Νόσος Αλτσχάιμερ: Ο κίνδυνος επηρεάζεται από την προσωπικότητα. Ποιοι κινδυνεύουν

  • Ρούλα Τσουλέα
Αλτσχάιμερ
Τι έδειξε νέα μεγάλη μελέτη για δύο από τα πέντε βασικά στοιχεία της προσωπικότητας. Τα πέντε αυτά χαρακτηριστικά είναι ο νευρωτισμός, η εξωστρέφεια, η προσήνεια, η ευσυνειδησία και η δεκτικότητα στην εμπειρία. Ποια συσχετίζονται με τη νόσο Αλτσχάιμερ και με ποιον τρόπο.

Ορισμένα βασικά χαρακτηριστικά γνωρίσματα της προσωπικότητας σχετίζονται με τον κίνδυνο αναπτύξεως νόσου Αλτσχάιμερ, αναφέρουν επιστήμονες από τις ΗΠΑ.

Τα χαρακτηριστικά αυτά είναι ο νευρωτισμός (neuroticism) και η ευσυνειδησία (conscientiousness). Η σχετική μελέτη έδειξε ότι σχετίζονται με τη συσσώρευση ορισμένων παθολογικών πρωτεϊνών στον εγκέφαλο, που αποτελούν το σήμα κατατεθέν της νόσου Αλτσχάιμερ. Οι πρωτεΐνες αυτές είναι το β-αμυλοειδές και η Ταυ (tau – έχει λάβει το όνομά της από το 19ο γράμμα της ελληνικής αλφαβήτου).

Τα νέα ευρήματα βασίζονται στην ανάλυση των απεικονιστικών εξετάσεων εγκεφάλου και της προσωπικότητας χιλιάδων εθελοντών, που συμμετέχουν σε μακροχρόνιες μελέτες για τη γήρανση.

Ο νευρωτισμός είναι η εγγενής τάση προς τα αρνητικά συναισθήματα, όπως:

  • Το άγχος
  • Η αυτοαμφισβήτηση
  • Η κατάθλιψη

Η ευσυνειδησία είναι ένα χαρακτηριστικό των ανθρώπων που τείνουν να έχουν:

  • Αυτοπειθαρχία
  • Υπευθυνότητα
  • Οργανωτικότητα
  • Προσήλωση στους στόχους τους

Η νέα μελέτη

Τα νέα ευρήματα δημοσιεύονται στην ψυχιατρική επιθεώρηση Biological Psychiatry. Όπως γράφουν οι ερευνητές, η μελέτη τους διεξήχθη σε φάσεις. Η πρώτη διεξήχθη σε ηλικιωμένους εθελοντές από τη Βαλτιμόρη, οι οποίοι δεν είχαν διαγνωστεί ακόμα με νόσο Αλτσχάιμερ ή άλλη μορφή άνοιας. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34663503/

Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι ο νευρωτισμός σχετιζόταν με αυξημένα επίπεδα β-αμυλοειδούς. Στην πραγματικότητα, η συγκέντρωση αυτής της πρωτεΐνης ήταν αυξημένη κατά 68% στους εθελοντές με νευρωτισμό. Αντίστοιχα, σε εκείνους με ευσυνειδησία το β-αμυλοειδές ήταν κατά 39% μειωμένο. Στους ασθενείς με νόσο Αλτσχάιμερ είναι κοινό γνώρισμα η δημιουργία σε βάθος χρόνου πλακών β-αμυλοειδούς στον εγκέφαλο.

Παρόμοιες συσχετίσεις παρατήρησαν και όταν εξέτασαν τις συσσωρεύσεις της πρωτεΐνης Ταυ.

Για να αποκτήσουν ισχυρότερα δεδομένα για τις συσχετίσεις αυτές, οι ερευνητές πραγματοποίησαν και μεγάλη συνδυασμένη ανάλυση. Σε αυτήν εξέτασαν τα στοιχεία από 12 προγενέστερες κλινικές μελέτες με περισσότερους από 3.000 συμμετέχοντες.

Η προσωπικότητα των ανθρώπων αυτών είχε αξιολογηθεί με βάση πέντε κύρια χαρακτηριστικά στα οποία συμπεριλαμβάνονται ο νευρωτισμός και η ευσυνειδησία. Στη συνέχεια, είχε συγκριθεί με τα ευρήματα που είχαν τομογραφίες εκπομπής ποζιτρονίων (PET scan) του εγκεφάλου, στις οποίες είχαν υποβληθεί οι εθελοντές.

Κύριο εύρημα

Οι ερευνητές επιβεβαίωσαν ότι οι συσσωρεύσεις του β-αμυλοειδούς και της πρωτεΐνης Ταυ ήταν μεγαλύτερες στους εθελοντές με:

  • Έντονο νευρωτισμό
  • Μειωμένη ευσυνειδησία

Οι ερευνητές δεν γνωρίζουν ακόμα με ποιον μηχανισμό θα μπορούσε η προσωπικότητα να επηρεάζει τον κίνδυνο αναπτύξεως νόσου Αλτσχάιμερ. Ωστόσο ανάλογα ευρήματα έχουν παρατηρηθεί σε προγενέστερες μελέτες.

Επιπλέον, κρίνουν ως πολύ σημαντικό το γεγονός ότι οι συσχετίσεις αυτές παρατηρήθηκαν πριν εκδηλωθούν τα συμπτώματα της νόσου Αλτσχάιμερ. Τώρα συνεχίζουν την έρευνά τους για να εξακριβώσουν αν τα συγκεκριμένα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας σχετίζονται με πιο υγιεινές ή ανθυγιεινές συνήθειες, που επίσης παίζουν ρόλο στην ανάπτυξη της νόσου.

Φωτογραφία: iStock