Λεονάρντο ντα Βίντσι: Ήταν η δυσλεξία το μυστικό της μεγαλοφυΐας του;

Ο Λεονάρντο Ντα Βίντσι ήταν φρικτός ορθογράφος – και η δυσλεξία συχνά έχει ως σύμπτωμα την ανορθογραφία. Ωστόσο είναι πιθανό αυτή ακριβώς η διαταραχή να τροφοδότησε τη μεγαλοφυΐα του, υποστηρίζει ένας αμερικανός ειδικός.

Σε άρθρο του που δημοσιεύεται στην ιατρική επιθεώρηση The American Journal of Medicine, ο Dr. Salvatore Mangione εξετάζει τα υπάρχοντα στοιχεία που συνηγορούν ότι ο μεγάλος καλλιτέχνης της Αναγέννησης είχε δυσλεξία. Και τη συσχετίζει με μία άλλη διαταραχή από την οποία επίσης είναι πιθανό να έπασχε: τον στραβισμό.

«Το 2019 κλείνουν 500 χρόνια από τον θάνατο του Ντα Βίντσι, ενός άνδρα τόσο ταλαντούχου στις τέχνες και την επιστήμη ώστε δικαίως θεωρείται ο πιο δημιουργικός που έζησε ποτέ», σημειώνει ο Dr. Mangione στο άρθρο του. «Ο βιογράφος του, Giorgio Vasari, τον αποκαλούσε “Largita da Dio”, δηλαδή “δώρο απ’ τον Θεό”. Μισή χιλιετία αργότερα ακόμα αναρωτιόμαστε τι τον έκανε τόσο μοναδικό».

Η διαλείπουσα εξωτροπία (στραβισμός)

Η πρόσφατη παρατήρηση ότι «ο Ντα Βίντσι μπορεί να έπασχε από διαλείπουσα εξωτροπία ρίχνει κάποιο φως στην καλλιτεχνική μεγαλοφυΐα του. Και αυτό διότι οι αποκλίσεις των ματιών συχνά συσχετίζονται με ταλέντο στις οπτικές τέχνες», συνεχίζει ο Dr. Mangione ο οποίος είναι αναπληρωτής καθηγητής Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο Τόμας Τζέφερσον της Φιλαδέλφεια.

«Ωστόσο η ίδια διάγνωση ενισχύει την πιθανότητα της δυσλεξίας, διότι και αυτή μπορεί να προκληθεί από την κακή ευθυγράμμιση των ματιών», προσθέτει.

Όπως εξηγεί ο Dr. Mangione, η διαλείπουσα εξωτροπία είναι ένας συνηθισμένος τύπος στραβισμού. Η διάγνωσή της έγινε με βάση την ανάλυση έξι προσωπογραφιών του Ντα Βίντσι σε πίνακες, σκίτσα και αγάλματα.

Όταν ένα άτομο πάσχει από διαλείπουσα εξωτροπία, τα μάτια του έχουν κακή ευθυγράμμιση. Αυτό έχει ως συνέπεια να αδυνατεί να διαθέτει τρισδιάστατη όραση, διότι ο εγκέφαλος λειτουργεί το ένα μάτι περισσότερο από το άλλο. Έτσι, οι εικόνες που δημιουργούνται είναι δισδιάστατες.

Το χαρακτηριστικό αυτό μπορεί να προσδώσει ιδιαίτερο ταλέντο στις οπτικές Τέχνες, τονίζει ο Dr. Mangione. Ταυτοχρόνως όμως σχετίζεται με τη δυσλεξία.

Η δυσλεξία

Η δυσλεξία προσβάλλει το περίπου 20% του πληθυσμού. Οι πάσχοντες από αυτήν δυσκολεύονται να διαβάσουν, παρότι διαθέτουν την ευφυΐα, το κίνητρο και τις απαιτούμενες ευκαιρίες για να μάθουν να διαβάζουν.

Μολονότι η διάγνωσή της θεωρείται ακόμα και σήμερα μειονέκτημα, η περίπτωση του Ντα Βίντσι αποδεικνύει πως μπορεί στην πραγματικότητα να αποτελεί δώρο, υπογραμμίζει ο Dr. Mangione.

«Πολλές έρευνες έχουν δείξει ότι τα άτομα με δυσλεξία είναι ιδιαίτερα δημιουργικά», λέει. «Και έχουμε πολλές ενδείξεις ότι και ο Ντα Βίντσι έπασχε από αυτήν. Ξέρουμε, λ.χ., ότι οι επιδόσεις του στο σχολείο ήταν μέτριες, διότι ήταν πολύ απασχολημένος να σχεδιάζει. Η εγγενής τάση να μην ασχολείται με τα γράμματα αλλά με το σχέδιο, εγείρει την πιθανότητα της δυσλεξίας».

Μία άλλη ένδειξη είναι πως ήταν «φρικτός ορθογράφος», προσθέτει. «Αν κοιτάξει κανείς τα σημειωματάριά του διαπιστώνει ότι η ορθογραφία του είναι χάλια. Κάθε λέξη την έγραφε με έως και… εννέα διαφορετικούς τρόπους. Δημιουργούσε επίσης νέες λέξεις, οι οποίες όμως ηχούσαν όπως οι σωστές. Για παράδειγμα, θα έγραφε την λέξη “rain” (σ.σ. βροχή) ως “rane”, δηλαδή ανορθόγραφα. Όμως σχεδόν τα μισά από τα ορθογραφικά λάθη του είναι στην πραγματικότητα ομοφωνικές μη-λέξεις».

«Η πιθανότητα να έπασχε ο Ντα Βίντσι από δυσλεξία αντικατοπτρίζει πόσο πολύπλοκη είναι η συγκεκριμένη διαταραχή και πόσο λίγα ξέρουμε γι’ αυτήν», συμπληρώνει ο ειδικός. «Η αλήθεια είναι πως οι πάσχοντες από αυτήν είναι ευφυείς, δημιουργικοί και με γόνιμο μυαλό, οι οποίοι απλώς χρησιμοποιούν διαφορετικά τμήματα του εγκεφάλου τους για να διαβάσουν».

Τα 500 χρόνια από τον θάνατο του Ντα Βίντσι έκλεισαν στις 2 Μαΐου 2019.