Κάπνισμα: Οι βλάβες του τσιγάρου στους πνεύμονες ΔΕΝ είναι μη αναστρέψιμες!

Οι πνεύμονες έχουν μία «σχεδόν μαγική» ικανότητα να επιδιορθώνουν τις καρκινογόνες μεταλλάξεις που προκαλεί το κάπνισμα, αναφέρουν Βρετανοί επιστήμονες. Ωστόσο την ικανότητα αυτή ασκούν μόνο όταν κόβει κανείς το κάπνισμα.

Έως τώρα, οι επιστήμονες πίστευαν ότι είναι μη αναστρέψιμες οι γονιδιακές μεταλλάξεις που προκαλεί το τσιγάρο και οι οποίες μπορεί να οδηγήσουν στον καρκίνο του πνεύμονα. Γι’ αυτό και πίστευαν ότι επιμένουν μετά τη διακοπή του καπνίσματος.

Ταυτοχρόνως, όμως, είχαν διαπιστώσει ότι ο κίνδυνος να εκδηλωθεί καρκίνος του πνεύμονα μειωνόταν στους πρώην καπνιστές με την πάροδο του χρόνου. Ωστόσο απέδιδαν την μείωση αυτή στο ότι δεν προκαλούνταν νέες βλάβες στους πνεύμονες.

Η νέα, εκπληκτική μελέτη, όμως, δείχνει ότι μερικά πνευμονικά κύτταρα «γλιτώνουν» από τη μανία του τσιγάρου. Και αυτά τα λιγοστά, υγιή κύτταρα μπορεί να επιδιορθώσουν έστω και εν μέρει τους πνεύμονες.

«Οι άνθρωποι που καπνίζουν επί 30 ή 40 χρόνια πιστεύουν ότι είναι αργά να κόψουν το κάπνισμα, γιατί η ζημιά στους πνεύμονες έχει ήδη γίνει», δήλωσε ο επικεφαλής ερευνητής Dr Peter Campbell, από το Wellcome Sanger Institute. «Τα ευρήματά μας αποδεικνύουν ότι η άποψη αυτή είναι λάθος. Ποτέ δεν είναι αργά για να κόψει κάποιος το κάπνισμα. Μερικοί από τους εθελοντές μας είχαν καπνίσει επί τέσσερις δεκαετίες και λίγα χρόνια μετά τη διακοπή πολλά από τα πνευμονικά κύτταρά τους ήσαν υγιή».

Τα νέα ευρήματα δημοσιεύονται στην επιστημονική επιθεώρηση Nature.

Πριν από τον καρκίνο

Όπως εξηγούν οι ερευνητές, οι χιλιάδες χημικές ουσίες στον καπνό των τσιγάρων προκαλούν μεταλλάξεις στο DNA των κυττάρων στους πνεύμονες. Οι μεταλλάξεις είναι αλλεπάλληλες και σταδιακά μετατρέπουν υγιή κύτταρα σε καρκινικά.

Για να καταγράψουν την ακριβή έκταση των μεταλλάξεων αυτών, οι επιστήμονες ανέλυσαν το γονιδίωμα κυττάρων από βιοψίες 16 εθελοντών. Άλλοι από αυτούς ήσαν νυν καπνιστές, άλλοι πρώην και άλλοι δεν είχαν καπνίσει ποτέ. Όλοι τους είχαν κάνει βιοψία στους πνεύμονες για διάφορους ιατρικούς λόγους. Τα κύτταρα που αναλύθηκαν προέρχονταν από το βρογχικό δέντρο, δηλαδή από το δίκτυο των «σωλήνων» του αναπνευστικού απ’ όπου μεταφέρεται ο αέρας.

Οι γενετικές αλλαγές στα σωματικά κύτταρα μπορεί να είναι και απόρροια της γήρανσης, οπότε θεωρούνται αβλαβείς. Όταν όμως αναπτυχθούν μεταλλάξεις σε λάθος γονίδιο, στο λάθος κύτταρο, «αλλάζει δραματικά τη συμπεριφορά του κυττάρου. Οι μεταλλάξεις μπορεί να του δώσουν οδηγίες για να συμπεριφέρεται σαν καρκινικό», εξήγησε ο Dr Campbell.

Και συνέχισε: «Αν συσσωρευτούν αρκετές από αυτές τις «οδηγούς μεταλλάξεις» (driver mutations) όπως λέγονται, τότε το κύτταρο μπορεί να γίνει καρκινικό».

Τα ευρήματα

Η νέα ανάλυση έδειξε ότι το 90% των βρογχικών κυττάρων στους νυν καπνιστές είχαν μεταλλάξεις. Μάλιστα κάθε κύτταρο περιείχε από 1.000 έως 10.000 μεταλλάξεις.

Στο 25% των κυττάρων αυτών, οι μεταλλάξεις ήσαν «οδηγοί» (driver), δηλαδή δυνητικά καρκινογόνες. Επιπλέον, ποσοστό έως και 6% των πνευμονικών κυττάρων των καπνιστών είχαν δύο ή τρεις «οδηγούς μεταλλάξεις».

Στους πρώην καπνιστές, όμως, πολλά από τα μεταλλαγμένα κύτταρα είχαν αντικατασταθεί από υγιή. Στην πραγματικότητα, έως και το 40% των κυττάρων στους πνεύμονες των πρώην καπνιστών ήσαν υγιή. Το ποσοστό αυτό είναι τετραπλάσιο από εκείνο στους νυν καπνιστές.

Ο ακριβής μηχανισμός με τον οποίο γίνεται η κυτταρική αντικατάσταση δεν είναι γνωστός. Οι συγγραφείς της μελέτης, όμως, πιστεύουν πως μερικά κύτταρα στους πνεύμονες «κρύβονται» για να ξεφύγουν από τις επιθέσεις του τσιγάρου. Όταν κάποιος κόψει το κάπνισμα, τότε εμφανίζονται και αρχίζουν να πολλαπλασιάζονται και να αντικαθιστούν τα μεταλλαγμένα.

Οι επιστήμονες συνεχίζουν την έρευνά τους για να εντοπίσουν το «καταφύγιο» των υγιών βρογχικών κυττάρων.