Οξυτοκίνη: Πώς η «ορμόνη της αγκαλιάς» καταπραΰνει το στρες και ενισχύει την ευεξία

Εάν έχετε νιώσει ποτέ καλύτερα μετά από μια αγκαλιά από κάποιον που αγαπάτε ή χαϊδεύοντας το κατοικίδιό σας, τότε δεν σας είναι άγνωστη η επίδραση της  οξυτοκίνης. Πολλοί άνθρωποι αναζητούν αυτήν την καταπραϋντική αίσθηση, ειδικά λόγω της συνεχούς ροής στρεσογόνων ειδήσεων.

Συχνά αναφερόμενη ως «ορμόνη της αγάπης» ή «ορμόνη της αγκαλιάς», η οξυτοκίνη παράγεται στον υποθάλαμο του εγκεφάλου και λειτουργεί ως χημικός αγγελιοφόρος. Προάγει συναισθήματα αγάπης, δεσμού και ευημερίας.

Όπως εξηγεί η Αλίσια Τσε, επίκουρη καθηγήτρια ψυχιατρικής στην Ιατρική Σχολή του Yale, η οξυτοκίνη επηρεάζει επίσης το περιφερικό νευρικό σύστημα, το οποίο μεταφέρει πληροφορίες από τον εγκέφαλο στο υπόλοιπο σώμα.

Ως αποτέλεσμα, η ορμόνη μπορεί να επηρεάσει την αισθητηριακή επεξεργασία, την αντίληψη του πόνου, τη ρύθμιση της θερμοκρασίας του σώματος, τις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις και πολλά άλλα. «Η οξυτοκίνη δρα στον εγκέφαλο και στο σώμα», επισημαίνει η ίδια.

 Λύνοντας τις παρεξηγήσεις

Παρόλα αυτά, η οξυτοκίνη μερικές φορές παρεξηγείται. Λόγω του ρόλου της στον τοκετό και τον θηλασμό (είναι υπεύθυνη για την έκκριση γάλακτος και τον συναισθηματικό δεσμό μεταξύ μητέρας και νεογέννητου), «η οξυτοκίνη είχε τη φήμη της γυναικείας ορμόνης», λέει η Σου Κάρτερ, νευροβιολόγος και διακεκριμένη ερευνήτρια στα Πανεπιστήμια Indiana και Virginia. «Όμως, δεν είναι.», συμπληρώνει.

Τόσο οι άνδρες όσο και οι γυναίκες εκκρίνουν οξυτοκίνη και διαθέτουν  υποδοχείς για την ορμόνη σε όλο τον εγκέφαλο και το σώμα τους. «Η οξυτοκίνη είναι το φάρμακο της φύσης, επειδή επηρεάζει κάθε γνωστή διαδικασία, ακόμη και το μικροβίωμα», τονίζει η Κάρτερ.

«Είναι παντού, κάνει τα πάντα. Αν είστε υγιείς, το σώμα σας θα απελευθερώνει οξυτοκίνη». Ανάλογα με το τι κάνετε για να την ενεργοποιήσετε, τα αποτελέσματα μπορεί να εκδηλωθούν μέσα σε δευτερόλεπτα ή λεπτά.

Τα σημαντικά οφέλη της οξυτοκίνης

Τα οφέλη της οξυτοκίνης είναι εκτεταμένα.

• Μείωση του στρες και της αρτηριακής πίεσης: «Η οξυτοκίνη μπορεί να μειώσει την αρτηριακή πίεση και να περιορίσει την αντίδραση στο στρες», σημειώνει ο Έβαν ΜακΛιν, αναπληρωτής καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Αριζόνα. Μπορεί να σας να αισθανθείτε πιο ήρεμοι σωματικά και συναισθηματικά.
• Αντιφλεγμονώδεις και σντιοξειδωτικές ιδιότητες: Η Κάρτερ αναφέρει επίσης ότι η οξυτοκίνη έχει αποδειχθεί ότι μειώνει τη φλεγμονή και διαθέτει αντιοξειδωτικές ιδιότητες, οι οποίες μπορούν να προστατεύσουν το σώμα και να διευκολύνουν την επούλωση κατά τη διάρκεια ασθένειας ή τραυματισμού.
• Ρόλος σε άλλες λειτουργίες: Όταν απελευθερώνεται φυσικά, η οξυτοκίνη παίζει ρόλο στη σεξουαλική συμπεριφορά, συμπεριλαμβανομένης της σεξουαλικής διέγερσης και του οργασμού. Επιπλέον, μπορεί να επηρεάσει τη ρύθμιση της όρεξης, την πρόσληψη τροφής, τον μεταβολισμό και τον τρόπο με τον οποίο το σώμα διαχειρίζεται το σάκχαρο, σύμφωνα με την Ελίζαμπεθ Α. Λόουσον, νευροενδοκρινολόγο και ερευνήτρια στο Γενικό Νοσοκομείο της Μασαχουσέτης. Η ίδια προσθέτει: «Το εργαστήριό μου έχει εντοπίσει έλλειψη οξυτοκίνης σε διάφορες καταστάσεις», όπως η νευρική ανορεξία, η κατάθλιψη και το άγχος.
• Ενίσχυση της ενσυναίσθησης: Μια αύξηση της οξυτοκίνης μπορεί να ενισχύσει την ενσυναίσθηση και να οδηγήσει σε θετική κοινωνική συμπεριφορά, λέει ο Πολ Ζακ, νευροεπιστήμονας συμπεριφοράς και συγγραφέας του «The Little Book of Happiness». «Όταν έχουμε περισσότερη ενσυναίσθηση, είμαστε πιο ευχάριστοι και αυτό οδηγεί σε καλύτερες κοινωνικές συνδέσεις».

Σχετική Έρευνα: Μια μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Biological Psychiatry υποστηρίζει τον ρόλο της οξυτοκίνης στην ενσυναίσθηση. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η χορήγηση οξυτοκίνης μέσω ρινικού σπρέι σε υγιείς ενήλικες είχε ως αποτέλεσμα αυξημένη ικανότητα αναγνώρισης συναισθημάτων και βελτιωμένη κοινωνική γνωστική λειτουργία, ενισχύοντας την κατανόηση ότι η ορμόνη διευκολύνει τις κοινωνικές συμπεριφορές.

Εξαιτίας αυτών των ισχυρών επιδράσεων, η ορμόνη διερευνάται ως ρινικό σπρέι για διάφορες σωματικές και ψυχικές καταστάσεις, όπως το άγχος και ο αυτισμός.

Ωστόσο, η Αλίσια Τσε σημειώνει ότι τα ρινικά σπρέι οξυτοκίνης δεν είναι ακόμη έτοιμα για ευρεία χρήση, καθώς απαιτείται περαιτέρω έρευνα για τον καθορισμό της αποτελεσματικότητας, του σωστού πλαισίου χρήσης και του ελέγχου της δοσολογίας.

 Φυσικοί τρόποι διέγερσης της οξυτοκίνης

Προς το παρόν, μπορείτε να προσπαθήσετε να αυξήσετε τη δική σας φυσική παραγωγή οξυτοκίνης. Ευτυχώς, υπάρχουν πολλοί τρόποι για να το πετύχετε (και δεν χρειάζονται απαραίτητα αγκαλιές):

• Τραγουδήστε με την καρδιά σας: Το να τραγουδάτε με άλλους – είτε σε χορωδία είτε σε μια απλή παρέα – μπορεί να οδηγήσει σε υψηλότερα επίπεδα οξυτοκίνης στο αίμα, σύμφωνα με μελέτη. Ακόμη και η ακρόαση χαλαρωτικής μουσικής αργού ρυθμού σχετίζεται με αυξημένα επίπεδα οξυτοκίνης στο σάλιο.
• Κάντε διαλογισμό: Έρευνες έχουν δείξει ότι μια μόνο συνεδρία διαλογισμού ενσυνειδητότητας (mindfulness) σχετίζεται με αυξημένα επίπεδα οξυτοκίνης στο σάλιο.
• Κάντε κάτι καλό: Το να προσφέρετε εθελοντικά ή να κάνετε μια πράξη προσφοράς  συνδέεται με αυξημένη παραγωγή οξυτοκίνης, σύμφωνα με μια μελέτη του 2022. Οι αλτρουιστικές πράξεις μπορούν να διεγείρουν τις οδούς επιβράβευσης στον εγκέφαλο, προσφέροντας «μια ζεστή και ευχάριστη αίσθηση».
• Απολαύστε το άγγιγμα: Ένα απαλό ή μέτριας πίεσης μασάζ, στην πλάτη, το κεφάλι ή τα πόδια, μπορεί να οδηγήσει σε υψηλότερα επίπεδα οξυτοκίνης.
• Αγκαλιάστε το κατοικίδιό σας : Η επαφή μεταξύ ανθρώπων και ζώων αυξάνει τα επίπεδα οξυτοκίνης και στα δύο είδη, δημιουργώντας έναν θετικό κύκλο ανάδρασης.
• Χρησιμοποιήστε όμορφα αρώματα: Η έκθεση σε ορισμένα αρώματα μπορεί να αυξήσει τα επίπεδα οξυτοκίνης. Έρευνα έδειξε αύξηση στα επίπεδα της ορμόνης γυναικών μετά από έκθεση σε αιθέρια έλαια λεβάντας, νερολί, γιασεμιού, ρωμαϊκού χαμομηλιού, φασκόμηλου και ινδικού σανταλόξυλου.
• Κινηθείτε: Η άσκηση – τρέξιμο, πολεμικές τέχνες ή γιόγκα – μπορεί να διεγείρει την παραγωγή οξυτοκίνης. Ο Zak τονίζει ότι «χρειάζεστε μια φυσιολογική διέγερση για να επάγετε την απελευθέρωση οξυτοκίνης». Εάν ασκείστε με φίλο ή σε ομάδα, τα αποτελέσματα είναι ακόμη καλύτερα.

Υπάρχουν πολλοί τρόποι να ενισχύσετε την οξυτοκίνη στη ζωή σας – το κλειδί είναι να δημιουργείτε αυτές τις εμπειρίες τακτικά.

Όπως συμπεραίνει η Carter: «Οι άνθρωποι θέλουν να ξέρουν πώς να ζήσουν μια μακρά ζωή και μία από τις απαντήσεις είναι να διευκολύνουν το σύστημα της οξυτοκίνης. Η οξυτοκίνη αποδεικνύεται ότι είναι το αντίδοτο στο στρες».

Φωτό: istock