Εξέταση αίματος μπορεί να ανιχνεύσει νόσους 10 χρόνια πριν εμφανιστούν τα συμπτώματα

Η μεγαλύτερη μελέτη στον κόσμο σχετικά με τις βασικές ουσίες που απαντώνται στην κυκλοφορία του αίματος άνοιξε το δρόμο για μια σειρά από αιματολογικές εξετάσεις που μπορούν να ανιχνεύσουν πρώιμα σημάδια ασθένειας περισσότερο από μια δεκαετία πριν εμφανιστούν τα συμπτώματα, λένε οι ερευνητές.

Η ανάπτυξη των εξετάσεων αυτών έρχεται μετά την ολοκλήρωση έργου της βρετανικής UK Biobank για τη μέτρηση των επιπέδων σχεδόν 250 διαφορετικών πρωτεϊνών, σακχάρων, λιπών και άλλων ενώσεων στο αίμα που συλλέχθηκαν από μισό εκατομμύριο εθελοντές.

Σύνθετα μοριακά προφίλ δίνουν μια λεπτομερή εικόνα της φυσιολογίας κάθε ατόμου και, όταν συνδυάζονται με ιατρικά αρχεία και μητρώα θανάτων, επιτρέπουν στους επιστήμονες να προβλέψουν τον κίνδυνο μιας σειράς νόσων, από διαβήτη και καρδιακές παθήσεις έως καρκίνο και άνοια.

Η UK Biobank συνεργάστηκε με την Nightingale Health για να μετρήσει εκατοντάδες βασικούς μεταβολίτες στο αίμα, συμπεριλαμβανομένων σακχάρων, αμινοξέων, λιπών, προδρόμων ορμονών και αποβλήτων όπως η ουρία. Τα μόρια παράγονται ή χρησιμοποιούνται όταν το σώμα διασπά τρόφιμα, ποτά και φάρμακα και όταν τα όργανα χρησιμοποιούν ενέργεια, επιδιορθώνουν και δημιουργούν νέους ιστούς για ανάπτυξη.

Οι αλλαγές στα μεταβολικά προφίλ των ανθρώπων αντανακλούν ή προκαλούν ασθένειες. Όταν τα όργανα σταματούν να λειτουργούν σωστά, το προφίλ θα μεταβληθεί. Ένα άρρωστο ήπαρ, για παράδειγμα, μπορεί να αυξήσει την αμμωνία. Ένα κατεστραμμένο νεφρό μπορεί να αυξήσει την ουρία και την κρεατινίνη. Το αυξημένο γαλακτικό μπορεί να υποδηλώνει μυϊκή βλάβη. Στον καρκίνο, η πρόσληψη γλυκόζης αυξάνεται.

Η εικόνα που συλλέγουν οι επιστήμονες από τα μεταβολικά προφίλ είναι συχνά πιο ολοκληρωμένη από ό,τι επιτρέπουν άλλες εξετάσεις. Αυτό συμβαίνει επειδή οι μεταβολίτες επηρεάζονται όχι μόνο από τα γονίδια ενός ατόμου, αλλά και από το πού ζει και το πώς ζει: η διατροφή, η άσκηση, η έκθεση στη ρύπανση και το στρες έχουν όλα αντίκτυπο στον οργανισμό.

«Αυτά τα μεταβολικά προφίλ καταγράφουν όλη τη γενετική προδιάθεση και τις συνέπειες αυτής, καθώς και τις περιβαλλοντικές εκθέσεις, έτσι ώστε να μας δίνουν μια εικόνα της φυσιολογικής κατάστασης ενός ατόμου», δήλωσε ο Δρ Julian Mutz στο King’s College London. «Είναι επίσης εξαιρετικά δυναμική, ενώ η γενετική, για παράδειγμα, είναι σταθερή».

Οι ερευνητές έχουν ήδη πρόσβαση σε ορισμένα μεταβολικά προφίλ μέσω της UK Biobank, αλλά η ύπαρξη προφίλ για 500.000 εθελοντές σημαίνει ότι μπορούν να αναπτύξουν εξετάσεις που εντοπίζουν πρώιμα σημάδια ασθένειας πιο αξιόπιστα και για ένα ευρύτερο φάσμα παθήσεων.

Ο Δρ. Mutz χρησιμοποιεί μεταβολικά προφίλ για να προβλέψει τον κίνδυνο άνοιας. Εάν οι εξετάσεις μπορούν να αποκαλύψουν 10 έως 15 χρόνια νωρίτερα ότι ένα άτομο διατρέχει μεγαλύτερο κίνδυνο, οι γιατροί μπορούν να παρέμβουν έγκαιρα για να βοηθήσουν τους ασθενείς να μειώσουν τις πιθανότητες εμφάνισης της πάθησης. Τα νέα δεδομένα θα πρέπει να οδηγήσουν σε πρόοδο στην πρόβλεψη σπανιότερων μορφών νευροεκφυλιστικών ασθενειών, όπως η μετωποκροταφική άνοια.

Η Δρ. Najaf Amin, μοριακή επιδημιολόγος, και άλλοι στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, είχαν πρώιμη πρόσβαση στα 500.000 μεταβολικά προφίλ. Τα δεδομένα αποκάλυψαν διαφορές στον τρόπο με τον οποίο οι άνδρες και οι γυναίκες γερνούν και έτσι αναπτύσσουν ασθένειες που σχετίζονται με την ηλικία, όπως ο καρκίνος. «Τώρα θα εμβαθύνουμε περαιτέρω στη χρήση φαρμάκων μεταξύ ανδρών και γυναικών», πρόσθεσε. Η εργασία μπορεί να ρίξει φως στο εάν και πώς το φύλο ενός ατόμου επηρεάζει το πόσο καλά λειτουργούν συγκεκριμένα φάρμακα.

Η UK Biobank ξεκίνησε την πρόσληψη εθελοντών το 2006. Επιτρέπει σε εγκεκριμένους επιστήμονες να βρίσκουν συνδέσεις μεταξύ του τρόπου ζωής, της γενετικής, του περιβάλλοντος και της υγείας συνδυάζοντας ιατρικά αρχεία, απεικόνιση και τώρα, ένα πλήρες σύνολο μεταβολικών προφίλ. «Η μελέτη των μεταβολιτών είναι ένας ισχυρός τρόπος για να αποκαλυφθούν νέα προειδοποιητικά σημάδια ασθενειών, να κατανοηθεί ο τρόπος με τον οποίο ξεκινούν και εξελίσσονται οι ασθένειες και να παρακολουθηθεί η αποτελεσματικότητα των θεραπειών», δήλωσε η καθηγήτρια Naomi Allen, επικεφαλής επιστήμονας της UK Biobank.

Φωτογραφία: iStock

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:

Εμμηνόπαυση: Μπορεί η αυτοϊκανοποίηση να ανακουφίσει τα συμπτώματα; Τι έδειξε μελέτη

Οξεία ιογενής γαστρεντερίτιδα: Πόσο διαρκεί και πότε να δείτε γαστρεντερολόγο

Ανορεξία, βουλιμία βλάπτουν την υγεία για πολλά χρόνια μετά την διάγνωση