«Καμπανάκι» για την αύξηση στους θανάτους εφήβων και νέων – Τα στοιχεία για την Ελλάδα

Ενώ ο παγκόσμιος πληθυσμός και το προσδόκιμο ζωής αυξάνονται, τα ποσοστά θνησιμότητας μεταξύ παιδιών, εφήβων και νέων ενηλίκων έχουν αυξηθεί σε ορισμένα μέρη του κόσμου. Μια νέα παγκόσμια μελέτη «κρούει των κώδωνα» και καταγράφει τις περιοχές που σημειώθηκαν οι περισσότεροι θάνατοι νέων.

Οι κύριοι λόγοι που αναφέρονται στη μελέτη, η οποία δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό The Lancet, είναι οι αυτοκτονίες, η κατανάλωση αλκοόλ και η χρήση ναρκωτικών και οι μη μεταδοτικές ασθένειες.

Η έκθεση για το «Παγκόσμιο Βάρος των Ασθενειών» διεξήχθη από ένα δίκτυο 16.500 επιστημόνων χρησιμοποιώντας περισσότερες από 300.000 πηγές δεδομένων από 204 χώρες και παρουσιάστηκε από το Ινστιτούτο Μετρήσεων και Αξιολόγησης Υγείας (IHME) της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Ουάσινγκτον, στην Παγκόσμια Σύνοδο Κορυφής Υγείας στο Βερολίνο την Κυριακή.

Οι ηλικιακές ομάδες και οι γεωγραφικές περιοχές

Οι ερευνητές μιλούν για μια «αναδυόμενη κρίση» όσον αφορά στους θανάτους των νέων.

– Μεταξύ των εφήβων και των νεαρών ενηλίκων, η μεγαλύτερη αύξηση θανάτων την τελευταία δεκαετία περίπου σημειώθηκε σε άτομα ηλικίας 20 έως 39 ετών στη Βόρεια Αμερική με υψηλό εισόδημα, κυρίως λόγω αυτοκτονίας, υπερβολικής δόσης ναρκωτικών και μεγάλων ποσοτήτων αλκοόλ, σύμφωνα με την έρευνα.

– Οι θάνατοι μεταξύ ατόμων ηλικίας 5 έως 19 ετών αυξήθηκαν επίσης στην Ανατολική Ευρώπη, τη Βόρεια Αμερική και την Καραϊβική, καθώς και μεταξύ εφήβων και νεαρών ενηλίκων στην υποσαχάρια Αφρική, λόγω μολυσματικών ασθενειών και ακούσιων τραυματισμών.

– Σε παγκόσμιο επίπεδο, για τα παιδιά ηλικίας 5 έως 14 ετών, η έλλειψη σιδήρου ήταν ο κύριος κίνδυνος, ακολουθούμενη από άλλους που σχετίζονται με το μη ασφαλές νερό, την αποχέτευση, την υγιεινή και τον υποσιτισμό.

– Για την ηλικιακή ομάδα 15 έως 49 ετών, οι δύο κορυφαίοι κίνδυνοι ήταν το μη ασφαλές σεξ (HIV) και οι επαγγελματικοί τραυματισμοί, ακολουθούμενοι από τον υψηλό ΔΜΣ (παχυσαρκία), την υψηλή συστολική αρτηριακή πίεση και το κάπνισμα.

– Για τα κορίτσια και τις γυναίκες ηλικίας 15 έως 29 ετών, το ποσοστό θνησιμότητας ήταν 61% υψηλότερο από ό,τι είχε εκτιμηθεί προηγουμένως, κυρίως λόγω θανάτων κατά την εγκυμοσύνη ή τον τοκετό , τραυματισμών από τροχαία ατυχήματα και μηνιγγίτιδας.

Οι ερευνητές τονίζουν ότι αυτή η νέα έρευνα υπογραμμίζει το χάσμα που υπάρχει ανάμεσα στις φτωχότερες περιοχές, αλλά και στα κενά στη χρηματοδότηση στον τομέα της υγείας.

Δείτε επίσης: Κάπνισμα: Θλιβερή πρωτιά της Ελλάδας στην κατά κεφαλήν κατανάλωση τσιγάρων

Προσδόκιμο ζωής

Οι άνθρωποι ζουν 20 χρόνια περισσότερο από ό,τι το 1950, σύμφωνα με τη νέα έρευνα.

Το 2023, το προσδόκιμο ζωής ήταν 76,3 έτη για τις γυναίκες και 71,5 έτη για τους άνδρες, δείχνοντας ότι έχουμε επιστρέψει στα προ-πανδημίας επίπεδα.

Το 2021 η Covid-19 ήταν η κύρια αιτία θανάτου, ενώ το 2023 βρίσκεται στην 20ή θέση, με τις καρδιακές παθήσεις και το εγκεφαλικό επεισόδιο να αυξάνονται και να γίνονται ξανά οι κύριες αιτίες θανάτου παγκοσμίως.

Οι θάνατοι παγκοσμίως γενικά έχουν μετατοπιστεί μακριά από μολυσματικές ασθένειες, με απότομη μείωση των θανάτων από ιλαρά, διαρροϊκές ασθένειες και φυματίωση, σύμφωνα με το IHME.

Οι μη μεταδοτικές ασθένειες αντιπροσωπεύουν πλέον περίπου τα δύο τρίτα της παγκόσμιας θνησιμότητας και νοσηρότητας. Αν και τα ποσοστά θνησιμότητας από καρδιακές παθήσεις και εγκεφαλικά επεισόδια έχουν μειωθεί από το 1990, τα ποσοστά έχουν αυξηθεί για τον διαβήτη, τη χρόνια νεφρική νόσο και τη νόσο Αλτσχάιμερ.

«Η ραγδαία αύξηση του γηράσκοντος πληθυσμού στον κόσμο και οι εξελισσόμενοι παράγοντες κινδύνου έχουν εγκαινιάσει μια νέα εποχή παγκόσμιων προκλήσεων για την υγεία», δήλωσε ο Διευθυντής του IHME, Δρ. Κρίστοφερ Μάρεϊ.

Περίπου το ήμισυ του παγκόσμιου νοσολογικού φορτίου μπορεί να προληφθεί, σύμφωνα με τη νέα έρευνα , και αυτό οφείλεται σε δεκάδες τροποποιήσιμους παράγοντες κινδύνου.

Δείτε επίσης: Ανακοπή καρδιάς: 1.000 άνθρωποι πεθαίνουν ετησίως στην Ελλάδα – Κρίσιμα τα πρώτα 4 λεπτά

Η υψηλή αρτηριακή πίεση, το κάπνισμα, η υψηλή χοληστερόλη, ο διαβήτης και η παχυσαρκία συγκαταλέγονται στους 10 παράγοντες κινδύνου με τη μεγαλύτερη επίδραση, σύμφωνα με το IHME. Μεταξύ 2010 και 2023, υπήρξε 11% μεγαλύτερο βάρος ασθενειών λόγω του υψηλού δείκτη μάζας σώματος – που μετράται με βάση τα έτη ζωής που χάθηκαν λόγω αναπηρίας ή πρόωρου θανάτου – και αύξηση 6% λόγω του υψηλού σακχάρου στο αίμα.

Περιβαλλοντικοί παράγοντες όπως η ρύπανση από σωματίδια και η έκθεση σε μόλυβδο, ήταν επίσης μεταξύ των σημαντικότερων παραγόντων κινδύνου, μαζί με εκείνους που σχετίζονται με την υγεία των νεογνών, όπως το χαμηλό βάρος γέννησης και η σύντομη διάρκεια κύησης.

Επιπλέον, το βάρος των ψυχικών διαταραχών συνεχίζει να αυξάνεται παγκοσμίως, με τις αγχώδεις διαταραχές και την κατάθλιψη να αυξάνουν κατά 63% και 26% αντίστοιχα τη θνησιμότητα και την αναπηρία.

Τα στοιχεία για την Ελλάδα

Παρουσιάζοντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ τα στοιχεία για την Ελλάδα, η Hmwe Hmwe Kyu, αναπληρώτρια καθηγήτρια στο IHME και στο Πανεπιστήμιο της Ουάσινγκτον, επισημαίνει ότι η θνησιμότητα έχει αυξηθεί στην Ελλάδα για όλες τις ηλικίες την τελευταία εικοσαετία, από 938 ανά 100.000 το 2000 σε σχεδόν 1.237 το 2023, «πιθανώς επηρεασμένη από τη γήρανση του πληθυσμού».

Αντίθετα, τα στοιχεία της έρευνας καταδεικνύουν ότι η Ελλάδα έχει επιτύχει αξιοσημείωτες μειώσεις στη θνησιμότητα των νέων: οι θάνατοι στις ηλικίες 10-24 ετών μειώθηκαν από 47 ανά 100.000 το 2000 σε 30 το 2023. Βασικός παράγοντας αυτής της βελτίωσης, σύμφωνα με την αναπληρώτρια καθηγήτρια του IHME, ήταν η μεγάλη μείωση της θνησιμότητας από τροχαία ατυχήματα (από 21 ανά 100.000 το 2000 σε 7,6 το 2023), που αποτελεί την κύρια αιτία θανάτου για τους νέους στην Ελλάδα.

Ωστόσο, η ίδια συμπληρώνει ότι παρά την πρόοδο αυτή, τα ποσοστά θανάτων από τροχαία δυστυχήματα στους νέους στην Ελλάδα παραμένουν υψηλότερα από τον μέσο όρο στη Δυτική Ευρώπη, «γεγονός που υποδηλώνει ότι απαιτείται περαιτέρω πρόοδος στην οδική ασφάλεια και την πρόληψη των τραυματισμών».

Υψηλότερα σε σχέση με τα ποσοστά στη Δυτική Ευρώπη είναι και τα γενικότερα ποσοστά θνησιμότητας των νέων στην Ελλάδα, αν και χαμηλότερα σε σύγκριση με τους παγκόσμιους μέσους όρους. «Αυτή η σύγκριση κατατάσσει την Ελλάδα ως χώρα με καλύτερες επιδόσεις από τον παγκόσμιο μέσο όρο, αλλά θα μπορούσε να σημειωθεί περαιτέρω πρόοδος στη μείωση της θνησιμότητας», σχολιάζει η Hmwe Hmwe Kyu.

Η ίδια διευκρινίζει ότι η παρούσα ανάλυση επικεντρώνεται στις τάσεις θνησιμότητας σε εθνικό επίπεδο, ωστόσο κρίσιμη κατεύθυνση για μελλοντική έρευνα παραμένει η διερεύνηση ανισοτήτων στον τομέα της υγείας, ανά περιοχή, κοινωνικοοικονομική κατάσταση ή πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη.

Φωτογραφία iStock