό διάστημα την τρομερή διαφορά που υπήρχε στη συχνότητα εμφάνισης των νοσημάτων της καρδιάς. Είπα μέσα μου ότι στην Ελλάδα, κυρίως στην επαρχιακή Ελλάδα, πρέπει να υπάρχει ένας διαφορετικός Θεός που προστατεύει από τις ασθένειες της καρδιάς».

Ο Keys προσκάλεσε τον νεαρό Έλληνα να συμμετάσχει σε μελέτη που σχεδίαζε με τον Paul Dudley White, έναν άλλο πρωτοπόρο καρδιολόγο ο οποίος υπήρξε ιδρυτικό στέλεχος της AHA.

Η Μελέτη των 7 Χωρών

Οι τρεις επιστήμονες πραγματοποίησαν τον πρώτο κύκλο της έρευνάς τους στην πόλη Nicotera της Ιταλίας, το φθινόπωρο του 1957. Στη συνέχεια, ο Χρίστος Ι. Αραβανής συγκέντρωσε ομάδα νεαρών ιατρών που είχε εκπαιδεύσει στην Καρδιολογία για να πραγματοποιήσει το ελληνικό σκέλος της Μελέτης των 7 Χωρών.

Η μελέτη αυτή διεξήχθη στην Ελλάδα, την Ιταλία, την Ιαπωνία, την Ολλανδία, την πρώην Γιουγκοσλαβία, την Φινλανδία και τις ΗΠΑ. Ήταν η πρώτη μεγάλη επιδημιολογική μελέτη που κατέδειξε τη συσχέτιση διατροφής και στεφανιαίας νόσου. Απέδειξε επίσης ότι οι μείζονες παράγοντες κινδύνου για καρδιοπάθεια είναι παγκόσμιοι.

Το ελληνική σκέλος της Μελέτης των 7 Χωρών διεξήχθη στην Κρήτη και την Κέρκυρα. Στην Κρήτη επικεφαλής ήταν ο Χρίστος Ι. Αραβανής. Στην Κέρκυρα επικεφαλής ήταν ένας άλλος παγκοσμίου φήμης Έλληνας γιατρός, ο ειδικός σε θέματα γηράνσεως Αναστάσιος Σ. Δοντάς (1921-2016).

Ο καθηγητής Αραβανής συντόνιζε το ελληνικό σκέλος της Μελέτης των 7 Χωρών έως το 1997, κάνοντας αλλεπάλληλες δημοσιεύσεις των επιδημιολογικών δεδομένων που συγκεντρώνονταν.

Στο Σικάγο

Ο καθηγητής Αραβανής μοίραζε τον χρόνο του ανάμεσα στο Σικάγο και στην Αθήνα. Τους τελευταίους μήνες της ζωής του βρισκόταν στο Σικάγο, όπου και νόσησε. Νοσηλεύτηκε για μακρό χρονικό διάστημα σε νοσοκομείο της πόλης, όπου άφησε την τελευταία του πνοή στις 10 Απριλίου 2020.

Η οικογένειά του έχει εκφράσει την πρόθεση να παραχωρήσει τη βιβλιοθήκη και τα σπάνια συγγράμματά του στο Πανεπιστήμιο Αθηνών ως παρακαταθήκη της σπουδαίας πορείας του στην επιστήμη της Ιατρικής.

Επιθυμία του ήταν να ταφεί στην γενέτειρά του, αλλά λόγω της πανδημίας αυτό δεν είναι εφικτό να συμβεί.

Συλλυπητήρια προς την σύζυγο, την κόρη και τους οικείους του απέστειλε η Ελληνική Καρδιολογική Εταιρεία.

Στην φωτογραφία απεικονίζονται οι κύριοι ερευνητές της Μελέτης των 7 Χωρών, μεταξύ των οποίων συμπεριλαμβάνεται ο καθηγητής Χρίστος Ι. Αραβανής (δεύτερος από αριστερά στην κάτω σειρά)