Τα πάντα για το πολλαπλό μυέλωμα: Συμπτώματα, αιτίες, ποιοι κινδυνεύουν, επιπλοκές, διάγνωση και διαθέσιμες θεραπείες

Μιχάλης Θερμόπουλος
06 Ιανουαρίου 2022 | 16:00

Το πολλαπλό μυέλωμα είναι ένας καρκίνος που σχηματίζεται σε έναν τύπο λευκών αιμοσφαιρίων, τα οποία ονομάζεται πλασματοκύτταρα. Τα υγιή κύτταρα πλάσματος σας βοηθούν να καταπολεμήσετε τις λοιμώξεις δημιουργώντας αντισώματα που αναγνωρίζουν και επιτίθενται στα μικρόβια.

Στο πολλαπλό μυέλωμα, καρκινικά κύτταρα πλάσματος συσσωρεύονται στον μυελό των οστών και παραγκωνίζουν τα υγιή κύτταρα του αίματος. Αντί να παράγουν χρήσιμα αντισώματα, τα καρκινικά κύτταρα παράγουν μη φυσιολογικές πρωτεΐνες, που μπορεί να προκαλέσουν επιπλοκές.

Η θεραπεία για το πολλαπλό μυέλωμα δεν είναι πάντα άμεσα απαραίτητη. Εάν το πολλαπλό μυέλωμα αναπτύσσεται αργά και δεν προκαλεί συμπτώματα, ο γιατρός σας μπορεί να συστήσει στενή παρακολούθηση αντί για άμεση θεραπεία. Για τα άτομα με πολλαπλό μυέλωμα που χρειάζονται θεραπεία, διατίθενται διάφορες επιλογές για τον έλεγχο της νόσου.

Πολλαπλό μυέλωμα: Συμπτώματα

Τα σημάδια και συμπτώματα του πολλαπλού μυελώματος μπορεί να ποικίλλουν και, στην αρχή της νόσου, μπορεί να μην υπάρχει κανένα.

Όταν εμφανιστούν είναι συνήθως κάποια από τα εξής:

Πόνος στα οστά, ειδικά στη σπονδυλική στήλη, ή στο στήθος
Ναυτία
Δυσκοιλιότητα
Απώλεια όρεξης
Ομίχλη εγκεφάλου, ή σύγχυση
Κούραση
Συχνές λοιμώξεις
Απώλεια βάρους
Αδυναμία, ή μούδιασμα στα πόδια
Υπερβολική δίψα

Πολλαπλό μυέλωμα: Αιτίες

Δεν είναι σαφές τι είναι που προκαλεί το μυέλωμα.

Οι γιατροί γνωρίζουν ότι το ξεκινά με ένα ανώμαλο πλασματοκύτταρο στον μυελό των οστών, τον μαλακό ιστό που παράγει αίμα και βρίσκεται στο κέντρο των περισσότερων οστών. Το μη φυσιολογικό κύτταρο πολλαπλασιάζεται γρήγορα.

Επειδή τα καρκινικά κύτταρα δεν ωριμάζουν και πεθαίνουν όπως τα φυσιολογικά κύτταρα, συσσωρεύονται, συντρίβοντας τελικά την παραγωγή υγιών κυττάρων. Στον μυελό των οστών, τα κύτταρα του μυελώματος παραγκωνίζουν τα υγιή κύτταρα του αίματος, οδηγώντας σε κόπωση και αδυναμία καταπολέμησης λοιμώξεων.

Τα κύτταρα του μυελώματος συνεχίζουν να προσπαθούν να παράγουν αντισώματα, όπως κάνουν τα υγιή πλασματοκύτταρα. Αλλά τα καρκινικά αυτά κύτταρα παράγουν μη φυσιολογικά αντισώματα που το σώμα δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει. Αντίθετα, τα μη φυσιολογικά αντισώματα (μονόκλωνες πρωτεΐνες, γνωστές και ως πρωτεΐνες Μ) συσσωρεύονται στον οργανισμό και προκαλούν προβλήματα, όπως βλάβη στους νεφρούς. Τα καρκινικά κύτταρα μπορούν επίσης να προκαλέσουν βλάβη στα οστά, που αυξάνει τον κίνδυνο καταγμάτων.

Ποιοι κινδυνεύουν περισσότερο να αναπτύξουν πολλαπλό μυέλωμα

Παράγοντες που μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο πολλαπλού μυελώματος περιλαμβάνουν:

Προχωρημένη ηλικία: Ο κίνδυνος πολλαπλού μυελώματος αυξάνεται καθώς μεγαλώνετε, με τους περισσότερους ανθρώπους να διαγιγνώσκονται μετά τα 60 έτη ζωής.
Φύλο: Οι άνδρες είναι πιο πιθανό να αναπτύξουν τη νόσο.
Φυλή: Οι μαύροι είναι πιο πιθανό να αναπτύξουν πολλαπλό μυέλωμα από ό,τι οι άνθρωποι άλλων φυλών.
Οικογενειακό ιστορικό πολλαπλού μυελώματος: Εάν ένας αδελφός, μια αδελφή, ή ένας γονέας έχει πολλαπλό μυέλωμα, έχετε αυξημένο κίνδυνο της νόσου.

Πολλαπλό μυέλωμα: Επιπλοκές

Οι επιπλοκές του πολλαπλού μυελώματος περιλαμβάνουν:

Συχνές λοιμώξεις: Τα κύτταρα μυελώματος αναστέλλουν την ικανότητα του οργανισμού να καταπολεμά τις λοιμώξεις.
Προβλήματα οστών: Το πολλαπλό μυέλωμα μπορεί επίσης να επηρεάσει τα οστά σας, οδηγώντας σε πόνο, αραίωση των οστών και κατάγματα.
Μειωμένη νεφρική λειτουργία: Το πολλαπλό μυέλωμα μπορεί να προκαλέσει προβλήματα στη νεφρική λειτουργία, συμπεριλαμβανομένης της νεφρικής ανεπάρκειας.
Χαμηλός αριθμός ερυθρών αιμοσφαιρίων (αναιμία): Καθώς τα κύτταρα του μυελώματος παραγκωνίζουν τα φυσιολογικά κύτταρα του αίματος, το πολλαπλό μυέλωμα μπορεί επίσης να προκαλέσει αναιμία και άλλα προβλήματα αίματος.

Πολλαπλό μυέλωμα: Διάγνωση

Μερικές φορές το πολλαπλό μυέλωμα διαγιγνώσκεται τυχαία κατά τη διάρκεια μιας εξέτασης αίματος για κάποια άλλη πάθηση. Μπορεί επίσης να διαγνωστεί εάν ο γιατρός σας υποψιάζεται ότι μπορεί να έχετε πολλαπλό μυέλωμα με βάση τα συμπτώματά σας.

Οι εξετάσεις και οι διαδικασίες που χρησιμοποιούνται για τη διάγνωση του πολλαπλού μυελώματος περιλαμβάνουν:

Εξετάσεις αίματος

Η εργαστηριακή ανάλυση του αίματός σας μπορεί να αποκαλύψει τις πρωτεΐνες Μ που παράγονται από τα κύτταρα του μυελώματος. Μια άλλη μη φυσιολογική πρωτεΐνη που παράγεται από τα κύτταρα του μυελώματος (βήτα-2-μικροσφαιρίνη) μπορεί να ανιχνευθεί στο αίμα σας και να δώσει στον γιατρό σας στοιχεία για την επιθετικότητα του μυελώματος.

Επιπλέον, οι εξετάσεις αίματος για την εξέταση της νεφρικής σας λειτουργίας, του αριθμού των αιμοσφαιρίων, των επιπέδων ασβεστίου και του ουρικού οξέος μπορούν να δώσουν στον γιατρό σας στοιχεία σχετικά με τη διάγνωσή σας.

Εξετάσεις ούρων

Η ανάλυση των ούρων σας μπορεί επίσης να αναδείξει τις πρωτεΐνες Μ, οι οποίες αναφέρονται και ως πρωτεΐνες Bence Jones, όταν ανιχνεύονται στα ούρα.

Εξέταση του μυελού των οστών

Ο γιατρός σας μπορεί να αφαιρέσει δείγμα μυελού των οστών για εργαστηριακό έλεγχο. Το δείγμα συλλέγεται με μια μακριά βελόνα που εισάγεται σε ένα οστό (αναρρόφηση μυελού των οστών και βιοψία).

Στο εργαστήριο, το δείγμα εξετάζεται για κύτταρα μυελώματος. Εξειδικευμένες δοκιμές μπορούν να αναλύσουν τα κύτταρα του μυελώματος, για να εντοπίσουν γονιδιακές μεταλλάξεις.

Απεικονιστική εξέταση

Μπορεί να συνιστώνται απεικονιστικές εξετάσεις για την ανίχνευση προβλημάτων των οστών που σχετίζονται με πολλαπλό μυέλωμα. Οι εξετάσεις μπορεί να περιλαμβάνουν απλή ακτινογραφία, μαγνητική τομογραφία, αξονική τομογραφία, ή τομογραφία εκπομπής ποζιτρονίων (PET).

Πολλαπλό μυέλωμα: Ορισμός σταδίου και κατηγορίας κινδύνου

Εάν οι εξετάσεις σας υποδεικνύουν ότι έχετε πολλαπλό μυέλωμα, ο γιατρός σας θα χρησιμοποιήσει τις πληροφορίες αυτές, για να ταξινομήσει την ασθένειά σας ως σταδίου Ι, σταδίου ΙΙ ή σταδίου ΙΙΙ. Το στάδιο Ι υποδεικνύει μια λιγότερο επιθετική ασθένεια και το στάδιο ΙΙΙ υποδεικνύει την πιο επιθετική μορφή της νόσου.

Το στάδιο του πολλαπλού μυελώματος και η κατηγορία κινδύνου θα ορίσουν την πρόγνωση και τις θεραπευτικές επιλογές σας.

Πολλαπλό μυέλωμα: Θεραπεία

Εάν έχετε συμπτώματα, η θεραπεία μπορεί να βοηθήσει στην ανακούφιση του πόνου, στον έλεγχο των επιπλοκών της νόσου, στη σταθεροποίηση της κατάστασής σας και στην επιβράδυνση της εξέλιξης του πολλαπλού μυελώματος.

Μπορεί να μην είναι απαραίτητη η άμεση θεραπεία

Εάν έχετε πολλαπλό μυέλωμα αλλά δεν αντιμετωπίζετε κανένα σύμπτωμα, μπορεί να μην χρειάζεστε θεραπεία αμέσως. Η άμεση θεραπεία μπορεί να μην είναι απαραίτητη για το πολλαπλό μυέλωμα που αναπτύσσεται αργά και είναι σε πρώιμο στάδιο. Ωστόσο, ο γιατρός σας θα παρακολουθεί τακτικά την κατάστασή σας για ενδείξεις, ότι η νόσος εξελίσσεται. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει περιοδικές εξετάσεις αίματος και ούρων.

Οι τυπικές επιλογές θεραπείας περιλαμβάνουν:

Στοχευμένη θεραπεία

Οι στοχευμένες φαρμακευτικές θεραπείες επικεντρώνονται σε συγκεκριμένες αδυναμίες που υπάρχουν στα καρκινικά κύτταρα. Μπλοκάροντας αυτές τις ανωμαλίες, οι στοχευμένες φαρμακευτικές θεραπείες μπορούν να προκαλέσουν θάνατο των καρκινικών κυττάρων.

Ανοσοθεραπεία

Η ανοσοθεραπεία χρησιμοποιεί το ανοσοποιητικό σας σύστημα για την καταπολέμηση του καρκίνου. Το ανοσοποιητικό σύστημα του σώματός σας που καταπολεμά τις ασθένειες μπορεί να μην επιτεθεί στον καρκίνο επειδή τα καρκινικά κύτταρα παράγουν πρωτεΐνες που τα βοηθούν να “κρύβονται” από τα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος. Η ανοσοθεραπεία λειτουργεί παρεμβαίνοντας σε αυτήν τη διαδικασία.

Χημειοθεραπεία

Η χημειοθεραπεία χρησιμοποιεί φάρμακα για να σκοτώσει τα καρκινικά κύτταρα. Τα φάρμακα σκοτώνουν τα ταχέως αναπτυσσόμενα κύτταρα, συμπεριλαμβανομένων των κυττάρων του μυελώματος. Χρησιμοποιούνται συνήθως υψηλές δόσεις φαρμάκων χημειοθεραπείας, προτού χρειαστεί μεταμόσχευση μυελού των οστών.

Κορτικοστεροειδή

Τα κορτικοστεροειδή φάρμακα ρυθμίζουν το ανοσοποιητικό σύστημα για τον έλεγχο της φλεγμονής στον οργανισμό. Είναι επίσης ενεργά κατά των κυττάρων του μυελώματος.

Μεταμόσχευση μυελού των οστών

Η μεταμόσχευση μυελού των οστών είναι μια διαδικασία αντικατάστασης του νοσούντος μυελού των οστών με υγιή μυελό των οστών.

Πριν από μια μεταμόσχευση μυελού των οστών, συλλέγονται βλαστοκύτταρα από το αίμα σας. Στην συνέχεια λαμβάνετε υψηλές δόσεις χημειοθεραπείας, για να καταστραφεί ο άρρωστος μυελός των οστών σας. Ακολούθως τα βλαστοκύτταρά σας εγχέονται στον οργανισμό, όπου ταξιδεύουν στα οστά σας και αρχίζουν να αναδομούν εκ νέου τον μυελό των οστών.

Ακτινοθεραπεία

Η ακτινοθεραπεία χρησιμοποιεί δέσμες ενέργειας υψηλής ισχύος ακτίνες Χ και πρωτόνια, για να σκοτώσει τα καρκινικά κύτταρα. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη γρήγορη συρρίκνωση των κυττάρων μυελώματος σε μια συγκεκριμένη περιοχή. Για παράδειγμα, σε σημείο όπου η συσσώρευση καρκινικών κυττάρων πλάσματος σχηματίζει έναν όγκο (πλασματοκύττωμα) που προκαλεί πόνο, ή καταστρέφει ένα οστό.

Πώς χρησιμοποιούνται οι θεραπείες

Ο συνδυασμός θεραπειών που θα λάβετε θα εξαρτηθεί από το εάν θεωρείστε καλός υποψήφιος για μεταμόσχευση μυελού των οστών. Αυτό εξαρτάται από τον κίνδυνο εξέλιξης της νόσου, την ηλικία σας και τη γενική υγεία σας.

Εάν θεωρείστε υποψήφιος για μεταμόσχευση μυελού των οστών…

…η αρχική σας θεραπεία πιθανότατα θα περιλαμβάνει έναν συνδυασμό θεραπειών, όπως στοχευμένη θεραπεία, ανοσοθεραπεία, κορτικοστεροειδή και, μερικές φορές, χημειοθεραπεία.

Τα βλαστοκύτταρα του αίματός σας πιθανότατα θα συλλεχθούν αφότου έχετε υποβληθεί σε θεραπεία μερικών μηνών. Μπορεί να υποβληθείτε σε μεταμόσχευση μυελού των οστών αμέσως μετά την συλλογή των κυττάρων σας, ή η μεταμόσχευση μπορεί να καθυστερήσει μέχρι να παρατηρηθεί υποτροπή της νόσου, εάν αυτή συμβεί. Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι γιατροί συνιστούν δύο μεταμοσχεύσεις μυελού των οστών για άτομα με πολλαπλό μυέλωμα.

Μετά την μεταμόσχευση μυελού των οστών, πιθανότατα θα λάβετε στοχευμένη θεραπεία, ή ανοσοθεραπεία ως θεραπεία συντήρησης για την πρόληψη της υποτροπής του μυελώματος.

Εάν δεν θεωρείστε υποψήφιος για μεταμόσχευση μυελού των οστών…

Εάν το μυέλωμά σας υποτροπιάσει, ή δεν ανταποκρίνεται στη θεραπεία…

…ο γιατρός σας μπορεί να συστήσει την επανάληψη μιας άλλης πορείας της θεραπείας που σας βοήθησε αρχικά. Μια άλλη επιλογή είναι να δοκιμάσετε μία ή περισσότερες από τις άλλες θεραπείες που χρησιμοποιούνται συνήθως ως θεραπεία πρώτης γραμμής, είτε μόνες τους είτε σε συνδυασμό.

Η έρευνα για μια σειρά νέων θεραπευτικών επιλογών βρίσκεται σε εξέλιξη και ενδέχεται να πληροίτε τις προϋποθέσεις για μια κλινική δοκιμή προκειμένου να αποκτήσετε πρόσβαση σε αυτές τις πειραματικές θεραπείες. Μιλήστε με τον γιατρό σας σχετικά με τις κλινικές δοκιμές που μπορεί να είναι διαθέσιμες σε εσάς.

Πηγή: https://www.mayoclinic.org

φωτό: iStock