Ιπποκράτειο Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης: Πάνω από 2.700 μεταμοσχεύσεις από το 1980

Περισσότερες από 2.700 μεταμοσχεύσεις έχουν πραγματοποιηθεί στο Ιπποκράτειο Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης, όπου το 1980 άρχισε να λειτουργεί η Χειρουργική Κλινική Μεταμοσχεύσεων.

Η πρώτη μεταμόσχευση ήταν νεφρός σε ενήλικα και πραγματοποιήθηκε στις 2 Ιουνίου 1980. Τέσσερις μήνες αργότερα, στις 8 Οκτωβρίου 1980, διεξήχθη και η πρώτη  παιδιατρική μεταμόσχευση νεφρού. Άλλες ημερομηνίες-σταθμοί ήταν:

• Στις 30 Μαΐου 1990 και στη 1 Ιουλίου 2022 οι πρώτες μεταμοσχεύσεις ήπατος σε ενήλικα και παιδάκι αντίστοιχα (το παιδί ήταν μόλις 6 μηνών)
• Στις 16 Φεβρουαρίου 1990 η πρώτη μεταμόσχευση παγκρέατος
• Στις 16 Νοεμβρίου 1996 η πρώτη συνδυασμένη μεταμόσχευση ήπατος-νεφρού
• Στις 30 Μαΐου 1999 η πρώτη μεταμόσχευση νησιδίων του παγκρέατος από τον καθηγητή Βασίλειο Παπανικολάου

Συνολικά, στα 45 χρόνια λειτουργίας της Κλινικής έχουν διενεργηθεί 2.716 μεταμοσχεύσεις, ανέφερε ο κ. Γεώργιος Τσουλφάς, διευθυντής της Κλινικής, στο ΑΠΕ-ΜΠΕ. Εξ αυτών:

• Οι 747 ήταν μεταμοσχεύσεις ήπατος
• Οι 1.092 νεφρού από πτωματικούς δότες
• Οι 859 νεφρού από ζώντες δότες
• Οι 6 συνδυασμένες ήπατος-νεφρού
• Οι 12 συνδυασμένες μεταμοσχεύσεις νεφρού-παγκρέατος

Την τελευταία διετία

Μόνον το 2024 πραγματοποιήθηκαν συνολικώς 102 μεταμοσχεύσεις. Οι 29 ήταν ήπατος, οι 37 πτωματικές νεφρού, οι 34 ζώσες νεφρού, μία συνδυασμένη ήπατος-νεφρού και μία συνδυασμένη νεφρού-παγκρέατος. Εφέτος, έχουν φτάσει τις 54 (2 ήπατος, 28 πτωματικές νεφρού, 3 ζώσες νεφρού και μία συνδυασμένη νεφρού-παγκρέατος).

Διαβάστε ακόμα Οκτώ μεταμοσχεύσεις οργάνων την τελευταία εβδομάδα στο Ιπποκράτειο Θεσσαλονίκης

«Εφέτος ο αριθμός των μεταμοσχεύσεων ήπατος που έγιναν σε διάστημα λιγότερο των έξι μηνών είναι πολύ κοντά στον αριθμό των μεταμοσχεύσεων ήπατος που έγιναν ολόκληρη την περυσινή χρονιά», είπε.

Αυτό οφείλεται κατ’ αρχάς στην ευαισθητοποίηση των πολιτών στη δωρεά οργάνων, εξήγησε. Ρόλο έχει παίξει και το γεγονός ότι «το σύστημα έχει οργανωθεί καλύτερα και με τον νέο νόμο και με τους συντονιστές μεταμοσχεύσεων, ώστε να ξέρει ο κόσμος ότι το δώρο ζωής που προσφέρει θα αξιοποιηθεί σωστά», πρόσθεσε.

Πολύ σημαντικός παράγοντας είναι επίσης το να νιώσουν οι πολίτες εμπιστοσύνη στο σύστημα. «Είχε πει κάποιος ότι η μεταμόσχευση είναι ο καθρέφτης της κοινωνίας, και αυτό είναι αλήθεια», τόνισε.

Οι λίστες αναμονής

Οι μεταμοσχεύσεις έχουν ποικίλη αναμονή. Η αναμονή για μεταμόσχευση ήπατος είναι σαφώς μικρότερη από εκείνη για μεταμόσχευση νεφρού. Και αυτό διότι για τους νεφροπαθείς τελικού σταδίου υπάρχει η αιμοκάθαρση, που τους βοηθά για πολλά χρόνια.

Σύμφωνα με στοιχεία που παρουσίασε ο κ. Τσουλφάς, στα τέλη του 2024 στη λίστα αναμονής του Ιπποκρατείου περίμεναν για μεταμόσχευση ήπατος 27 ασθενείς. Στην εθνική λίστα ο αριθμός ήταν 41.

Το ποσοστό μεταμοσχευμένων επί της λίστας του Ιπποκρατείου ήταν 36,3% (37,8% στην εθνική λίστα). Το ποσοστό θνητότητας 13,8% (10,4% στην εθνική λίστα).

Αντίστοιχα, στη λίστα του Ιπποκρατείου για μεταμόσχευση νεφρού περίμεναν 330 ασθενείς. Σε όλη τη χώρα, εξ άλλου, στη λίστα αναμονής για ένα νεφρό βρίσκονταν 1.198 ασθενείς.

«Για τη μεταμόσχευση ήπατος τα διαστήματα αναμονής δεν είναι μεγάλα. Συνήθως σε ένα εξάμηνο, ίσως και λιγότερο, θα μεταμοσχευθεί ένας ασθενής που είναι σε βαριά κατάσταση. Και αυτό διότι δεν μπορεί να περιμένει μεγάλο διάστημα ο ασθενής», εξήγησε ο ειδικός.

Αντιθέτως, στην λίστα για μεταμόσχευση νεφρού από πτωματικό δότη, η αναμονή μπορεί να φτάσει τα 8 έως 10 χρόνια.

Αυξάνονται οι δότες

Τα καλά νέα είναι ότι οι δότες οργάνων αυξάνονται συνεχώς. «Στην Ελλάδα είχαμε πριν όχι πολλά χρόνια τρεις έως τέσσερις δότες ανά εκατομμύριο πληθυσμού. Ήταν από τα χαμηλότερα ποσοστά στην Ευρώπη, αν όχι και παγκοσμίως. Πλέον έχουμε φτάσει στους 8-10 δότες ανά εκατομμύριο πληθυσμού», συνέχισε ο διευθυντής της Κλινικής.

Η εκπληκτική αυτή αλλαγή «οφείλεται σε μία συντονισμένη προσπάθεια και από τον ΕΟΜ και από όλους. Μέσα στις εξελίξεις ήταν και το Κέντρο Έρευνας και Καινοτομίας στη Μεταμόσχευση Συμπαγών Οργάνων, γιατί είναι τομέας που διαρκώς χρειάζεται νέες ιδέες, νέες έρευνες για να μπορέσει να προχωρήσει», εξήγησε.

«Δεν είναι μόνο το χειρουργικό, είναι και το ανοσολογικό, να βελτιωθεί η ποιότητα των μοσχευμάτων, να μπορέσουν να ωφεληθούν πιο πολλοί άνθρωποι με πρωτόκολλα όπως, π.χ., για τις ασύμβατες μεταμοσχεύσεις, τους ζώντες δότες», είπε.

Και πρόσθεσε πως ακόμη και στις τεχνικές έχει υπάρξει μεγάλη εξέλιξη. Στους ζώντες δότες, λ.χ., η αφαίρεση των μοσχευμάτων κατά πλειονότητα γίνεται πλέον λαπαροσκοπικά. «Αυτά που μέχρι πριν λίγα χρόνια φαινόταν αδύνατο να γίνουν, τώρα είναι εφικτά», τόνισε.

Ελλείψεις αναισθησιολόγων

Οι ελλείψεις αναισθησιολόγων είναι ένα πρόβλημα που αντιμετωπίζουν όλα τα δημόσια νοσοκομεία της χώρας. Στην Κλινική Μεταμοσχεύσεων του Ιπποκρατείου, οι υπάρχοντες αναισθησιολόγοι καταβάλλουν υπεράνθρωπη προσπάθεια.

Όπως εξηγεί ο κ. Τσουλφάς, το μεγάλο πρόβλημα στις μεταμοσχεύσεις, ιδίως του ήπατος, είναι ότι χρειάζονται εξειδικευμένο αναισθησιολόγο. Στη χώρα μας είναι μόλις 5-6 οι αναισθησιολόγοι που μπορούν να δώσουν αναισθησία σε τέτοιου είδους χειρουργεία.

«Στο Ιπποκράτειο είναι δύο, οπότε όπως καταλαβαίνετε είναι πολύτιμοι αυτοί οι συνάδελφοι, διότι χωρίς αυτούς δεν προχωράει η μεταμόσχευση. Το Ιπποκράτειο έχει θέματα στους αναισθησιολόγους, διότι ο συνολικός αριθμός τους είναι 10- 12 αυτή τη στιγμή. Πολύ μικρός για όλο το νοσοκομείο», υπογράμμισε.

Πολλές εξελίξεις

Παρά τα εμπόδια, όμως, οι μεταμοσχεύσεις προχωρούν με γοργούς ρυθμούς. Οι εξελίξεις της τεχνολογίας και οι εφαρμογές της τεχνητής νοημοσύνης συμβάλλουν και θα συμβάλουν ακόμη περισσότερο στη διενέργειά τους.

Πολλές ελπίδες, π.χ., υπάρχουν από τον τομέα της ξενομεταμόσχευσης, δηλαδή των μεταμοσχεύσεων οργάνων από χοίρους. Ήδη διεξάγονται πολλές μελέτες στις ΗΠΑ, καθώς χάρη στις εξελίξεις στη γενετική μηχανική επιλύονται πλέον προβλήματα που υπήρχαν με το ανοσοποιητικό, τη συμβατότητα και την ποιότητα των μοσχευμάτων.

Επιπλέον, δεν αποτελεί πλέον επιστημονική φαντασία η δημιουργία οργάνων από βλαστοκύτταρα που θα μεταμοσχεύονται σε ασθενείς. Και αυτό διότι ήδη προχωρούν οι μελέτες με τρισδιάστατες εκτυπώσεις.

«Εμείς στο Κέντρο μας έχουμε ξεκινήσει πρωτόκολλο τρισδιάστατων εκτυπώσεων σε συνεργασία με το Τμήμα Τοπογράφων του Πολυτεχνείου του ΑΠΘ», είπε ο κ. Τσουλφάς.

Το σχετικό πρωτόκολλο προοριζόταν «για καρκίνους στο ήπαρ, όπου γινόταν η εκτύπωση για να έχουμε τον χάρτη. Το επόμενο βήμα είναι η βιοεκτύπωση, όπου αντί να χρησιμοποιήσουμε το πλαστικό υλικό που θα εκτυπωθεί το ήπαρ για να δούμε τη γεωγραφία, χρησιμοποιούμε π.χ. βλαστοκύτταρα. Με τους ειδικούς αυτούς εκτυπωτές μπορεί σιγά σιγά να εκτυπωθεί ιστός. Αυτά είναι πολύ αρχικά στάδια, αλλά η αλήθεια είναι ότι η τεχνολογία προχωρά πολύ γρήγορα και εντυπωσιακά. Πιστεύω ότι προχωράνε πολύ γρήγορα και είναι αισιόδοξα τα μηνύματα σε πολλούς τομείς», κατέληξε.

Φωτογραφία: iStock