Ποιοι παράγοντες μπορούν στ’ αλήθεια να «ραγίσουν» την καρδιά

Το σύνδρομο ραγισμένης καρδιάς (ή αλλιώς μυοκαρδιοπάθεια από στρες) αποτελεί μια αναγνωρισμένη, πλέον, καρδιακή πάθηση που «μιμείται» την καρδιακή προσβολή. Εκδηλώνεται με έντονη πίεση στο στήθος, δύσπνοια και ξαφνική αδυναμία.

Το σύνδρομο επισημάνθηκε ως ξεχωριστή παθολογική οντότητα στις αρχές της δεκαετίας του ’90 από Ιάπωνες ιατρούς. Αρχικά είχε γίνει γνωστό ως «νόσος takotsubo» λόγω ομοιότητας του σχήματος της πάσχουσας καρδιάς με το ομώνυμο εργαλείο των Ιαπώνων για το ψάρεμα χταποδιών.

Η ακριβής παθοφυσιολογία της καρδιοπάθειας από στρες παραμένει ασαφής. Πιθανότατα όμως εμπλέκονται ποικίλοι νευροορμονικοί μηχανισμοί, που συμπεριλαμβάνουν τις κατεχολαμίνες.

Οι κατεχολαμίνες, δηλαδή η αδρεναλίνη και η νοραδρεναλίνη, παράγονται από τον οργανισμό για να αντιμετωπίσει τις αιφνίδιες, έντονες καταστάσεις. Όπως εξηγεί ο  κ. Νικόλαος Στρατήγης, διευθυντής Καρδιολόγος στο Metropolitan Hospital, στο σύνδρομο ραγισμένης καρδιάς η στάθμη των κατεχολαμινών έχει βρεθεί πολύ υψηλότερη απ’ ό,τι σε άλλες σοβαρές καταστάσεις, όπως το έμφραγμα ή το πνευμονικό οίδημα.

Ωστόσο το φαινόμενο αυτό δεν παρατηρείται σε όλους. «Δεν είναι γνωστό για ποιον λόγο σε ορισμένα άτομα το μυοκάρδιο κατακλύζεται από υπέρμετρη ποσότητα κατεχολαμινών σε συνθήκες στρες και σε άλλα όχι», λέει ο κ. Στρατήγης.

Αυτό που είναι γνωστό είναι ότι οι κατεχολαμίνες προκαλούν σύσπαση των μικρών αρτηριδίων. Αυτό έχει ως συνέπεια απότομη, αν και προσωρινή, μείωση της αιμάτωσης του μυοκαρδίου.

Επιπλέον, «η αδρεναλίνη συνδεόμενη με τα καρδιακά κύτταρα προκαλεί την είσοδο μεγάλης ποσότητας ασβεστίου σε αυτά, που επηρεάζει τη φυσιολογική λειτουργία τους», προσθέτει. «Είναι άγνωστο ποιος από τους δύο μηχανισμούς έχει μεγαλύτερη σημασία».

Συχνότητα του συνδρόμου

Υπολογίζεται ότι το περίπου 1% έως 2% των ασθενών με οξύ στεφανιαίο σύνδρομο πάσχουν στην πραγματικότητα από το σύνδρομο ραγισμένης καρδιάς. Το 70% των ασθενών αυτών είναι γυναίκες μέσης ηλικίας.

Το σύνδρομο κατά κανόνα πυροδοτείται από ένα έντονο αιφνίδιο στρες, που συνηθέστερα είναι ψυχικό. Μπορεί π.χ. να οφείλεται:

• Στον θάνατο αγαπημένου προσώπου
• Σε έναν χωρισμό
• Στην ερωτική απόρριψη
• Σε αισθήματα προδοσίας
• Στην οργή

Ενδέχεται, όμως, να είναι απόρροια σωματικού στρες, όπως:

• Βαριάς ασθματικής ή επιληπτικής κρίσης
• Αιμορραγικού εγκεφαλικού επεισοδίου
• Εργώδους και παρατεταμένης χειρουργικής επέμβασης
• Μεγάλη αιμορραγία
• Υπογλυκαιμία
• Υψηλός πυρετός κ.ά.

Ομοιότητες και διαφορές με το έμφραγμα

Όπως προαναφέρθηκε, το σύνδρομο ραγισμένης καρδιάς προκαλεί συμπτώματα παρόμοια με αυτά της καρδιακής προσβολής. Ωστόσο το καρδιογράφημα και οι βιοχημικές εξετάσεις αίματος δεν συμβάλλουν στη διάκριση μεταξύ των δύο καταστάσεων.

Την υποψία για την ύπαρξη του συνδρόμου της ραγισμένης καρδιάς ενισχύει η συσχέτιση με πρόσφατο έντονο στρες και σε συνδυασμό με τα ευρήματα του υπερηχοκαρδιογραφήματος, τα οποία στις τυπικές περιπτώσεις είναι χαρακτηριστικά. Ειδικότερα, η αριστερά κοιλία της καρδιάς εμφανίζεται με έντονη υποκινησία της κορυφής και των κορυφαίων τμημάτων της, ενώ τα υπόλοιπα τμήματά της υπερσυσπώνται.

Η διάγνωση όμως τεκμηριώνεται με τη στεφανιαιογραφία που αποδεικνύει τη βατότητα των στεφανιαίων αρτηριών.

Στο έμφραγμα, το μυοκάρδιο νεκρώνεται λόγω διακοπής της αιμάτωσης εξαιτίας απόφραξης στεφανιαίας αρτηρίας. Αντίθετα, στην περίπτωση της μυοκαρδιοπάθειας από στρες, το μυοκάρδιο πάσχει από την «τοξικότητα», κατά κάποιον τρόπο, των ορμονών του στρες όπως η αδρεναλίνη.

Συνήθως η βλάβη αυτή είναι αναστρέψιμη και αποκαθίσταται εντός ολίγων ημερών ή εβδομάδων. Ο κίνδυνος να επανεμφανιστεί το σύνδρομο ραγισμένης καρδιάς είναι γενικά μικρός.

Πρόγνωση

Αρχικά υπήρχε η εντύπωση ότι το σύνδρομο είναι μια αθώα κατάσταση. Στην λανθασμένη αυτή πεποίθηση συνέβαλλαν δύο παράγοντες:

• Η απουσία στεφανιαίας νόσου
• Το γεγονός ότι στις περισσότερες περιπτώσεις η λειτουργία της καρδιάς αποκαθίσταται σε λίγες ημέρες ή εβδομάδες, με επιθετική υποστηρικτική αγωγή.

Εντούτοις, το σύνδρομο ραγισμένης καρδιάς προκαλεί ενδονοσοκομειακή θνητότητα που δεν διαφέρει πολύ από εκείνη του οξέος στεφανιαίου συνδρόμου. Οι θάνατοι των ασθενών οφείλονται σε σειρά σοβαρών επιπλοκών όπως:

• Κοιλιακές αρρυθμίες
• Συστηματικά θρομβοεμβολικά επεισόδια
• Καρδιογενές shock

Ο κίνδυνος είναι μεγαλύτερος όταν το αίτιο είναι κάποιο σωματικό στρες, από αυτά που προαναφέρθηκαν. Και αυτό, διότι στην ήδη επιβαρημένη κατάσταση των ασθενών, προστίθενται οι κίνδυνοι και της υποκείμενης νόσου», καταλήγει ο κ. Στρατήγης.

Φωτογραφία: iStock