Τα ζώα αναπτύσσουν τις ίδιες χρόνιες παθήσεις με τους ανθρώπους, δείχνει μελέτη με ελληνική υπογραφή

Σε όλο τον κόσμο, ένα ευρύ φάσμα ζώων, συμπεριλαμβανομένων κατοικίδιων ζώων, ζώων εκτροφής και θαλάσσιων ειδών, αναπτύσσει σοβαρά προβλήματα υγείας, όπως καρκίνο, παχυσαρκία, διαβήτη και εκφυλιστική αρθροπάθεια. Αυτές οι μη μεταδοτικές χρόνιες παθήσεις γίνονται όλο και πιο συχνές, αλλά η επιστημονική κοινότητα εξακολουθεί να μην κατανοεί επακριβώς γιατί αυξάνονται σε τόσα πολλά είδη. Η κατανόηση αυτών των τάσεων είναι απαραίτητη, επειδή οι ίδιοι παράγοντες που επηρεάζουν την υγεία των ζώων συχνά επηρεάζουν και τους ανθρώπους.

Πρόσφατη έρευνα, που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Risk Analysis, με επικεφαλής τη ζωολόγο Αντωνία Ματαράγκα του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών, προσφέρει ένα μοντέλο αξιολόγησης κινδύνου βασισμένο σε αποδεικτικά στοιχεία. Το πλαίσιο αυτό δεν υποστηρίζει μόνο την κτηνιατρική υγεία, αλλά παρέχει επίσης πληροφορίες σχετικές με τη δημόσια υγεία, δεδομένου ότι τόσο οι άνθρωποι όσο και τα ζώα αντιμετωπίζουν παρόμοια αύξηση των χρόνιων νόσων

Γενετικοί και περιβαλλοντικοί παράγοντες που προκαλούν ασθένειες

Αφού εξέτασε τις υπάρχουσες έρευνες σχετικά με τις μη μεταδοτικές ασθένειες στα ζώα, η μελέτη της Ματαράγκα επισημαίνει πολλούς παράγοντες που συμβάλλουν στην εμφάνισή τους.

Η γενετική προδιάθεση αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης νόσων σε ορισμένους πληθυσμούς. Τα σκυλιά και οι γάτες που προέρχονται από επιλεκτικές εκτροφές και τα ζώα που εκτρέφονται για να μπουν στην παραγωγή παρουσιάζουν υψηλότερα ποσοστά νόσων όπως ο διαβήτης και η νόσος της μιτροειδούς βαλβίδας.

Οι περιβαλλοντικές επιδράσεις, όπως η κακή διατροφή, η περιορισμένη σωματική δραστηριότητα και το μακροχρόνιο άγχος, επηρεάζουν επίσης τον τρόπο και το χρόνο εμφάνισης αυτών των νόσων σε διάφορα είδη.

Παραδείγματα αυτών των προτύπων βρίσκονται σε πολλά περιβάλλοντα. Η παχυσαρκία είναι ευρέως διαδεδομένη μεταξύ των κατοικίδιων γατών και σκύλων, με πρόσφατες έρευνες να εκτιμούν ότι το 50-60% εμπίπτει στην κατηγορία του υπερβολικού βάρους, γεγονός που έχει συμβάλει στην ετήσια αύξηση του διαβήτη στις γάτες. Στον αγροτικό τομέα, περίπου το 20% των χοίρων που εκτρέφονται εντατικά αναπτύσσουν οστεοαρθρίτιδα. Τα θαλάσσια ζώα αντιμετωπίζουν παρόμοιες προκλήσεις: οι λευκές φάλαινες έχουν καταγεγραμμένα περιστατικά καρκίνου του γαστρεντερικού συστήματος, ενώ οι εκτρεφόμενοι σολομοί του Ατλαντικού παρουσιάζουν σύνδρομο καρδιομυοπάθειας. Τα άγρια ζώα που ζουν σε μολυσμένες εκβολές ποταμών, που έχουν μολυνθεί με βιομηχανικά χημικά όπως πολυκυκλικούς αρωματικούς υδρογονάνθρακες (PAH) και πολυχλωριωμένα διφαινύλια (PCB), παρουσιάζουν ποσοστά όγκων στο ήπαρ που φτάνουν το 15-25%.

Οι περιβαλλοντικές αλλαγές εντείνουν τον κίνδυνο ασθενειών

Η οικολογική καταστροφή ενισχύει αυτές τις απειλές. Η αστικοποίηση, η κλιματική αλλαγή, οι αλλαγές στις χρήσεις γης και η απώλεια της βιοποικιλότητας αυξάνουν τη συχνότητα και τη σοβαρότητα έκθεσης σε επιβλαβείς παράγοντες. Η θέρμανση των ωκεανών και η μείωση των κοραλλιογενών οικοσυστημάτων συσχετίζονται με υψηλότερα ποσοστά όγκων στις θαλάσσιες χελώνες και τα ψάρια. Στις πόλεις, η αύξηση της θερμοκρασίας και η κακή ποιότητα του αέρα συμβάλλουν στην παχυσαρκία, τον διαβήτη και τις διαταραχές του ανοσοποιητικού συστήματος στα κατοικίδια ζώα, ενώ η απορροή χημικών και η ατμοσφαιρική ρύπανση επηρεάζουν την ενδοκρινική λειτουργία πτηνών και θηλαστικών.

Καθώς οι περιβαλλοντικές αλλαγές επιταχύνουν την εμφάνιση νόσων, η απουσία συστημάτων έγκαιρης διάγνωσης καθυστερεί περαιτέρω την ανίχνευση των μη μεταδοτικών νόσων στα ζώα, επισημαίνει η Ματαράγκα: προσθέτοντας πως, αν και οργανισμοί, όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, παρέχουν εκτενή δεδομένα σχετικά με τη θνησιμότητα από μη μεταδοτικές παθήσεις στους ανθρώπους, οι λεπτομερείς στατιστικές για τα ζώα σπανίζουν. Αυτό υπογραμμίζει την ανάγκη για πιο ολοκληρωμένη έρευνα και ενισχυμένη επιτήρηση στην κτηνιατρική υγεία, προκειμένου να κατανοηθούν καλύτερα και να αντιμετωπιστούν τα ζητήματα αυτά.

Φωτογραφία: iStock