Πορνογραφία: Το σκοτεινό νήμα ανάμεσα στον εθισμό και την σεξουαλική επιθετικότητα

Νάσος Ιωαννίδης
Χειρουργός Ουρολόγος – Ανδρολόγος
Λαγκαδάς & Μπότσαρη, Θεσσαλονίκη
W: www.urologosioannidis.gr
https://www.instagram.com/urologosioannidis
https://www.facebook.com/urologosioannidis
E: ioannidisuro@gmail.com

Η έκθεση σε πορνογραφικό υλικό ξεκινά πλέον σε ηλικίες που μέχρι πρόσφατα θεωρούνταν αδιανόητες, ακόμη και κάτω των 10 ετών, ενώ η καθημερινότητα πολλών ενηλίκων διαμορφώνεται από μια σταθερή, συχνά αυξανόμενη κατανάλωση περιεχομένου υψηλής έντασης και συχνά βίαιου χαρακτήρα.

Την ίδια στιγμή, τα περιστατικά σεξουαλικής βίας και παραβίασης συναινέσεων αυξάνονται διεθνώς. Η προβληματική χρήση πορνό (Problematic Porn Use – PPU) και η επαφή με βίαιο πορνογραφικό περιεχόμενο φαίνεται να συνδέονται με βαθύτερες ψυχοσεξουαλικές διαταραχές που σε ένα ποσοστό πληθυσμού μπορεί να οδηγήσουν ακόμη και σε πραγματικές επιθετικές συμπεριφορές.

Η νέα εικόνα της εξάρτησης: όταν το πορνό δεν είναι απλή συνήθεια

Ο όρος «εθισμός στο πορνό» χρησιμοποιείται συχνά , όμως η επιστημονική κοινότητα έχει πλέον έναν πιο ακριβή όρο: προβληματική χρήση πορνογραφίας (PPU). Δεν αφορά την απλή, περιστασιακή κατανάλωση. Αφορά τη χρήση που γίνεται ανεξέλεγκτη, και συχνά λειτουργεί ως εργαλείο συναισθηματικής αποφόρτισης, όπως ακριβώς το αλκοόλ ή άλλες εξαρτήσεις.

Σε μεγάλη ευρωπαϊκή μελέτη του 2025, περίπου 4,4% των νέων ενηλίκων που κάνουν χρήση πορνό εμφάνισαν χαρακτηριστικά που μοιάζουν με διαταραχή εθισμού.

Ακόμη πιο ανησυχητικά είναι τα ψυχολογικά χαρακτηριστικά όσων βρίσκονται σε αυτό το φάσμα:

• υψηλότερα επίπεδα άγχους
• αυξημένη καταθλιπτικότητα
• έντονη μοναξιά
• χαμηλή ποιότητα ζωής
• δυσκολία στη δημιουργία υγιών σχέσεων
• εντονότερα συμπτώματα παρορμητικότητας και αναζήτησης έντονων ερεθισμάτων

Οι φοιτητές νοσηλευτικής σε μελέτη του 2025 που εμφάνιζαν συμπτώματα εξάρτησης από πορνό είχαν σημαντικά υψηλότερα σκορ σε τεστ άγχους και κατάθλιψης -ευρήματα που ενισχύουν την εικόνα του πορνό ως μηχανισμό φυγής από τη συναισθηματική δυσφορία.

Η νευροβιολογία μάς δείχνει γιατί: η υπερβολική και συχνή έκθεση σε έντονα οπτικά σεξουαλικά ερεθίσματα μπορεί να «επαναπρογραμματίσει» τα κυκλώματα ντοπαμίνης του εγκεφάλου, απαιτώντας ολοένα και πιο ακραίο ή βίαιο περιεχόμενο για να επιτευχθεί το ίδιο επίπεδο διέγερσης.

Η διαμόρφωση «σεξουαλικών σεναρίων» και η αλλοίωση της πραγματικής σεξουαλικής συμπεριφοράς

Η πορνογραφία δεν είναι απλώς εικόνα. Είναι εκπαιδευτής. Δημιουργεί αυτό που η ψυχολογία ονομάζει sexual scripts, δηλαδή νοητικά σενάρια για το πώς «πρέπει» να είναι το σεξ, ποιος έχει τον έλεγχο, ποια είναι τα όρια, τι θεωρείται επιθυμητό και τι αποδεκτό.

Όταν τα σενάρια αυτά περιλαμβάνουν βία, εξευτελισμό ή έλλειψη συναίνεσης, η συνεχής έκθεση μπορεί να αλλάξει την αντίληψη του θεατή. Ειδικά σε νεαρούς άνδρες, όπου η σεξουαλική ταυτότητα βρίσκεται ακόμη υπό διαμόρφωση.

Σε έφηβους 12–17 ετών, μελέτη του 2025 έδειξε ότι σχεδόν 1 στους 2 έχει δει πορνογραφικό περιεχόμενο. Ακόμη πιο ανησυχητικό: πάνω από 1 στους 5 είχε επαφή με πορνό τον τελευταίο μήνα. Αυτό σημαίνει ότι η πρώτη σεξουαλική πληροφορία που λαμβάνει ένα παιδί δεν προέρχεται από οικογένεια, σχολείο ή γιατρό, αλλά από πορνογραφικές πλατφόρμες.

Σε ενήλικες, η κατανάλωση βίαιου πορνό συνδέεται με:

• μεγαλύτερη συχνότητα σεξ χωρίς προστασία,
• αυξημένη χρήση αλκοόλ/ουσιών πριν ή κατά τη διάρκεια σεξουαλικής επαφής,
• μειωμένη ενσυναίσθηση προς τον/την σύντροφο,
• αποδοχή μη-συναινετικών πρακτικών ως «κανονικών» ή «ερεθιστικών».

Ο μηχανισμός που συνδέει την οθόνη με τη βία

Οι μελέτες του 2025 που εξέτασαν τη σχέση πορνό – σεξουαλικής επιθετικότητας καταλήγουν σε ένα κοινό συμπέρασμα:

Η βία στην οθόνη μπορεί να γίνει βία στη ζωή όταν συνυπάρχουν συγκεκριμένοι ψυχοκοινωνικοί παράγοντες.

Αυτοί οι παράγοντες περιλαμβάνουν:

1. Αντίληψη του πορνό ως “ρεαλιστικό”

Όταν ο θεατής θεωρεί το πορνό έναν καθρέφτη της πραγματικότητας, τότε τα βίαια πρότυπα αφομοιώνονται πιο εύκολα.

2. Φιλικό/κοινωνικό περιβάλλον που αναπαράγει μύθους περί βιασμού

Π.χ. «οι γυναίκες λένε όχι αλλά εννοούν ναι».

3. Προϋπάρχουσα παρορμητικότητα

Άτομα με χαμηλό αυτοέλεγχο έχουν αυξημένο κίνδυνο να συμπεριφερθούν σύμφωνα με τα σεξουαλικά σενάρια που ανταποκρίνονται στα δικά τους θέλω.

4. Ψυχολογική αστάθεια και συναισθηματική δυσλειτουργία

Άγχος, κατάθλιψη, μοναξιά και χαμηλή αυτοεκτίμηση αυξάνουν την πιθανότητα χρήσης πορνό ως «εκτόνωσης»

H σεξουαλικότητα των ανδρών αλλάζει δραματικά

Από ανδρολογικής σκοπιάς, η υπερκατανάλωση πορνό συνδέεται με:

• μείωση της φυσιολογικής ανταπόκρισης στα ερεθίσματα μιας πραγματικής επαφής,
• δυσκολία στύσης με πραγματικούς συντρόφους(porn induced erectile dysfunction)
• καθυστερημένη ή δυσλειτουργική εκσπερμάτιση
• μειωμένη ικανοποίηση και συναισθηματική σύνδεση
• ανάγκη ολοένα και πιο ακραίου περιεχομένου για επίτευξη διέγερσης.

Η λεγόμενη porn-induced erectile dysfunction (PIED) πλέον καταγράφεται συστηματικά σε νεαρούς άνδρες 20–35 ετών. Δεν πρόκειται για οργανική δυσλειτουργία, αλλά για νευροψυχολογικό φαινόμενο όπου ο εγκέφαλος «μαθαίνει» να διεγείρεται μόνο από υπερερεθιστικά ψηφιακά ερεθίσματα.

Παράλληλα, το πορνό επηρεάζει το πώς ο άνδρας αντιλαμβάνεται τους ρόλους στο σεξ: η κυριαρχία, ο έλεγχος και η επιθετικότητα προβάλλονται ως «φυσιολογικά» και αυτό έχει άμεση επίδραση στην πραγματική συμπεριφορά, ιδιαίτερα όταν συνδυάζεται με συναισθηματική ανωριμότητα ή έλλειψη εμπειρίας.

Ψυχολογική διάσταση: μια νέα γενιά ενηλίκων με παραμορφωμένη σεξουαλική ταυτότητα

Οι ψυχολόγοι παρατηρούν κάτι ανησυχητικό τα τελευταία χρόνια: η παρατεταμένη έκθεση στο πορνό σχετίζεται με τη διάβρωση της συναισθηματικής οικειότητας βαθύ αίσθημα απομόνωσης.

Αυτός ο κύκλος δημιουργεί χώμα κατάλληλο για επιθετικότητα, θυμό, απελπισία — και όταν συνδυάζεται με βίαιο περιεχόμενο, μπορεί να ενισχύσει δυσλειτουργικά, ακόμη και επικίνδυνα μοτίβα συμπεριφοράς.

Τι μπορούμε να κάνουμε; Μια ιατροκοινωνική προσέγγιση

1. Εκπαίδευση πριν την πρώτη επαφή

Η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση πρέπει να αρχίζει πριν ο έφηβος έρθει σε επαφή με το πορνό — όχι μετά.

2. Αναγνώριση της προβληματικής χρήσης

Κριτήρια όπως απώλεια ελέγχου, ανάγκη για ολοένα και πιο ακραίο περιεχόμενο

3. Ψυχοθεραπευτική υποστήριξη

Η γνωσιακή-συμπεριφορική θεραπεία και οι παρεμβάσεις αυτορρύθμισης βοηθούν ουσιαστικά σε περιπτώσεις PPU.

4. Ανδρολογική αξιολόγηση

Η PIED και άλλες λειτουργικές διαταραχές μπορούν να αναστραφούν όταν περιοριστεί ή διακοπεί η κατανάλωση πορνό.

Η ενημέρωση, η θεραπευτική υποστήριξη, η ορθή σεξουαλική εκπαίδευση και η ενίσχυση μιας κουλτούρας σεβασμού και συναίνεσης αποτελούν τα ισχυρότερα εργαλεία που διαθέτουμε για να αντιμετωπίσουμε το σκοτεινό αυτό φαινόμενο πριν φτάσει από την οθόνη στην πραγματικότητα.

Βιβλιογραφία

1)    https://link.springer.com/article/10.1186/s12889-025-25836-w?utm_

2)    https://link.springer.com/article/10.1007/s10508-025-03217-z?utm_

3)    https://link.springer.com/article/10.1186/s12912-025-02918-z?utm_