Τα εμβόλια είναι σωτήρια: Ποια χρειάζονται οι ενήλικες

Τα εμβόλια αποτελούν ένα από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα του 20ου αιώνα και την ιατρική παρέμβαση που έχει σώσει τις περισσότερες ζωές απ’ οποιαδήποτε άλλη, αναφέρει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (Π.Ο.Υ.).

Πολλές ασθένειες έπαψαν να απασχολούν την ανθρωπότητα από τη στιγμή που εισήχθη ένα ασφαλές και αποτελεσματικό εμβόλιο. Το πιο τρανταχτό παράδειγμα είναι η ευλογιά, που είχε κοστίσει τη ζωή 300 εκατομμυρίων ανθρώπων τον περασμένο αιώνα, πριν εκριζωθεί το 1979 από τον πλανήτη χάρη στον εμβολιασμό.

Τα ενεργά προγράμματα εμβολιασμού, εξάλλου, αποτρέπουν σε ετήσια βάση 2-3 εκατομμύρια θανάτους (χωρίς να συνυπολογιστούν οι άνθρωποι που σώθηκαν κατά την πρόσφατη πανδημία με τα εμβόλια για την COVID-19).

Δυστυχώς, πολλοί ενήλικες είναι αμελείς στο θέμα των εμβολίων. Σημαντικό ποσοστό νομίζουν ότι μόνο τα παιδιά τα χρειάζονται, ενώ άλλοι αντιτίθενται ακόμα και σε αυτά.

Για να υπενθυμίσει σε όλους την αξία του εμβολιασμού για την προστασία της δημόσιας υγείας και να προωθήσει τον εμβολιασμό ανεξαρτήτως ηλικίας, ο Π.Ο.Υ. θέσπισε το 2012 την Παγκόσμια Εβδομάδα Ανοσοποίησης (World Immunization Week). Εορτάζεται την τελευταία εβδομάδα του Απριλίου (24-30 Απριλίου) με δράσεις που υπενθυμίζουν τα νοσήματα από τα οποία μπορούμε να προστατευθούμε με τα εμβόλια.

Τα νοσήματα αυτά είναι δεκάδες, αφού συνιστώνται εμβόλια για 25 διαφορετικούς λοιμογόνους παράγοντες. Πολλά από αυτά, δε, προσβάλλουν τους ενήλικες και απειλούν τους ηλικιωμένους.

Η αξία του εμβολιασμού σε έναν γηράσκοντα πληθυσμό

Το γεγονός αυτό αποκτά ξεχωριστή σημασία σε μία εποχή που ο πληθυσμός γερνάει με γοργούς ρυθμούς. Προγνωστικά μοντέλα δείχνουν ότι ο αριθμός των ανθρώπων ηλικίας 65 ετών και πάνω θα υπερδιπλασιαστεί τις επόμενες δεκαετίες. Από 761 εκατομμύρια που ήταν το 2021, εκτιμάται ότι θα φτάσει στο 1,6 δισεκατομμύριο το 2050.

Με άλλα λόγια, ενώ το 2021 ήταν ηλικιωμένο το ένα δέκατο του παγκόσμιου πληθυσμού, το 2050 θα είναι το ένα έκτο.

Η εξέλιξη αυτή είναι αναπόφευκτη, προβλέπουν οι ειδικοί. Επομένως η πρόληψη μέσω του εμβολιασμού αποκτά ακόμα μεγαλύτερη αξία, διότι μπορεί να βοηθήσει τους ενήλικες να παραμείνουν υγιείς και παραγωγικοί για περισσότερο καιρό. Ταυτοχρόνως μειώνει και το κόστος της υγειονομικής περίθαλψης.

Η Παγκόσμια Εβδομάδα Ανοσοποίησης παρέχει μοναδική ευκαιρία να μάθουμε ποια εμβόλια συνιστώνται στους ενήλικες και σε ποια ηλικία.

Ο έρπης ζωστήρας

Ένα από αυτά είναι το εμβόλιο για τον έρπητα ζωστήρας, ένα εξαιρετικά επώδυνο, λοιμώδες νόσημα που πλήττει συνήθως τους ανθρώπους μέσης και τρίτης ηλικίας.

Η κύρια αιτία εμφάνισής του είναι το γεγονός ότι οι αμυντικοί μηχανισμοί του οργανισμού προοδευτικά εξασθενούν, ιδίως μετά την ηλικία των 50 ετών ή και νωρίτερα λόγω ανοσοκαταστολής, νόσου ή θεραπείας.

Η εξασθένηση του ανοσοποιητικού δίνει περιθώριο αναζωπύρωσης στον ιό της ανεμοβλογιάς, τον οποίο φέρει περισσότερο από το 90% των ενηλίκων. Ο ιός αυτός βρίσκεται σε λανθάνουσα (ανενεργή) κατάσταση στον οργανισμό μας. Αν όμως βρει την ευκαιρία να αναζωπυρωθεί, προκαλεί έρπητα ζωστήρα.

Υπολογίζεται ότι ο ιός ενεργοποιείται εκ νέου στο ένα τρίτο των ενηλίκων. Το γεγονός αυτό καθιστά τον έρπητα ζωστήρα ένα από τα συχνότερα νοσήματα στη μέση και τρίτη ηλικία.

Ο έρπης ζωστήρας τυπικά προκαλεί ένα χαρακτηριστικό, επώδυνο δερματικό εξάνθημα σαν μια λωρίδα από φυσαλίδες, γύρω από την μία πλευρά του κορμού. Το εξάνθημα αναπτύσσεται κατά μήκος κάποιας νευρικής οδού. Εκτός από τον κορμό, μπορεί να εμφανιστεί στα χέρια, στους μηρούς κ.λπ.

Εκτός από τον πόνο, που μειώνει δραματικά την ποιότητα ζωής των ασθενών, ο έρπης ζωστήρας μπορεί να έχει και σοβαρές επιπλοκές. Το περίπου 30% των ασθενών παρουσιάζουν μεθερπητική νευραλγία, έναν μακράς διάρκειας νευροπαθητικό πόνο που επιμένει μετά την επούλωση του εξανθήματος.

Στο 25% των περιπτώσεων, εξάλλου, παρατηρείται οφθαλμικός έρπης ζωστήρας. Αυτός οφείλεται στο ότι ο ιός ενεργοποιείται στο γάγγλιο του τριδύμου νεύρου στο πρόσωπο. Ο οφθαλμικός έρπης ζωστήρας μπορεί να κοστίσει ακόμα και την όραση.

Τα προβλήματα αυτά δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά με φαρμακευτική αγωγή. Επιπλέον, η αποτελεσματικότητα των θεραπειών για την αντιμετώπιση του πόνου είναι περιορισμένη. Ο εμβολιασμός όμως μπορεί να μας προστατεύσει αποτελεσματικά και για πολλά χρόνια.

Εμβόλια για τον έρπη και άλλα νοσήματα

Σύμφωνα με το Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών Ενηλίκων που ισχύει στη χώρα μας, ο εμβολιασμός έναντι του έρπητα ζωστήρα συνιστάται να γίνεται:

• Σε ενήλικες ηλικίας 60 ετών και άνω
• Σε ανοσοκατεσταλμένα άτομα ηλικίας 18 ετών και άνω

Οι ενήλικες χρειάζονται και άλλα εμβόλια. Κάθε 10 χρόνια, μετά τα 25 τους χρόνια, πρέπει όλοι να κάνουν το εμβόλιο διφθερίτιδας/τετάνου ή διφθερίτιδας/τετάνου/κοκκύτη. Κάθε χρόνο μετά τα 60 τους πρέπει όλοι να κάνουν το αντιγριπικό εμβόλιο. Μετά τα 65 τους πρέπει επίσης όλοι να είναι προστατευμένοι από τον πνευμονιόκοκκο που είναι, μεταξύ άλλων, κύρια αιτία πνευμονίας.

Στους ενήλικες με συνοδά προβλήματα υγείας (ομάδες υψηλού κινδύνου) συνιστώνται και άλλα εμβόλια, όπως για τη μηνιγγίτιδα, την ηπατίτιδα ή και την ανεμευλογιά ακόμα. Μπορεί επίσης να χρειασθούν και εμβόλια για τον αιμόφιλο ινφλουέντσας τύπου 2.

Τα εμβόλια που χρειάζεται καθένας από εμάς και οι δόσεις που απαιτούνται καθορίζονται κατά περίπτωση, αναλόγως (και) με το ιατρικό ιστορικό μας.

Φωτογραφία: iStock