Νέος νόμος απελευθερώνει από την “ομηρία” χιλιάδες κατεψυγμένα έμβρυα

Το πρόβλημα προκλήθηκε τον Οκτώβριο του 2022 με τη δημιουργία του Ηλεκτρονικού Μητρώου Δοτών και Δοτριών Γεννητικού Υλικού και λύθηκε πρόσφατα, με πρωτοβουλία του υπουργού Υγείας, Άδωνι Γεωργιάδη και με το νέο νομοσχέδιο που ψηφίστηκε από την Ολομέλεια της Βουλής στα μέσα Απριλίου.

Η αποκατάσταση της αδικίας ικανοποίησε περίπου 12.000 ζευγάρια και υποψήφιες μητέρες που βρίσκονταν εδώ και ενάμιση χρόνο με “δεμένα χέρια”, χωρίς να μπορούν να αξιοποιήσουν τα έμβρυά τους για την απόκτηση ενός πολυπόθητου παιδιού.

Ο Κωνσταντίνος Πάντος, Γεν. Γραμμ. της Ελληνικής Εταιρείας Αναπαραγωγικής Ιατρικής και Επιστημονικός Διευθυντής της Κλινικής ΓΕΝΕΣΙΣ ΑΘΗΝΩΝ αναφέρει μιλώντας στο iatropedia.gr πόσο σημαντική ήταν η ρύθμιση που έφερε το άρθρο 55 του νόμου 5102/2024 (ΦΕΚ 55/Α/13-4-2024), το οποίο ψηφίστηκε πρόσφατα στη Βουλή.

“Ο υπουργός Υγείας είδε το πρόβλημα και το διόρθωσε προς τιμήν του. Πιο παλιά και συγκεκριμένα μέχρι τον Οκτώβριο του ’22 επειδή δεν υπήρχε το Μητρώο Δοτών και Δοτριών Γεννητικού Υλικού ήταν πολλές οικογένειες που είχαν κατεψυγμένα έμβρυα από δότες που έδιναν γεννητικό υλικό (ωάρια, σπέρμα) χωρίς περιορισμό, όπως ίσχυε παλαιότερα, δηλαδή. Όταν εφαρμόστηκε, όμως, ο νέος νόμος που έθετε το όριο των 10 παιδιών ανά δότη, τότε τα έμβρυα αυτά τέθηκαν εκτός νόμου. Δηλαδή δεν μπορούσαν να τα χρησιμοποιήσουν και υπήρχε ένα τεράστιο πρόβλημα εκεί πέρα”, σημειώνει ο κ. Πάντος.

Σύμφωνα με εκτιμήσεις της Ελληνικής Εταιρείας Αναπαραγωγικής Ιατρικής, τα ζευγάρια που είχαν χρησιμοποιήσει γενετικό υλικό από δότες -οι οποίοι ξεπερνούσαν το όριο των 10 παιδιών- θα πρέπει να αγγίζουν σήμερα τα 12 χιλιάδες.

“Όταν ξεκίνησε η καταχώρηση των δοτών στο Ηλεκτρονικό Μητρώο διαπιστώθηκε πως αυτά τα ζευγάρια είχαν πάρει γενετικό υλικό από δότες με πάνω από 10 παιδιά, δηλαδή ξεπερνούσαν το όριο που έθετε ο νόμος για λόγους διασφάλισης της πολύ σπάνιας περίπτωσης της αιμομιξίας”, αναφέρει ο γιατρός και συνεχίζει:

“Έτσι, δημιουργήθηκε ένα τεράστιο ηθικό δίλημμα για το κατά πόσον θα έπρεπε να δώσουν στα ζευγάρια αυτά το δικαίωμα να χρησιμοποιήσουν τα έμβρυα. Οι άνθρωποι διαμαρτύρονταν με το δίκιο τους και οι οδηγίες από την Εθνική Αρχή Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής ήταν, όσα ζευγάρια προέρχονταν από το εξωτερικό να υπογράψουν χαρτί ότι θα πάρουν το ωάριο της δότριας που θα το καταψύξουν για να το χρησιμοποιήσουν μελλοντικά κι ότι ενδεχομένως δεν θα το χρησιμοποιούσαν ποτέ”, σημειώνει.

Ο νέος νόμος, όμως, ήρθε να διορθώσει αυτήν την αδικία προβλέποντας πως τα έμβρυα που γονιμοποιήθηκαν με γενετικό υλικό δοτών μέχρι και την 13η Οκτωβρίου του 2022 μπορούν να χρησιμοποιηθούν από τους λήπτες “χωρίς περιορισμό αριθμού οικογενειών, γεννήσεων και κυήσεων ανά δότη/δότρια, έως την 31η Δεκεμβρίου 2030”.

“Έπρεπε να γίνει αυτή η διόρθωση γιατί εκτός από το γεγονός ότι ήταν αδικία απέναντι στους υποψήφιους γονείς, επιπροσθέτως ήταν και ένα “πλήγμα” για την αξιοπιστία της χώρας μας απέναντι στα ζευγάρια από το εξωτερικό που μας έχουν εμπιστευτεί. Ο νόμος, όμως, πραγματικά το διόρθωσε κι αυτό ήταν πάρα πολύ καλό”, σχολιάζει ο Κωνσταντίνος Πάντος.

Αύξηση του ορίου από 10 σε 12 παιδιά ανά δότη γενετικού υλικού

Δεν είναι, όμως, η μόνη διόρθωση που εντάχθηκε στο νέο νομοσχέδιο.

Ένα ακόμη πάγιο αίτημα της Ελληνικής Εταιρείας Αναπαραγωγικής Ιατρικής αλλά και της Εταιρείας Γιατρών της Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής (ΕΛ.Ε.Ι.Υ.Α) ήταν να αυξηθεί το όριο των παιδιών ανά δότη.

Και πράγματι ορίστηκε “Ανώτατο όριο δώδεκα (12) τέκνων από γαμέτες του ίδιου τρίτου δότη όταν οι λήπτες έχουν την κατοικία τους στην Ελλάδα”

Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τον νόμο, “όταν ο συνολικός αριθμός των οικογενειών των εν εξελίξει κυήσεων και γεννήσεων με γεννητικό υλικό του ίδιου δότη ή δότριας είναι δώδεκα (12), σύμφωνα με το Ηλεκτρονικό Μητρώο Κωδικοποιημένης Καταγραφής Δοτών/Δοτριών της περ. γ’ της παρ. 2 του άρθρου 20, οι Μονάδες Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής (Μ.Ι.Υ.Α.) και οι Τράπεζες Κρυοσυντήρησης οφείλουν να απέχουν από περαιτέρω χρήση του υλικού αυτού”.

Σύμφωνα με τον Κωνσταντίνο Πάντο, αυτή ήταν επίσης μια δίκαιη ρύθμιση, αν και κάθε χώρα στην Ευρώπη και στην Αμερική έχει διαφορετική προσέγγιση στο θέμα αυτό, ανάλογα με τις ιδιαιτερότητες του πληθυσμού της.

“Στο εξωτερικό αυτή τη στιγμή υπάρχουν χώρες που επιτρέπουν λιγότερα παιδιά ανά δότη, και άλλες περισσότερα παιδιά ανά δότη. Υπάρχουν, ωστόσο, επιστημονικές μελέτες από τις ΗΠΑ που δείχνουν ότι μέχρι 25 παιδιά ανά δότη, ανά 850.000 άτομα πληθυσμού δεν υπάρχει κίνδυνος γι’ αυτό που όλοι φοβόμαστε, δηλαδή την περίπτωση τυχαίας αιμομιξίας μεταξύ αδελφών. Αυτό που φοβάται κανείς είναι να μην υπάρχουν πολλά παιδιά ανά δότη για την πιθανότητα αιμομιξίας”, τονίζει ο ίδιος.

Πάντος για γενετικό υλικό: Τεράστια η ζήτηση, μικρή η προσφορά

Άλλες χώρες στην Ευρώπη έχουν πολύ πιο αυστηρό πλαίσιο και χαμηλότερο όριο επιτρεπόμενων παιδιών ανά δότη γενετικού υλικού, ενώ άλλες μεγαλύτερο.

Η Γερμανία έχει όριο τα 15 παιδιά ανά δότη, ενώ η Ολλανδία έχει το υψηλότατο όριο των ΗΠΑ και του Καναδά, με 25 παιδιά ανά δότη.

Ο Κωνσταντίνος Πάντος σχολιάζει πως η αύξηση του ορίου των παιδιών / οικογενειών ληπτών ανά δότη είναι πολύ σημαντική, καθώς δεν υπάρχουν πολλοί δότες ωαρίων και σπέρματος και η ζήτηση από υπογόνιμες γυναίκες κυρίως, αλλά και υπογόνιμα ζευγάρια που επιθυμούν να αποκτήσουν παιδί, είναι τεράστια και διαρκώς αυξανόμενη.

“Είναι ένας τρόπος να αυξηθεί το διαθέσιμο γενετικό υλικό από δότες, καθώς δεν έχουμε πολλούς δότες. Και δεύτερον, η Ελλάδα έχει ένα τεράστιο πρόβλημα υπογονιμότητας και υπογεννητικότητας, ενώ την ίδια στιγμή η μέση ηλικία της γυναίκας που για πρώτη φορά απευθύνεται σε ειδικούς για την απόκτηση παιδιού αυξάνεται. Όταν αυξάνεται, όμως, η ηλικία της γυναίκας γίνεται εξαιρετικά πιθανόν να φτάσει να αποκτήσει παιδί με ωάριο δότριας. Η ζήτηση είναι τεράστια, εξαιτίας του ότι η Ελληνίδα αρχίζει να σκέφτεται για παιδί σε μεγαλύτερη ηλικία, όταν τα ωάριά της πλέον δεν είναι σε θέση να της προσφέρουν ένα παιδί”, σημειώνει ο επιστήμονας.

Απεριόριστος αριθμός παιδιών ανά δότη για λήπτες από το εξωτερικό

Η τρίτη αλλαγή που έφερε το νομοσχέδιο στον τομέα της ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, είναι επίσης, πως καταργήθηκε ο περιορισμός των παιδιών ανά δότη για λήπτες κατοίκους του εξωτερικού.

Συγκεκριμένα ο νόμος αναφέρει πως το όριο των 12 παιδιών ανά δότη “δεν ισχύει για τους λήπτες που είναι κάτοικοι εξωτερικού, η κατοικία των οποίων στο εξωτερικό αποδεικνύεται με δημόσιο ή άλλο επίσημο έγγραφο, αντίγραφο του οποίου παραμένει στον ιατρικό φάκελο των ληπτών, που τηρείται στις Μ.Ι.Υ.Α. και στις Τράπεζες Κρυοσυντήρησης”.

“Αυτό είναι και το πιο σωστό”, σχολιάζει ο κ. Πάντος, διότι όπως λέει η ερμηνεία που ίσχυε μέχρι πρόσφατα ήταν λάθος.

“Ο πληθυσμός του πλανήτη φτάνει πλέον τα 9 δισ. περίπου και θα έπρεπε ένας δότης να δίνει απεριόριστο αριθμό παιδιών. Οι κάτοικοι του εξωτερικού μπορούν πλέον να πάρουν από τον ίδιο Έλληνα λήπτη όσα παιδιά θέλουν χωρίς περιορισμό. Διότι είναι τόσο μεγάλος ο πληθυσμός της γης συνολικά που δεν υπάρχει πρόβλημα αιμομιξίας”, καταλήγει ο ίδιος.