Χολολιθίαση: Τι να τρώτε και τι να αποφεύγετε αν έχετε πέτρες στη χολή

Η χοληδόχος κύστη είναι ένα όργανο σε σχήμα αχλαδιού που βρίσκεται κάτω από το ήπαρ. Σε αυτήν αποθηκεύεται η χολή, ένα υγρό που βοηθεί τον οργανισμό να διαλύει το λίπος που λαμβάνει από τα τρόφιμα. Σε πολλούς ανθρώπους σχηματίζονται μέσα στην χοληδόχο κύστη πέτρες (λίθοι), το μέγεθος των οποίων κυμαίνεται από μερικά χιλιοστά έως και 15 εκατοστά. Η πάθηση αποκαλείται χολολιθίαση και είναι πολύ συχνή.

Υπολογίζεται ότι το τουλάχιστον 10-20% των ενηλίκων αναπτύσσουν πέτρες στη χολή κάποια στιγμή στη ζωή τους. Στην πλειονότητα των περιπτώσεων (στο 80%) οι λίθοι δεν θα προκαλέσουν πόνο ούτε κάποια επιπλοκή (π.χ. παγκρεατίτιδα) που να «προδώσει» την παρουσία τους. Έτσι, θα παραμείνουν «σιωπηλοί» και θα γίνουν τυχαία αντιληπτοί, αν λ.χ. ο ασθενής κάνει για άλλο λόγο ένα υπερηχογράφημα άνω κοιλίας.

Οι πέτρες στη χολή (χολόλιθοι) αποτελούνται σε ποσοστό 80% από χοληστερόλη.  Η διατροφή παίζει σημαντικό ρόλο στην ύφεση ή έξαρση των συμπτωμάτων που προκαλούν. Ο κλινικός διαιτολόγος-βιολόγος Χάρης Δημοσθενόπουλος, προϊστάμενος στο Τμήμα Διατροφής του Λαϊκού Νοσοκομείου της Αθήνας, εξηγεί τι πρέπει να προσέχουν οι ασθενείς που γνωρίζουν ότι έχουν χολολιθίαση.

Τι να προσέχετε

Σε περίπτωση χολολιθίασης, ο ασθενής πρέπει να μειώσει την κατανάλωση συνολικού και κορεσμένου λίπους (αυτό είναι κυρίως ζωικής προέλευσης). Πρέπει επίσης να μειώσει την χοληστερόλη από τυριά, κρέατα, αυγά και γλυκά. Επομένως:

• Να προτιμάτε το ελαιόλαδο, αλλά με μέτρο
• Να μαγειρεύετε πιο υγιεινά απ’ ό,τι συνήθως (λιγότερο τηγάνισμα και περισσότερο βράσιμο και ψήσιμο).
• Να κάνετε τακτικά και μικρά γεύματα
• Αν έχετε περιττά κιλά, φροντίστε να τα χάσετε και να διατηρήσετε φυσιολογικό βάρος
• Μειώστε το κάπνισμα και το αλκοόλ και αυξήστε την σωματική άσκηση.
• Να πίνετε άφθονα υγρά, κατά προτίμηση νερό.

Ποια τρόφιμα να αποφεύγετε

Ορισμένα τρόφιμα μπορεί να επιβαρύνουν τους πάσχοντες από χολολιθίαση, γι’ αυτό πρέπει να αποφεύγονται. Αυτά είναι:

• Από την ομάδα των δημητριακών: Τα προϊόντα με γάλα και λιπαρά (π.χ. πίτες, γλυκά, τηγανίτες, φρέσκα ζυμαρικά με αυγά, δημητριακά με λίπος, κρουασάν, αρτοσκευάσματα με αυγά και βούτυρο). Τα  όσπρια και τα δημητριακά ολικής αλέσεως είναι πιθανό να  προκαλέσουν ενόχληση.
• Από την ομάδα των λιπών: Να αποφεύγονται βούτυρο, μαγιονέζα, ζωικό λίπος, ζωμοί κρέατος, λιπαρές σούπες, ξηροί καρποί, ελιές.
• Από την τα κρέατα: Να αποφεύγονται τα κρέατα με πολύ λίπος, τα αλλαντικά και λουκάνικα, μπέικον, κρόκοι αυγών, εντόσθια (νεφρά, συκώτι, μυαλά), θαλασσινά, παστά, «παχιά» (λιπαρά) ψάρια (π.χ. σαρδέλες, σολομός).
• Από τα γαλακτοκομικά: Οι ασθενείς με χολολιθίαση πρέπει να αποφεύγουν πλήρες γάλα, ολόπαχα γιαούρτια (με περισσότερα από 2% λιπαρά), πλούσια σε λιπαρά τυριά, τυριά σε κρέμα, πλήρες σοκολατούχο γάλα, σοκολάτα ή γλυκά με σοκολάτα, παγωτά, κρέμα γάλακτος.
• Από τα λαχανικά: Αντενδείκνυνται λαχανικά με κρέμα ή λίπος/λάδι. Επιπλέον μπορεί να προκαλέσουν ενόχληση στον ασθενή λαχανικά όπως ραδίκια, χόρτα βουνού, λάχανο, μπάμιες, αγγούρι, μελιτζάνες, τουρσιά, κρεμμύδια, ραπανάκια.
• Από την ομάδα των φρούτων: Να αποφεύγεται το αβοκάντο που είναι πλούσιο σε λιπαρά.

Ποια τρόφιμα να προτιμάτε

Θα αντιμετωπίσετε καλύτερα τη χολολιθίαση, εάν φροντίστε να τρώτε ορισμένα τρόφιμα που δεν την επιβαρύνουν. Αυτά συμπεριλαμβάνουν:

• Από τα δημητριακά: Λευκό ψωμί ή σικάλεως, φρυγανιές, παξιμάδια, ρύζι καλοβρασμένο, πατάτες βραστές, φούρνου ή πουρέ, ζυμαρικά, κράκερ και μπισκότα χωρίς γάλα ή λίπος (να διαβάζετε τις ετικέτες τους).
• Από τα κρέατα: Κρέας χωρίς ορατό λίπος (άλιπο μοσχαρίσιο, άλιπο χοιρινό), κοτόπουλο (χωρίς πέτσα), άλιπα ψάρια (όπως βακαλάος, λιθρίνι, γλώσσα, μπαρμπούνι), αυγά (να προτιμάτε το ασπράδι).
• Από τα λιπαρά: Να προτιμάτε το ελαιόλαδο αλλά, όπως προαναφέρθηκε, πρέπει να το καταναλώνετε με μέτρο.
• Από τα γαλακτοκομικά: Να προτιμάτε τα αποβουτυρωμένα ή όσα περιέχουν έως 2% λιπαρά (γάλα, γιαούρτι). Να τρώτε τυριά με λίγα λιπαρά (όπως ανθότυρο, τυρί τύπου κότατζ, κατίκι Δομοκού, ημίσκληρα τυριά και τυρί σε κρέμα λίγων λιπαρών).
• Από τα λαχανικά: Να τρώτε φρέσκα, κατεψυγμένα ή κονσερβοποιημένα λαχανικά, χωρίς λίπη και λάδια. Να προτιμάτε κολοκυθάκια βραστά, τομάτα χωρίς φλούδα και σπόρια, καλά βρασμένα καρότα.
• Από τα φρούτα: Να τρώτε φρούτα φρέσκα ή σε κομπόστα (σπιτική, χωρίς σιρόπι). Να πίνετε φυσικούς χυμούς και να τρώτε μαρμελάδες (χωρίς σπόρια).

Φωτογραφία: iStock