ΕΝΕ: Να είναι έτοιμοι οι άνεργοι νοσηλευτές για νέα προκήρυξη- Οι νοσηλευτές στην πρώτη γραμμή της ΠΦΣ

της Μαρίας Τσιλιμιγκάκη

Η Ένωση Νοσηλευτών Ελλάδος καλεί τους άνεργους νοσηλευτές να είναι έτοιμοι για την προκήρυξη αναφέροντας σε ανακοίνωσή της:

Ενόψει της επικείμενης προκήρυξης που σύμφωνα με πληροφορίες της ΕΝΕ θα εκδοθεί στις αμέσως επόμενες ημέρες, παρακαλούνται οι άνεργοι νοσηλευτές όπως επιμεληθούν εγκαίρως για την απόκτηση της βεβαίωσης ή ανανέωσης εγγραφής από το κατά τόπους περιφερειακά τους τμήματα. Η παραπάνω κρίνεται αναγκαία διότι πρώτα θα εμπεριέχεται στα απαραίτητα δικαιολογητικά για τη συμμετοχή στην προκήρυξη του ΑΣΕΠ και δεύτερον θα αποφευχθούν φαινόμενα συνωστισμού και καθυστερήσεων για την απόκτηση της εν λόγω βεβαίωσης.

ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΣΕ ΑΛΛΕΣ ΧΩΡΕΣ

Η Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας (ΠΦΥ) ως αναγκαιότητα εμφανίστηκε τη δεκαετία του 1970.

Έκτοτε έχουν γίνει πολλά σε θεσμικό και επιστημονικό επίπεδο και η ΠΦΥ έχει αναπτυχθεί και δοκιμαστεί ανά την υφήλιο σε πληθώρα εθνικών συστημάτων υγείας και μοντέλων συνεργασίας μεταξύ των επαγγελματιών υγείας.

Αντίστοιχα, έχει εξελιχθεί και η νοσηλευτική επιστήμη, κύτταρο της οποίας είναι η Κοινοτική Νοσηλευτική. Ανάλογη της εξέλιξης αυτής είναι και η ανάπτυξη και εφαρμογή του ρόλου του Νοσηλευτή στην ΠΦΥ που συναντάται σε ποικίλες μορφές και επίπεδα εφαρμογής μεταξύ των χωρών της Ευρώπης και διεθνώς. Για παράδειγμα, στη βόρεια – βορειοδυτική Ευρώπη και σε χώρες όπως η Σουηδία, η Φινλανδία και το Ηνωμένο Βασίλειο ή τη Γαλλία υπάρχει μακρά εμπειρία της συμμετοχής των νοσηλευτών στην ΠΦΥ, ενώ στην κεντρική Ευρώπη και το Νότο όπως στη Γερμανία, Κροατία και Ιταλία ο Νοσηλευτικός ρόλος υπολείπεται κυρίως λόγω της αυξημένης πυκνότητας γιατρών στον γενικό πληθυσμό, έναντι αυτής των νοσηλευτών.

Η αυτοαπασχόληση των νοσηλευτών στις παραπάνω χώρες, υφίσταται θεσμικά και αναπτύσσεται. Τα οφέλη από την ανάπτυξη της κατ’ οίκον φροντίδας είναι σημαντικά αφού για πράξεις όπως η φλεβοκέντηση, η αλλαγή τραυμάτων και στομιών και ο καθετηριασμός ουροδόχου κύστεως κοστίζουν στη δευτεροβάθμια νοσοκομειακή περίθαλψη κατά 30% μέχρι και 120% ακριβότερα, απ’ ότι αν οι παραπάνω πράξεις γινόταν στο σπίτι.

Στις Σκανδιναβικές χώρες,οι νοσηλευτές αποτελούν την πρώτη γραμμή αντιμετώπισης των περιστατικών και παραπέμπουν αν χρειάζεται σε γιατρό ή νοσοκομείο.

Ειδικότερα, στη Φινλανδία η πυκνότητα των νοσηλευτών στο γενικό πληθυσμό είναι μεγαλύτερη από αυτή των γιατρών και ο ρόλος τους αναβαθμισμένος σε σχέση με νοσηλευτές άλλων χωρών σε πεδία όπως η φροντίδα μητέρας παιδιού, το σχολείο, ο οικογενειακός προγραμματισμός, οι κατ οίκον επισκέψεις και η υγιεινή της εργασίας. Και στις δύο χώρες η αυτοαπασχόληση των νοσηλευτών στην ΠΦΥ είναι θεσμοθετημένη και αναπτυσσόμενη ενώ οι νοσηλευτές έχουν και το δικαίωμα στη συνταγογράφηση φαρμάκων.

Στο Ηνωμένο Βασίλειο υπάρχει μακρά ιστορία συμμετοχής και δράσης του νοσηλευτή στην κοινότητα. Όπως και οι Σκανδιναβοί συνάδελφοί τους έχουν ειδική εκπαίδευση (Nurse Practitioners), είναι υψηλών προσόντων και ειδικευμένοι στη συνταγογράφηση φαρμάκων.

Στη Γαλλία, οι δημόσιες αρχές έχουν ήδη στραφεί στην προσπάθεια της μείωσης των δαπανών υγείας και κυρίως αυτών που προκύπτουν από την νοσοκομειακή περίθαλψη και τη μακροχρόνια νοσηλεία ασθενών με χρόνιες παθήσεις. Για το λόγο αυτό έχουν δημιουργηθεί και αναπτυχθεί προγράμματα που ενθαρρύνουν τους ασθενείς να επιστρέφουν στο σπίτι και να επωφελούνται της κατ οίκον φροντίδας τους από τους νοσηλευτές που είναι ο κύριος αν όχι ο μόνος επαγγελματίας υγείας που πραγματοποιεί τέτοιου είδους επισκέψεις. Πάνω από 65% των κατ’ οίκον επισκέψεων για χρόνια προβλήματα υγείας γίνεται από νοσηλευτές μειώνοντας έτσι τη διάρκεια των ημερών νοσηλείας, ενώ το 93% της κατ οίκον φροντίδας γίνεται από ελεύθερους επαγγελματίες νοσηλευτές που αυτή τη στιγμή στη Γαλλία φτάνουν περίπου τους 100.000, δηλαδή το 20% του συνόλου των νοσηλευτών της χώρας όπου εργάζονται αυτόνομα ή συγκροτούν μικρές ομάδες-εταιρίες.

Από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού, στον Καναδά για το οποίο προσφάτως γίνεται λόγος και από υπουργείο Υγείας, ο ρόλος του νοσηλευτή στην ΠΦΥ είναι ιδιαίτερα αναβαθμισμένος. Ο Καναδός ειδικευμένος νοσηλευτής (NursePractitioner) είναι ένας αυτόνομος επαγγελματίας υγείας με προηγμένη εκπαίδευση που παρέχει ουσιώδεις υπηρεσίες υγείας βασισμένες σε αυστηρά επαγγελματικά, ηθικά και νομικά πρότυπα. Είναι ικανός και υπεύθυνος για τις δικές του αποφάσεις και πράξεις στο φάσμα της ειδικότητάς του, ασκεί ελεύθερα και ιδιωτικό έργο εφαρμόζοντας όλο το φάσμα της νοσηλευτικής επιστήμης όπου, μεταξύ άλλων:

· Εφαρμόζει ή παραγγέλνει διαδικασίες για την εκτίμηση, διάγνωση, παρακολούθηση και αξιολόγηση (screening) της θεραπευτικής αντιμετώπισης των ασθενών.

· Ασκεί θεραπευτική διαχείριση προβλημάτων υγείας με φαρμακευτικές και μη φαρμακευτικές παρεμβάσεις και διαδικασίες.

· Ασκεί συμβουλευτική για ζητήματα υγείας και συνεργάζεται με άλλους επαγγελματίες υγείας.

· Εκτιμά και αξιολογεί διαγνωστικές δοκιμασίες και εργαστηριακές εξετάσεις που έχουν παραγγελθεί από άλλους επαγγελματίες υγείας

· Είναι υπεύθυνος για τη διαχείριση και χορήγηση ουσιών και σκευασμάτων (δερματοαντιδράσεις, αίμα και παράγωγα, οξυγονοθεραπεία κλπ).

· Συνταγογραφεί φάρμακα.

Πέραν της αυτόνομης δράσης των νοσηλευτών, μπορούν να οργανώνονται σε μικρές ομάδες-εταιρίες ενώ δύναται να λειτουργούν και μικρά κέντρα υγείας-κλινικές των οποίων την αποκλειστική ευθύνη για τη διαχείριση και λειτουργία έχουν οι ίδιοι οι νοσηλευτές ενώ συνεργάζονται με γιατρούς και άλλους επαγγελματίες υγείας όταν χρειαστεί.

ΟΜΙΛΙΑ ΑΡΙΣΤΕΙΔΗ ΔΑΓΛΑ, ΠΡΟΕΔΡΟY ΠΑΣΥΝΟ-ΕΣΥ, ΓΓ ΕΝΕ ΣΤΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ HEALTHWORLD «Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΝΟΣΗΛΕΥΤΗ ΣΤΟ ΕΣΥ»

Η ενεργός εμπλοκή των νοσηλευτών στην ΠΦΥ από την Πολιτεία, μόνο οφέλη έχει να προσφέρει στο Εθνικό Σύστημα Υγείας, από κάθε άποψη. Ιδιαιτέρως όμως θα πρέπει να τονιστεί το ζήτημα της έλλειψης κουλτούρας συνεργασίας μεταξύ των μελών της θεραπευτικής ομάδας και η άμεση ανάγκη της γέννησής της με όρους ισότιμους και κυρίως αποδοτικούς.

Η ΠΦΥ ΜΕΧΡΙ ΣΗΜΕΡΑ

Στην Ελλάδα, τα τελευταία 22 χρόνια από την ίδρυση του ΕΣΥ και των Κέντρων Υγείας, υπάρχει πλούσιο θεσμικό πλαίσιο για την ΠΦΥ δεδομένου ότι κάθε ένα με δύο έτη υπήρχε κύρια ή δευτερεύουσα νομοθετική παραγωγή σχετική με την ΠΦΥ στη χώρα μας.

Οι συνεχείς μεταρρυθμιστικές προσπάθειες οδήγησαν σε μια στρεβλή ανάπτυξη της ΠΦΥ, παράλληλη με αυτή του ίδιου του συστήματος υγείας γενικότερα. Πολλές από τις προσπάθειες αυτές, είτε είχαν αποσπασματικό χαρακτήρα, είτε δεν ολοκληρώθηκαν ποτέ στο σύνολό τους ώστε να γίνουν διακριτά τα πραγματικά αποτελέσματα των μεταρρυθμίσεων.

Αποτέλεσμα των παραπάνω είναι η αναπαραγωγή ενός πελατειακού συστήματος υγείας αφού οι παραπληρωμές και η κατασπατάληση πόρων και λειτουργιών μέσω της προκλητής ζήτησης κυριαρχούν, ενώ η πρόληψη και προαγωγή της υγείας απουσιάζουν εμφανώς από αυτό που ονομάζουμε ΠΦΥ στηχώρα μας.

ΟΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΤΩΝ ΝΟΣΗΛΕΥΤΩΝ ΣΕ ΔΥΟ ΑΞΟΝΕΣ

Λαμβάνοντας υπόψη όλα τα παραπάνω σχετικά με τη διεθνή εμπειρία, αποτελεί πλέον μονόδρομο η ανάπτυξη και ο καθορισμός του ρόλου του Κοινοτικού Νοσηλευτή στην ΠΦΥ μέσα από δύο κυρίως άξονες:

· αυτόν του Οικογενειακού Νοσηλευτή που θα μπορεί να δρα είτε αυτόνομα ως δημόσιος λειτουργός και,

· αυτόν του ελεύθερουεπαγγελματία Νοσηλευτή που θα μπορεί να ασκεί ιδιωτικό έργο.

Προϋπόθεση των ανωτέρω είναι η θεώρηση του Νοσηλευτή ως ανεξάρτητου και αυτόνομου επαγγελματία υγείας (Nurse Practitioner).

Τι σημαίνουν όμως τα παραπάνω, πώς θα γίνουν εφικτά και το τι θα προσφέρουν θα το δούμε ευθύς αμέσως.

Ο οικογενειακός νοσηλευτής, είτε αυτόνομα είτε ως μέλος της θεραπευτικής ομάδας, μπορεί να βοηθήσει τους ασθενείς στην αντιμετώπιση ήπιων οξέων καταστάσεων (π.χ. Βρογχίτιδα) αλλά και στη διαχείριση χρόνιων νοσημάτων όπως ο σακχαρώδης διαβήτης, η υπέρταση κ.α. Επιπλέον, παρέχει υπηρεσίες πρόληψης (αγωγή και προαγωγή υγείας), προγεννητική φροντίδα και οικογενειακό προγραμματισμό, φροντίδα βρέφους και παιδιού και καλύπτει κάθε ανάγκη που θα προκύψει στο πλαίσιο της οικογένειας και της κοινότητας.

Για την δραστηριοποίηση του Οικογενειακού Νοσηλευτή είναι απαραίτητος ο καθορισμός και η θεσμοθέτησή του από την Πολιτεία, ως βασικό μέλος της Οικογενειακής Ομάδας Φροντίδας.

Ο δεύτερος άξονας περιλαμβάνει τον ελεύθερο επαγγελματία νοσηλευτή που έχει το δικαίωμα στην άσκηση ιδιωτικού έργου και την αυτοαπασχόληση. Ο θεσμός, όπως είδαμε παραπάνωισχύει διεθνώς. Τυπικά ισχύει και στη χώρα μας. Αλλά μόνον τυπικά.

Σύμφωνα λοιπόν με το άρθρο 22 του νόμου 3204/2003 «Με απόφαση του Υπουργού Υγείας καθορίζονται οι όροι, οι προϋποθέσεις και κάθε σχετική λεπτομέρεια για την άσκηση ιδιωτικού έργου από τους κατόχους άδειας άσκησης επαγγέλματος νοσηλευτή αποφοίτους Τμημάτων Πανεπιστημίου ή Τεχνολογικών Ιδρυμάτων, και ορίζονται οι ελάχιστες τεχνικές προδιαγραφές οικήματος και εξοπλισμού για τη συγκρότηση και οργάνωση του επαγγελματικού καταστήματος των νοσηλευτών, μέσα στο οποίο μπορεί να εφαρμόζονται νοσηλευτικές μέθοδοι και πράξεις. Με κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομίας και Οικονομικών, Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων και Υγείας και Πρόνοιας γίνεται η κοστολόγηση των νοσηλευτικών πράξεων»…

Έκτοτε, δεν υπήρξε καμιά εξέλιξη προς αυτή την κατεύθυνση και η πολιτική βούληση δεν στάθηκε σθεναρά απέναντι στο ζήτημα, αφού οι όποιες προσπάθειες καταπνίγηκαν εν τη γενέσει τους,όπως συνέβη με τηνπρόσφατη Υπουργική Απόφαση επί υπουργίας Βορίδη, που εξεδόθη στις 17/1/2015 για τον καθορισμό των νοσηλευτικών πράξεων, και ανακλήθηκε 3 μέρες μετά, από τον Υπουργό που την εξέδωσε, ύστερα από τις έντονες αντιδράσεις και πιέσεις των ιατρικών επαγγελματικών και συνδικαλιστικών οργανώσεων έστω και αν, η διεθνής πρακτική και εμπειρία προτάσσει το αντίθετο.

Η ΑΣΚΗΣΗ ΤΟΥ ΙΔΙΩΤΙΚΟΥ ΕΡΓΟΥ ΤΩΝ ΝΟΣΗΛΕΥΤΩΝ

Είναι λοιπόν επιτακτική η ανάγκη για την ενεργοποίηση του νόμου που προβλέπει την άσκηση ιδιωτικού έργου από τους νοσηλευτές και οι προδιαγραφές τουεπαγγελματικού καταστήματος των νοσηλευτών,που θα είναι πιστοποιημένο με άδεια λειτουργίας,από την Ένωση Νοσηλευτών Ελλάδος (ΕΝΕ).

Όπως είδαμε πριν, υπάρχει το νομικό πλαίσιο και απομένει μόνο η πολιτική βούληση για την παροχή ποιοτικών υπηρεσιών υγείας στην ΠΦΥ από τους νοσηλευτές.

Τα παραπάνω συνδυαστικά, θα αποφέρουν τα εξής οφέλη:

· Δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και καταπολέμηση της αυξανόμενης ανεργίας των νοσηλευτών που αυτή τη στιγμή αγγίζει το 23% με περισσότερους από 8.000 άνεργους, ακριβά εκπαιδευμένους νοσηλευτές οι οποίοι στρέφονται στο εξωτερικό προς αναζήτηση εργασίας.Ήδη το 2015 έχουν φύγει 1000 Νοσηλευτές από τη χώρα μας.

· Μείωση των δαπανών για τη νοσοκομειακή φροντίδα μέσω της ενίσχυσης της ΠΦΥ από τους νοσηλευτές και της επακόλουθης μείωσης των εισαγωγών ασθενών στα νοσοκομεία αλλά, και της μείωσης των ημερών νοσοκομειακής νοσηλείας με την ανάπτυξη της κατ οίκον φροντίδας.

· Μείωση των δαπανών για την παροχή υπηρεσιών ΠΦΥ μέσω της αύξησης του ανταγωνισμού και της παροχής εξειδικευμένων και φτηνότερων υπηρεσιών υγείας από τους νοσηλευτές. Προϋπόθεση η σύνδεση της εν λόγω πρακτικής με τα ασφαλιστικά ταμεία και την χρηματοδότηση από Δήμους και Περιφέρειες για υπηρεσίες υγείας.

· Αύξηση των κρατικών εσόδων μέσω των πιστοποιημένων και νόμιμων υπηρεσιών υγείας που θα εμπίπτουν στον οικονομικό έλεγχο του κράτους, καταργώντας την μέχρι σήμερα «παράνομη-μαύρη» άσκηση ΠΦΥ από «διάφορους» επαγγελματίες υγείας πατάσσοντας έτσι την τεράστια παραοικονομία.

· Ποιοτική αύξηση του επιπέδου των παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας.

· Οι παραπάνω πρακτικές θα οδηγήσουν σε βελτίωση της προσβασιμότητας των ευπαθών ομάδων και κάλυψη αγροτικών και απομακρυσμένων περιοχών ενισχύοντας, την ισότητα μεταξύ των πολιτών στις παρεχόμενες υπηρεσίες υγείας.

Με βάση τα παραπάνω, ελπίζουμε ότι η ελληνική Πολιτεία θα αφουγκραστεί την ανάγκη για αλλαγή στις εφαρμοζόμενες πολιτικές στο χώρο του ιατροκεντρικού συστήματος υγείας, με γνώμονα τις προαναφερόμενες, διεθνώς αποδεκτές αξίες όπως αυτή της ισότητας και της κοινωνικής δικαιοσύνης για όλους τους πολίτες, την κοινωνική συμμετοχή και την προαγωγή της υγείας με ορθολογική χρήση των πόρων, προς όφελος της δημόσιας υγείας και της εθνικής μας οικονομίας.