Πως να προστατευθείτε από τον καρκίνο του παχέος εντέρου

Στις 29 Μαΐου του 1958, τελευταία ημέρα του 1ου Παγκόσμιου Συνεδρίου Γαστρεντερολογίας, αποφασίστηκε η ίδρυση του Παγκόσμιου Οργανισμού Γαστρεντερολογίας. Η ίδια ημέρα ορίστηκε ως Παγκόσμια Ημέρα Υγείας του Πεπτικού Συστήματος.

Κάθε χρόνο η συγκεκριμένη ημερομηνία είναι αφιερωμένη σε ένα επίκαιρο θέμα της Γαστρεντερολογίας. Σκοπός του οργανισμού είναι μέσω εκδηλώσεων, δραστηριοτήτων και πρωτοβουλιών να ευαισθητοποιείται η ιατρική κοινότητα και το ευρύ κοινό για τις νεότερες επιδημιολογικές και επιστημονικές εξελίξεις.

«H συνεχιζόμενη πανδημία COVID-19 έχει διαταράξει σχεδόν κάθε πτυχή της καθημερινότητας, με τα προγράμματα προσυμπτωματικού, προληπτικού ελέγχου να μην αποτελούν εξαίρεση», επισημαίνει ο γαστρεντερολόγος Νικόλαος Ζαμπιαδάκης, διευθυντής της Γ’ Γαστρεντερολογικής-Ηπατολογικής Κλινικής του Metropolitan General.

Ωστόσο ο καρκίνος αποτελεί  την δεύτερη αιτία θανάτου παγκοσμίως. Στο πλαίσιο αυτό, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Γαστρεντερολογίας αποφάσισε φέτος η Παγκόσμια Ημέρα να είναι αφιερωμένη στην πρόληψη του καρκίνου του παχέος εντέρου.

«Φαίνεται πως καθίσταται πλέον επιτακτική η ανάγκη να αναπτύξουμε, να ενισχύσουμε και να επαναφέρουμε (αν τυχόν διακόπηκαν λόγω της πανδημίας) προγράμματα πρόληψης για τον κολοορθικό καρκίνο και ταυτόχρονα να κατανοήσουμε και να περιορίσουμε τους διαιτητικούς και περιβαλλοντολογικούς εκείνους παράγοντες που σχετίζονται με την ανάπτυξη της συγκεκριμένης νεοπλασίας», προσθέτει ο κ. Ζαμπιαδάκης.

Ο καρκίνος του παχέος εντέρου

Ο καρκίνος του παχέος εντέρου αποτελεί την δεύτερη αιτία θανάτου από κακοήθεια παγκοσμίως. Η συντριπτική πλειονότητα των περιπτώσεων αναπτύσσεται επί εδάφους προκαρκινικών αλλοιώσεων (αδενωματώδεις πολύποδες).

Στα αρχικά στάδιά του ο καρκίνος του παχέος εντέρου δεν προκαλεί συμπτώματα. Ο προσυμπτωματικός έλεγχος:

• Προσφέρει τη δυνατότητα έγκαιρης αφαίρεσης των προκαρκινικών αλλοιώσεων (πριν δημιουργηθεί ο καρκίνος) ή
• Επιτρέπει τη διάγνωση του καρκίνου σε πρωιμότερο στάδιο. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την αποφυγή της νοσηρότητας πολύπλοκων χειρουργικών και ογκολογικών παρεμβάσεων για την επίτευξη της ίασης.

Ποιοι χρειάζονται τσεκάπ

Ο προληπτικός έλεγχος απευθύνεται στα άτομα του γενικού πληθυσμού ηλικίας μεταξύ 50 και 75 ετών. Αναμένεται ότι στο 25% εξ αυτών θα ανευρεθεί αδενωματώδης πολύποδας.

Ωστόσο, λόγω της αύξησης της επίπτωσης του καρκίνου του παχέος εντέρου στις νεότερες ηλικίες, εκτιμάται ότι στο εγγύς μέλλον θα υπάρξει μείωση του ελάχιστου ηλικιακού ορίου στα 45 έτη.

Η απόφαση για τη διενέργεια προληπτικού ελέγχου στα άτομα άνω των 75 ετών εξατομικεύεται. Στις πληθυσμιακές ομάδες με προδιαθεσικούς παράγοντες ακολουθείται ένα διαφορετικό, ενίοτε εξατομικευμένο χρονοδιάγραμμα επιτήρησης. Προδιαθεσικοί παράγοντες είναι:

• Το οικογενειακό ιστορικό
• Η παρουσία συγκεκριμένων γενετικών συνδρόμων
• Οι ιδιοπαθείς φλεγμονώδεις νόσοι του εντέρου (νόσος Crohn και ελκώδης κολίτιδα)

Πως γίνεται ο προσυμπτωματικός έλεγχος

Διάφορες μέθοδοι προσυμπτωματικού ελέγχου στο γενικό πληθυσμό έχουν μελετηθεί διεξοδικά. Κάθε μία από τις εξετάσεις που ακολουθούν εμφανίζει προτερήματα και μειονεκτήματα:

• Εξέταση των κοπράνων για παρουσία λανθάνουσας αιμορραγίας
• Ορθοσιγμοειδοσκόπηση σε συνδυασμό με εξέταση για παρουσία λανθάνουσας αιμορραγίας
• Κολονοσκόπηση
• Αξονική κολονογραφία

Η κολονοσκόπηση είναι μία επεμβατική εξέταση και θεωρείται η εξέταση με την υψηλότερη ευαισθησία. Ταυτοχρόνως παρέχει τη δυνατότητα:

• Θεραπευτικής αντιμετώπισης των προκαρκινικών αλλοιώσεων
• Λήψης βιοψιών

Η εφαρμογή των πλέον σύγχρονων ενδοσκοπικών και αναισθησιολογικών μεθόδων έχει καταστήσει τον κίνδυνο επιπλοκών ιδιαίτερα χαμηλό. Η εξέταση διενεργείται ανώδυνα με σύγχρονο, υψηλής ευκρίνειας εξοπλισμό.

Ο ρόλος της διατροφής και του τρόπου ζωής

Ο καρκίνος του παχέος εντέρου ως φαίνεται σχετίζεται άρρηκτα με τον σύγχρονο τρόπο ζωής. «Ο σύγχρονος τρόπος ζωής και η δυτικού τύπου δίαιτα φαίνεται ότι συνδέονται με τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του παχέος εντέρου», λέει ο κ. Ζαμπιαδάκης.

Όπως εξηγεί, υπάρχει πληθώρα μελετών παρατήρησης που συσχετίζουν την ανάπτυξή του με:

• Την παχυσαρκία
• Τον σακχαρώδη διαβήτη
• Την αντίσταση στην ινσουλίνη
• Το κάπνισμα
• Τα χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D
• Τη μακροχρόνια και συχνή κατανάλωση κόκκινου και επεξεργασμένου κρέατος

Αντιθέτως, άλλες μελέτες παρατήρησης καταδεικνύουν σημαντικό όφελος από:

• Την τακτική σωματική άσκηση
• Την αυξημένη πρόσληψη φρούτων και λαχανικών
• Την ικανή πρόσληψη γαλακτοκομικών προϊόντων

Ο προστατευτικός ρόλος από τα αντιοξειδωτικά στοιχεία του καφέ, την κατανάλωση σκόρδου και ψαριών υποστηρίζεται επίσης από συγκεκριμένες μελέτες.

«Ο καρκίνος του παχέος εντέρου αποτελεί σημαντική αιτία νοσηρότητας και θνησιμότητας στον παγκόσμιο πληθυσμό. Ένας υγιεινός τρόπος ζωής, με βάση τις επιταγές της μεσογειακής δίαιτας και η επιλογή του έγκαιρου προληπτικού ελέγχου, αποτελούν την καλύτερη δυνατή παρέμβαση για τη δραματική μείωση της επίπτωσης και της νοσηρότητάς του», καταλήγει ο κ. Ζαμπιαδάκης.

Φωτογραφία: iStock