Γονιδιακή θεραπεία που «διαλύει» το ανοσοποιητικό έσωσε ασθενείς με επιθετική λευχαιμία

Μία ερευνητική (πειραματική) θεραπεία που κάποτε έμοιαζε με σενάριο επιστημονικής φαντασίας κατάφερε να «εξαφανίσει» μία σπάνια, επιθετική λευχαιμία από τους περισσότερους ασθενείς στους οποίους εφαρμόσθηκε.

Η θεραπεία συνίσταται στην επεξεργασία του γενετικού υλικού (DNA) των λευκών αιμοσφαιρίων στο αίμα, ούτως ώστε να μετατραπούν σε «ζωντανά» αντικαρκινικά «φάρμακα».

Η πρώτη ασθενής στην οποία δοκιμάστηκε, υποβλήθηκε σε αυτήν το 2022. Σήμερα, η 16χρονη Alyssa Tapley από το Λέστερ ζει χωρίς λευχαιμία και θέλει να γίνει ερευνήτρια του καρκίνου.

Στην ίδια γονιδιακή θεραπεία υποβλήθηκαν έκτοτε ακόμα οκτώ παιδιά και δύο ενήλικες που πάσχουν από οξεία λεμφοβλαστική λευχαιμία των Τ-λεμφοκυττάρων (T-ALL). Από αυτούς τους συνολικώς 11 ασθενείς, οι 7 (ποσοστό 64%) βρίσκονται πλέον σε πλήρη ύφεση.

Τα  Τ-λεμφοκύτταρα υποτίθεται ότι είναι οι «φύλακες» του οργανισμού. Είναι εξειδικευμένα κύτταρα του ανοσοποιητικού, τα οποία αναζητούν και επιτίθενται σε οτιδήποτε εισβάλλει σε αυτόν. Στη συγκεκριμένη μορφή λευχαιμίας, όμως, πολλαπλασιάζονται ανεξέλεγκτα.

Οι συμμετέχοντες στην όλη έρευνα, ανήκουν στο σχεδόν 20% των πασχόντων από οξεία λεμφοβλαστική λευχαιμία των Τ-λεμφοκυττάρων που δεν ανταποκρίνονται στις κλασικές θεραπείες. Όλοι τους είχαν υποβληθεί χωρίς επιτυχία σε χημειοθεραπεία και σε μεταμόσχευση μυελού των οστών. Άλλες καθιερωμένες θεραπευτικές επιλογές γι’ αυτούς δεν υπήρχαν.

Η μελέτη

Τη σχετική μελέτη πραγματοποίησαν επιστήμονες από το University College του Λονδίνου (UCL) και το Νοσοκομείο Παίδων της Great Ormond Street (GOSH). Τα ευρήματά της δημοσιεύθηκαν στην ιατρική επιθεώρηση New England Journal of Medicine.

Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν μία προηγμένη τεχνική επεξεργασίας του DNA, που λέγεται επεξεργασία βάσεων (base editing). Οι βάσεις είναι τέσσερις (αδενίνη, κυτοσίνη, γουανίνη, θυμίνη) και αποτελούν τους θεμέλιους λίθους του γενετικού κώδικα.

Όπως τα γράμματα της αλφαβήτου χρησιμοποιούνται για να σχηματίζουμε λέξεις που έχουν νόημα, έτσι και τα δισεκατομμύρια των βάσεων στο DNA μας «γράφουν» τις «οδηγίες» για τη λειτουργία του οργανισμού μας.

Οι ερευνητές άλλαξαν ένα «γράμμα» (δηλαδή μία βάση) στα Τ-λεμφοκύτταρα ενός δότη και ύστερα τα ενέχυσαν στους ασθενείς. Τα τροποποιημένα κύτταρα άρχισαν να επιτίθενται σε όλα τα Τ-λεμφοκύτταρα των ασθενών (καρκινικά και μη).

Σε όσους ασθενείς δεν είχαν πια Τ-λεμφοκύτταρα στο αίμα τους μετά από τέσσερις εβδομάδες, οι ερευνητές έκαναν μεταμόσχευση μυελού των οστών. Με τη μεταμόσχευση ο οργανισμός τους άρχισε εκ νέου να παράγει Τ-λεμφοκύτταρα, που αυτή τη φορά ήσαν υγιή.

Η θεραπεία που εφήρμοσαν οι επιστήμονες ονομάζεται BE-CAR7. Όπως αναφέρουν, το 82% των ασθενών ανταποκρίθηκε σε αυτήν και έκαναν μεταμόσχευση μυελού.

Το 64% ζουν ήδη τρεις μήνες έως τρία χρόνια χωρίς λευχαιμία. Η 16χρονη είναι αυτή που συμπλήρωσε έως στιγμής το μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Σε δύο άλλους ασθενείς, η λευχαιμία ανέκαμψε, παρά τη θεραπεία.

«Διαλύσαμε ολόκληρο το ανοσοποιητικό»

«Πριν από λίγα χρόνια, αυτού του είδους η θεραπεία θα ήταν επιστημονική φαντασία», δήλωσε ο επιβλέπων ερευνητής Dr. Waseem Qasim, καθηγητής Κυτταρικής & Γονιδιακής Θεραπείας στο UCL.

«Ουσιαστικά χρειάσθηκε να διαλύσουμε ολόκληρο το ανοσοποιητικό σύστημα των ασθενών μας. Είναι μία βαθιά, εντατική θεραπεία, πολύ απαιτητική από τους ασθενείς. Όταν όμως αποδίδει, είναι πάρα πολύ αποτελεσματική», πρόσθεσε.

«Τα ευρήματα αυτά είναι πολύ εντυπωσιακά, εάν αναλογισθούμε την επιθετικότητα της συγκεκριμένης μορφής λευχαιμίας», συνηγόρησε ο παιδο-αιματολόγος Dr Robert Chiesa, από το Τμήμα Μεταμόσχευσης Μυελού των Οστών του GOSH. «Προσφέραμε ελπίδα σε ασθενείς που διαφορετικά θα την έχαναν».

Φωτογραφία: iStock