Εναλλακτικά προϊόντα καπνίσματος: Τι δείχνουν οι πρόσφατες έρευνες για τη συμβολή τους στη μείωση της βλάβης

Στο 4o Επιστημονικό Συνέδριο που ειδικεύεται στη Μείωση της Βλάβης από το Κάπνισμα (4th Scientific Summit on Tobacco Harm Reduction, Novel Products, Research and Policy), που διεξήχθη στις 29 και 30 Σεπτεμβρίου, παρουσιάστηκε πληθώρα νέων μελετών σχετικά με τη συμβολή των εναλλακτικών προϊόντων καπνίσματος στη μείωση βλάβης στην υγεία, τόσο σε υγιείς χρήστες όσο και σε ασθενείς που πάσχουν από καρδιαγγειακά και αναπνευστικά νοσήματα.

Όπως αποδεικνύουν τα νέα επιστημονικά ευρήματα -μεταξύ των οποίων περιλαμβάνεται και πρόσφατη ελληνική μελέτη από το Νοσοκομείο “Αττικόν”– η χρήση προϊόντων που περιέχουν νικοτίνη, όπως είναι τα προϊόντα θέρμανσης καπνού και τα ηλεκτρονικά τσιγάρα, μπορεί να αποτελέσει ασφαλή εναλλακτική λύση για ενήλικους καπνιστές που δεν είναι πρόθυμοι, ή δυσκολεύονται να εγκαταλείψουν τη βλαβερή συνήθεια του καπνίσματος.

Οι νέες μελέτες αποδεικνύουν, πως η μεγαλύτερη βλάβη στην υγεία προκαλείται από τις παραπάνω από 5000 ενώσεις καρκινογόνων χημικών ουσιών που εκλύονται από την καύση του καπνού, ενώ τα προϊόντα που περιέχουν νικοτίνη και θερμαίνουν τον καπνό, είναι χαμηλότερου κινδύνου συγκριτικά με το τσιγάρο.

Το σύνολο των εναλλακτικών του καπνίσματος προϊόντων (ηλεκτρονικό τσιγάρο, προϊόντα θέρμανσης-μη καύσης του καπνού, σακουλάκια καπνού για το στόμα, κλπ.), σύμφωνα με τους επιστήμονες που τοποθετήθηκαν στο συνέδριο, θα μπορούσε σε βάθος χρόνου να επιφέρει συνολική βελτίωση στη Δημόσια Υγεία, καθώς είναι γνωστό πως το κάπνισμα έχει αρνητική επίπτωση στους δείκτες νοσηρότητας των πληθυσμών.

Νοσοκομείο “Αττικόν”: Τι έδειξαν οι μελέτες σε άτομα που χρησιμοποιούσαν προϊόντα θέρμανσης καπνού

Ανάμεσα στις μελέτες που παρουσιάστηκαν κατά τη διάρκεια του συνεδρίου, ήταν και ελληνική έρευνα από το Εργαστήριο Προληπτικής Καρδιολογίας της Β΄Πανεπιστημιακής Καρδιολογικής Κλινικής του Γενικού Νοσοκομείου « Αττικόν», με επικεφαλής τον αναπληρωτή Καθηγητή Καρδιολογίας, Ιγνάτιο Οικονομίδη.

Κατά τη διάρκεια της μελέτης, οι επιστήμονες παρακολούθησαν τις επιπτώσεις στην υγεία από το κάπνισμα και τα συνέκριναν με τις αντίστοιχες επιπτώσεις από τα ηλεκτρονικά τσιγάρα και τα προϊόντα θέρμανσης καπνού.

Όπως αποδείχθηκε, μετά το τσιγάρο υπήρξε σημαντική αύξηση του εκπνεόμενου μονοξειδίου και αντίστοιχη επιβάρυνση της αγγειακής λειτουργίας των χρηστών, καθώς και ενεργοποίηση θρομβωτικών μηχανισμών. Επιπλέον, αυξήθηκαν σημαντικά οι δείκτες του οξειδωτικού φορτίου με αποτέλεσμα την ενεργοποίηση προ-οξειδωτικών μηχανισμών εντός των κυττάρων.

“Αποδείξαμε ότι το κάπνισμα μπορεί να προκαλέσει κυτταρική δυσλειτουργία ή κυτταρικό θάνατο, αρτηριακή σκληρία και θρόμβωση στα στεφανιαία αγγεία, καταστάσεις που μπορεί να οδηγήσουν σε οξύ στεφανιαίο επεισόδιο”, επισήμανε κατά την παρουσίαση της μελέτης η Γαβριέλλα Κωστέλλη, Νοσηλεύτρια ΤΕ,MSc, στο Εργαστήριο Προληπτικής Καρδιολογίας της Β’ Πανεπιστημιακής Καρδιολογικής Κλινικής, του «Αττικόν».

Αντίθετα, όπως επισήμανε η ίδια, μετά τη χρήση μιας ράβδου καπνού με το προϊόν θέρμανσης καπνού στο ίδιο άτομο, ή μετά τη χρήση του ηλεκτρονικού τσιγάρου, δεν παρατηρήθηκαν εξίσου σημαντικές μεταβολές στους αγγειακούς και βιοχημικούς δείκτες.

Ένα μήνα μετά την αποκλειστική χρήση των εναλλακτικών προϊόντων, μάλιστα, παρατηρήθηκε σημαντική μείωση των δεικτών του οξειδωτικού φορτίου, καθώς και της ενεργοποίησης των μηχανισμών θρόμβωσης.  Ταυτόχρονα, σε μακροχρόνια παρατήρηση καταγράφηκε βελτίωση των δεικτών της αγγειακής και μυοκαρδιακής λειτουργίας, αλλά και της στεφανιαίας ροής, γεγονός το οποίο οδήγησε τους έλληνες ερευνητές στο συμπέρασμα, ότι τα εναλλακτικά προϊόντα καπνίσματος προκαλούν συνολικά μικρότερη αγγειακή και καρδιακή επιβάρυνση, σε σύγκριση με το κάπνισμα.

Εναλλακτικά προϊόντα καπνίσματος: Μείωσαν τους βιοδείκτες ασθενειών που σχετίζονται με το κάπνισμα

Στο ίδιο συνέδριο, με επίκεντρο τις μελέτες για την επίπτωση στην υγεία των εναλλακτικών προϊόντων καπνίσματος, παρουσιάστηκαν και επιπλέον ενθαρρυντικά στοιχεία.

Νέα έρευνα από το Ηνωμένο Βασίλειο, εντόπισε ευνοϊκές αλλαγές στους βιοδείκτες πιθανής βλάβης στην υγεία, όταν ο καπνιστής μεταβεί στο προϊόν θέρμανσης καπνού για 6 μήνες. Σύμφωνα με τον Βρετανό ερευνητή Nathan Gale, η μελέτη εξέτασε καπνιστές ηλικίας από 23 έως 55 ετών χωρίς προβλήματα υγείας, οι οποίοι δεν ήθελαν να διακόψουν το κάπνισμα.

Αποδείχθηκε, λοιπόν, πως όταν εγκατέλειψαν τι κάπνισμα και ξεκίνησαν τη χρήση προϊόντος θέρμανσης καπνού, κατάφεραν να μειώσουν σημαντικά την έκθεσή τους σε τοξικές ουσίες.

Αυτό επέφερε μείωση στους δείκτες πιθανών ασθενειών, που προκαλούνται από το κάπνισμα. Συγκεκριμένα, μειώθηκαν βιοδείκτες που σχετίζονται με τον καρκίνο του πνεύμονα, την ενεργοποίηση φλεγμονής, τα καρδιαγγειακά νοσήματα, τη χοληστερόλη, την υπέρταση και το οξειδωτικό στρες.

Εναλλακτικά προϊόντα καπνίσματος: Λιγότερο επιβλαβείς οι επιπτώσεις και στο αναπνευστικό σύστημα

Άλλη νέα μελέτη, διεξήχθη με τη χρήση ερωτηματολογίου ανάμεσα σε καπνιστές που κάπνιζαν πάνω από 10 χρόνια και είχαν μεταβεί τους τελευταίους 6 μήνες στη χρήση «Ηλεκτρονικών Συστημάτων Χορήγησης Νικοτίνης (ENDS)».

Οι πρώην καπνιστές απάντησαν, πως υποφέρουν πλέον από λιγότερα αναπνευστικά συμπτώματα με τη χρήση των ENDS. Συγκεκριμένα, η Καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Nova Southeastern, Stacey Mccaffrey, ανέφερε:

“Οι καπνιστές που έκαναν τη μετάβαση στα ENDS ανέφεραν σημαντικά λιγότερα αναπνευστικά συμπτώματα από τους καπνιστές. Τα συμπτώματά τους δεν διέφεραν από τους καπνιστές που έχουν πλέον διακόψει το κάπνισμα”, σημείωσε συγκεκριμένα.

ENDS: “Μη επιζήμια επίδραση στην υγεία των ασθενών με ΧΑΠ και άσθμα”

Άλλη συστηματική ανασκόπηση μελέτης που παρουσιάστηκε στο ίδιο συνέδριο, αφορά στις επιπτώσεις των “Ηλεκτρονικών Συσκευών Χορήγησης Νικοτίνης – ENDS” σε ασθενείς που πάσχουν από Χρόνια Αναπνευστική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) και άσθμα.

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, τα οποία παρουσίασε η Dr Maria Ahmed Qureshi από το Πανεπιστήμιο της Catania της Ιταλίας, η χρήση των συσκευών που χορηγούν νικοτίνη χωρίς την επιβλαβή καύση του τσιγάρου, δεν έδειξαν αρνητικές επιδράσεις σε υγιείς συμμετέχοντες, ενώ έδειξαν μακροπρόθεσμη βελτίωση στην υγεία των ασθενών με ΧΑΠ και άσθμα.

“Οι καρδιαγγειακές μελέτες έδειξαν καθόλου ή μόνο μια μικρή αύξηση του καρδιακού ρυθμού (HR) και της αρτηριακής πίεσης (BP) με χρήση των ENDS, η οποία σε κάθε περίπτωση ήταν μικρότερη σε σύγκριση με το κάπνισμα. Το συμπέρασμά μας είναι ότι η αντικατάσταση του καπνίσματος με τη χρήση των ηλεκτρονικών συσκευών ENDS δεν είναι επιβλαβής για την υγεία και μπορεί να έχει ορισμένα περιορισμένα οφέλη, ιδιαίτερα για εκείνους με αναπνευστική νόσο ή υπέρταση”, σημείωσε συγκεκριμένα η Dr. Qureshi.

Τέλος, μελέτη που εξέτασε τις νοσηλείες λόγω ισχαιμικού καρδιακού επεισοδίου (IHD) ή χρόνιας αποφρακτικής πνευμονοπάθειας ως αποτέλεσμα του καπνίσματος στην Ιαπωνία, απέδειξε πως η συχνότητά τους μειώθηκε μετά την εισαγωγή των προϊόντων θέρμανσης καπνού στην αγορά της χώρας.

H Angela van der Plas,  Manager Real World Evidence and Epidemiology της Philip Morris International, που παρουσίασε την μελέτη, ανέφερε πως “εντοπίστηκαν κάποιες ενθαρρυντικές τάσεις στις νοσηλείες που σχετίζονται με το κάπνισμα στην Ιαπωνία, οι οποίες θα πρέπει να ερευνηθούν περαιτέρω”.

Όλοι οι ομιλητές, επισήμαναν την ανάγκη παραγωγής περισσότερων δεδομένων, προκειμένου να αποσαφηνιστεί ο ρόλος των νέων προϊόντων θέρμανσης καπνού στη βελτίωση της Δημόσιας Υγείας.