Νίκος Τζανάκης: Ο κορωνοϊός έχει γίνει πιο «φιλικός», αλλά όχι για όλους

Ο κορωνοϊός φαίνεται ότι προκαλεί πλέον ήπια λοίμωξη στους περισσότερους ανθρώπους και είναι απειροελάχιστες οι πιθανότητες να αποτελέσει πάλι σοβαρή απειλή για την δημόσια υγεία. Ωστόσο ο κίνδυνος αυτός δεν έχει εκλείψει, ενώ ακόμα και τώρα η COVID-19 κοστίζει τη ζωή στους πιο ευάλωτους από εμάς.

Είναι χαρακτηριστικό ότι βάσει της πιο πρόσφατης έκθεσης του ΕΟΔΥ, τους τελευταίους 16 μήνες έχουν καταγραφεί στη χώρα μας 395 θάνατοι από COVID-19. Απέχουν μακράν από τις εκατόμβες νεκρών που καταγράφονταν στις αρχές της πανδημίας και θυμίζουν περισσότερο όσους καταγράφονται σε μία «κακιά» εποχή γρίπης.

Υποδηλώνουν επίσης ότι ο κορωνοϊός που ξεκίνησε ως μία βαρύτατη λοίμωξη, «αυτή τη στιγμή έχει φτάσει στα επίπεδα μιας συνήθους λοίμωξης του ανώτερου αναπνευστικού στην πλειονότητα των περιπτώσεων», αναφέρει ο καθηγητής Πνευμονολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης Νικόλαος Τζανάκης, αντιπρόεδρος της Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρείας.

«Η θνησιμότητα που ανακοινώθηκε από τον ΕΟΔΥ για το 2024 και το 2025, δεν συγκρίνεται με αυτά που ζήσαμε στην ακμή του κορωνοϊού. Υπήρξαν μέρες το 2021 που υπερέβαινε τους 100 θανάτους ημερησίως. Δεν συγκρίνεται με τους περίπου 5-10 θανάτους την εβδομάδα που έχουμε τώρα», επισημαίνει.

Η πορεία της COVID-19 δεν αποτελεί έκπληξη για την επιστημονική κοινότητα. «Ο κορωνοϊός ακολουθεί μία φυσιολογική εξελικτική πορεία, όπως συνήθως συμβαίνει με τους ανάλογους ιούς. Η πιθανότητα να μας βάλει σε μια καινούργια αφετηρία είναι απειροελάχιστη, αλλά δεν είναι μηδενική. Γι’ αυτό και τον παρακολουθούμε ακόμα», τονίζει ο καθηγητής.

Τι συνέβαλλε όμως στην ριζική αλλαγή της επιδημιολογικής συμπεριφοράς του; Τρεις είναι οι κρίσιμοι παράγοντες, απαντά:

1. Η συλλογική ανοσία που επετεύχθη όλ’ αυτά τα χρόνια από τις συχνά επαναλαμβανόμενες λοιμώξεις που έπαθαν πάρα πολλοί από εμάς
2. Η ανακτηθείσα ανοσία από τους αλλεπάλληλους εμβολιασμούς
3. Η μεταστροφή του ιού σε μία μετάλλαξη που φαίνεται να είναι πιο «φιλική» προς τον άνθρωπο

Ποιοι απειλούνται

Αυτό όμως δεν σημαίνει πως ο κορωνοϊός είναι εξίσου ήπιος προς όλους. «Αυτή τη στιγμή, επιδημιολογικά και ιατρικά η COVID-19 πρέπει να απασχολεί κυρίως τους ανθρώπους με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα είτε λόγω ειδικών θεραπειών, είτε λόγω νοσημάτων. Και επίσης τους άνω των 75 ετών», τονίζει ο κ. Τζανάκης.

«Γι’ αυτές τις ομάδες πρέπει να δίνουμε ιδιαίτερη προσοχή για να τους προφυλάξουμε. Η προσοχή αυτή σημαίνει λήψη ατομικών μέτρων προστασίας, εμβολιασμός και χορήγηση ειδικών αντιϊικών φαρμάκων όταν διαπιστωθεί λοίμωξη», προσθέτει.

Ο υπόλοιπος πληθυσμός (οι νέοι και γενικώς οι ανοσοποιητικά επαρκείς έως την ηλικία των 75 ετών) κατά κανόνα δεν κινδυνεύουν από την COVID-19. Πρέπει όμως και αυτοί να προσέχουν διότι αποτελούν «το σκαλοπάτι της μετάδοσης» στους ευαίσθητους ανθρώπους, συμπληρώνει.

Και από τη γρίπη

Τα ίδια ακριβώς ισχύουν και όσον αφορά τη γρίπη, η οποία απειλεί εξίσου τις συγκεκριμένες ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού. Επομένως απαιτούνται τα ίδια μέτρα προστασίας και εναντίον της αλλά και εναντίον του αναπνευστικού συγκυτιακού ιού (RSV), υπογραμμίζει ο κ. Τζανάκης.

«Ο ιός RSV πιστεύω ότι είναι πιο παθογονικός και πιο επικίνδυνος από τη γρίπη και τον κορωνοϊό. Ευτυχώς και για αυτόν υπάρχει αυτή τη στιγμή εμβόλιο και διατίθεται στη χώρα μας. Η διαφορά όμως είναι πως ενώ για τη γρίπη και την COVID-19 διαθέτουμε ειδική αντιϊική αγωγή, για τον RSV δεν υπάρχει ανάλογη», σπεύδει να προειδοποιήσει.

Υπάρχουν πάντως ουσιώδεις διαφορές ανάμεσα στη γρίπη και τον κορωνοϊό. Κατ’ αρχάς, η COVID-19 δεν φαίνεται να έχει την εποχικότητα της γρίπης, αλλά εμφανίζεται όλες τις εποχές του χρόνου. Το κρίσιμο στοιχείο στη μετάδοση του κορωνοϊού SARS-CoV-2 ως φαίνεται είναι η εποχικότητα των κοινωνικών επαφών. Έτσι μπορεί να διασπαρεί άνετα το καλοκαίρι σε εκδηλώσεις που συγκεντρώνουν μεγάλους αριθμούς ανθρώπων, όπως τα μεγάλα αθλητικά γεγονότα, οι συναυλίες, τα πανηγύρια κ.λπ.

Μολονότι, εξ άλλου, γρίπη και COVID-19 είναι εξίσου επικίνδυνες στις ευπαθείς ομάδες που προαναφέρθηκαν, ο κορωνοϊός σχετίζεται επίσης με αναζωπύρωση ή εμφάνιση αυτοανοσίας και αυτοάνοσων νοσημάτων σε άτομα που πιθανότατα έχουν γενετικό υπόστρωμα εκδήλωσης τέτοιων νοσημάτων.

Τα αντιϊικά φάρμακα για την COVID-19, τέλος, είναι πολύ πιο αποτελεσματικά απ’ ό,τι τα αντίστοιχα για τη γρίπη. Και αυτό διότι τα αντιϊικά για τον κορωνοϊό είναι πιο στοχευμένα, όπως εξηγεί ο καθηγητής. Το αποτέλεσμα είναι να μειώνουν σημαντικά τις αρνητικές εκβάσεις, όπως ο κίνδυνος διασωλήνωσης και απώλειας της ζωής.

Κρίσιμη η έγκαιρη έναρξη της αγωγής

Ωστόσο για αποδώσουν τα αντιϊικά φάρμακα, πρέπει να λαμβάνονται εγκαίρως. Όπως επισημαίνει ο κ. Τζανάκης, οι ευπαθείς ομάδες που προαναφέρθηκαν, με την έναρξη συμπτωμάτων λοίμωξης του ανώτερου αναπνευστικού πρέπει:

1. Να επικοινωνούν με τον γιατρό τους
2. Να προβαίνουν σε τεστ ανίχνευσης ώστε να διαγιγνώσκεται τάχιστα ο κορωνοϊός ή η γρίπη
3. Να λαμβάνουν αμέσως την κατάλληλη αντιϊική θεραπεία

«Δυστυχώς τόσο γιατροί όσο και αρκετοί πάσχοντες των ανωτέρω ευπαθών ομάδων δεν έχουν κατανοήσει επαρκώς τον κίνδυνο που διατρέχουν. Έτσι καθυστερούν την αγωγή, κυρίως γιατί πιστεύουν ότι έχουν κάποια άλλη ίωση και όχι γρίπη ή κορωνοϊό ή αναμένουν να δουν αν θα εξελιχθεί επί τα χείρω», αναφέρει ο καθηγητής.

Με αυτό τον τρόπο όμως μπορεί να χάσουν το κρίσιμο διάστημα της αποτελεσματικής δράσης των αντιϊικών φαρμάκων, προειδοποιεί. Το διάστημα αυτό είναι το πρώτο τριήμερο, όπου ιδανικά πρέπει να αρχίζει η λήψη τους.

Πώς να προστατευθούν

Η καθυστέρηση δεν είναι άμοιρη κινδύνων. Αντιθέτως, το σχεδόν 95% των θανάτων που προκαλεί πλέον η COVID-19 είναι υπέργηροι άνθρωποι (άνω των 75 ετών) και βαριά ανοσοκατεσταλμένοι.

Οι άνθρωποι αυτοί πρέπει να εμβολιάζονται οπωσδήποτε για την COVID-19, τη γρίπη, τον ιό RSV και για όλα τα άλλα νοσήματα που ενδείκνυνται για την ηλικία και την κατάστασή τους (π.χ. πνευμονιόκοκκος, κοκκύτης κ.λπ.), τονίζει ο κ. Τζανάκης.

Πρέπει επίσης να κάνουν αμέσως διαγνωστικά τεστ όταν έχουν συμπτώματα λοίμωξης του ανώτερου αναπνευστικού. «Σε έναν 40άρη ή 50άρη μπορεί να μην κάνεις τεστ, αλλά αυτό δεν είναι επιλογή σε έναν 75άρη ή 80άρη», εξηγεί παραστατικά ο καθηγητής. «Και μάλιστα πρέπει να κάνουν τα τεστ για πολλαπλούς ιούς που διατίθενται στην αγορά, ώστε να εξακριβωθεί αν έχουν γρίπη, κορωνοϊό ή RSV».

Ακόμα και το καλοκαίρι ένας ηλικιωμένος που θα κάνει συμπτώματα λοίμωξης του αναπνευστικού πρέπει να κάνει τέτοιου είδους τεστ. Και αυτό διότι σποραδικά κρούσματα γρίπης υπάρχουν ακόμα και τους πιο θερμούς μήνες του χρόνου, καταλήγει.

Φωτογραφία: iStock