Χημικές δίαιτες: Τι είναι ακριβώς και γιατί δεν είναι λύση, αλλά μέρος του προβλήματος

Οι χημικές δίαιτες είναι διατροφικά σχήματα που σαν (μοναδικό) κοινό χαρακτηριστικό έχουν την υπόσχεση γρήγορης απώλειας κιλών σε μικρό χρονικό διάστημα ή την ”ενεργοποίση” του μεταβολισμού με τελικό σκοπό την απώλεια λίπους μερικές φορές από συγκεκριμένα σημεία του σώματος.

Είναι πρακτικά αδύνατον να κατηγοριοποιηθούν οι χημικές δίαιτες με βάση τη σύνθεσή τους ή τα θρεπτικά συστατικά που υπερισχύουν στην σύστασή τους μιας και κάτω από το τίτλο “χημική δίαιτα” κάποιος μπορεί αν βρει διατροφικά σχήματα πλούσια σε πρωτεΐνες και λίπη αλλά και άλλα με πλήρη απουσία ζωικών τροφίμων και και αποκλειστική πρόσληψη φρούτων και λαχανικών.

Εύκολα κάποιος μπορεί να καταλάβει ότι προσπαθούν να “νομιμοποιηθούν” χρησιμοποιώντας βαρύγδουπα ονόματα με κάποιο κύρος και συνυφασμένα με επιστήμη (ΝΑΣΑ, διάστημα, Mayo clinic, Memorial Hospital κοκ). Ακόμα πιο ορατή είναι η απουσία της οποιαδήποτε επιστημονικής τεκμηρίωσης μιας και ποτέ δεν υπάρχει η παραμικρή αιτιολόγηση  για το μηχανισμό λειτουργίας τους ή με ποιο τρόπο τα συστατικά μπορούν και διασπούν ή διαλύουν το λίπος στον οργανισμό ή με ποιο ορατό τρόπο επιταχύνουν το μεταβολισμό μας και αυξάνουν σε σταθερή και μόνιμη βάση τις καύσεις του.

Δύσκολα κάποιος μπορεί να βρει μια επιστημονική τεκμηρίωση ή έστω ένα κάποιο σταθερό και σοβαρό σκεπτικό σε αυτά τα διατροφικά σχήματα. Οι προτάσεις τους αντιβαίνουν κάθε τι που έχει θεμελιωθεί και αποδειχτεί μέσα από κλινικές μελέτες και την επιστήμη της βιολογίας. Οι προτεινόμενοι “μαγικοί” και “αποτελεσματικοί” συνδυασμοί, αποτυγχάνουν να αποδείξουν τη δραστικότητα τους στο πεδίο της επιστήμης και η αποτελεσματικότητά τους βασίζεται σε “προσωπικές” μαρτυρίες και “εμπειρίες” ατόμων που τις δοκίμασαν και είδαν αποτελέσματα.

Χημικές δίαιτες: Τι πραγματικά συμβαίνει με αυτές;

Απώλεια κιλών

Πράγματι πολλές φορές αν κάποιος ακολουθήσει για ένα μικρό χρονικό διάστημα ένα διατροφικό σχήμα αυτής της κατηγορίας, μπορεί να διαπιστώσει μια σχετική απώλεια βάρους κάποιων κιλών. Που όμως στο μεγαλύτερο ποσοστό τους δεν είναι λίπος αλλά υγρά και μυικός ιστός. Με δεδομένο ότι οι χημικές δίαιτες πολλές φορές περιορίζουν την κατανάλωση μεγάλων ομάδων τροφίμων και κατά συνέπεια περιορίζουν σημαντικά και την πρόσληψη θρεπτικών συστατικών, η παρατεταμένη εφαρμογή τους σίγουρα οδηγεί στην εμφάνιση ανεπάρκειας θρεπτικών συστατικών. Για αυτό και πολλές φορές οι “οδηγίες” προβλέπουν και ένα πολύ στενό χρονικό περιθώριο εφαρμογής.

Αίσθημα ευεξίας

Σε αρχικά στάδια πολλά διατροφικά σχήματα που βασίζονται σε φρούτα και λαχανικά (συνήθως αυτοχαρακτηρίζονται ως detox), μπορεί να δημιουργήσουν ένα αίσθημα ευεξίας. Και είναι σχεδόν αυτονόητο κάτι τέτοιο να συμβεί αν σκεφτεί κανείς ότι οι πιο πολλοί άνθρωποι σπάνια καταναλώνουν την ποσότητα των φρούτων και των λαχανικών που καθημερινά απαιτούνται. Σε ένα διατροφικό σχήμα που η πρόσληψη τους από το μηδέν φτάνει σε υψηλότερα επίπεδα σίγουρα θα κάνει κάποιον να αισθανθεί καλύτερα. Σίγουρα όμως ο περιορισμός άλλων ομάδων τροφών (συνήθως τρόφιμα ζωικής προέλευσης) θα οδηγήσει σε μείωση άλλων θρεπτικών συστατικών και σε αίσθημα κόπωσης και ατονίας.

Μόνιμα αποτέλεσμα

Με τις χημικές δίαιτες ισχύει η παράφραση της ελληνικής παροιμίας «διαβολοσκορπίσματα, ανεμομαζέματα». Σχεδόν σε κανένα διατροφικό σχήμα αυτής της κατηγορίας, τα αποτελέσματα δεν κράτησαν για μεγάλο χρονικό διάστημα. Και αυτό γιατί κύρια οι απώλειες που καταγράφονταν ήταν σε υγρά. Παραπέρα μέσα από αυτά τα σχήματα δεν υπάρχει καμία τροποποίηση της διατροφικής συμπεριφοράς. Όλο το σκεπτικό τους είναι η εφαρμογή για ένα στενό χρονικό πλαίσιο ενός (κατά βάση) περιοριστικού σε θερμίδες διατροφικού σχήματος χωρίς πρόβλεψη για το μετά.

Γιατί δίνουν αποτελέσματα

Υπάρχει ένας βασικός κανόνας στη φύση. Το ποσό της ενέργειας που καθημερινά προσλαμβάνουμε από το περιβάλλον μέσα από τη τροφή, συγκρινόμενο με το ποσό που δαπανά καθημερινά ο οργανισμός μας για αν συντηρηθεί, να κινηθεί, να αναρρώσει κλπ μας δίνει την μεταβολή του λίπους. Δηλαδή παίρνουμε για κάποιο χρονικό διάστημα πιο πολύ ενέργεια (θερμίδες) από αυτές που ξοδεύουμε; Αυτές που πλεονάζουν δεν χάνονται, ούτε απεκκρίνονται με κάποιο μαγικό τρόπο από το σώμα μας. “Αποθηκεύονται” για μελλοντική χρήση. Το αντίστροφο οδηγεί σε “εκταμίευση”.

Τα σχήματα αυτά κατά βάση είναι υποθερμιδικά, περιοριστικά σε θερμίδες πολλές φορές σημαντικά κάτω από το όριο που πρέπει καθημερινά να λαμβάνουμε. Δίνουν σχετικά σύντομα ένα αποτέλεσμα αλλά σύντομα αυτό σταματάει.

Χημικές δίαιτες: Γιατί δεν είναι η λύση του προβλήματος αλλά μέρος του προβλήματος (βάρους)

Οι πιο πολλοί άνθρωποι που καταφεύγουν στις χημικές δίαιτες έχουν αυξημένο σωματικό βάρος και έχουν δοκιμάσει πολλές φορές με ορθόδοξο ή μη τρόπο να διαχειριστούν το σωματικό τους βάρος. Για πολλούς και διάφορους λόγους έχουν αποτύχει και εστιάζουν την προσπάθεια τους όχι στο να διορθώσουν βασικά διατροφικά λάθη που κάνουν καθημερινά, αλλά απλά να χάσουν με κάθε τίμημα κιλά.

Ένα ισορροπημένο πρόγραμμα διατροφής σαν βάση έχει την κάλυψη των θρεπτικών αναγκών του ατόμου και την διόρθωση σε όσο το δυνατόν μόνιμη βάση των διατροφικών συνηθειών. Παραπέρα μέσα από αυτό κάποιος μπορεί να επαναπροσδιορίσει τη σχέση του με τη τροφή. Οι λεγόμενες”χημικές δίαιτες” δαιμονοποιούν κάποιες τροφές ενώ αποδίδουν μαγικές – “θεραπευτικές” ιδιότητες σε κάποιες άλλες. Δημιουργούν μια μαγική εικόνα για την τροφή και την διαδικασία του φαγητού και πολλές φορές καταλήγουν σε διατροφικές εκτροπές είτε βουλιμία είτε ασιτία, τις δύο όψεις της διατροφικής διαταραχής. Δεν είναι τυχαίο ότι σε πολλές περιπτώσεις η συχνή εφαρμογή τέτοιων διατροφικών σχημάτων αποτέλεσε ουσιαστικά τον προθάλαμο της νευρικής ανορεξίας.

Αν λοιπόν κάποιος θέλει να διορθώσει βασικά προβλήματα της καθημερινής τους διατροφής και να διαχειριστεί αποτελεσματικά αργά και σταθερά και σε βάθος χρόνου το σωματικό του βάρος, ας αποφύγει διατροφικά σχήματα με εντυπωσιακό και επιστημοφανές ονοματεπώνυμό. Ας στραφεί σε άλλες οδούς με αποδεδειγμένο επιστημονικό υπόβαθρο και με μετρήσιμα αποτελέσματα, όπως το σίγουρο σχήμα της Μεσογειακής Διατροφής.

Μανώλης Μανωλαράκης
Διαιτολόγος- διατροφολόγος

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

Δίαιτες: Συγκριτικό τεστ – Atkins, Dukan, Perricone, δίαιτα 5:2 και αλκαλική δίαιτα

Τι να μην πείτε ΠΟΤΕ σε κάποιον που κάνει δίαιτα για να χάσει κιλά

Για όσους κάνουν δίαιτα: 4 μυστικά επιτυχίας που ΔΕΝ έχουν σχέση με το τι τρώτε