ΠΡΩΤΕΣ ΒΟΗΘΕΙΕΣ
ΕΦΗΜΕΡΕΥΟΝΤΑ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑ
ΕΦΗΜΕΡΕΥΟΝΤΑ ΦΑΡΜΑΚΕΙΑ
Δανός δότης με γονίδιο καρκίνου: «Εξακολουθούμε να παίρνουμε σπέρμα δοτών από τη Δανία»
Η υπόθεση του Δανού δότη σπέρματος έχει αναστατώσει όλη την Ευρώπη, καθώς μετρά με τη δωρεά του γενετικού υλικού, πάνω από 200 παιδιά σε 14 χώρες.
Στην Ελλάδα από το σπέρμα του συγκεκριμένου δότη -που φέρει σπάνιο μεταλλαγμένο γονίδιο που προκαλεί καρκίνο- έχουν γεννηθεί 18 παιδιά σε 11 οικογένειες, από 7 Κέντρα Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής (ΙΥΑ).
Πρόκειται για 11 οικογένειες που ζουν αυτή τη στιγμή σε καθεστώς αγωνίας,
Μία οικογένεια , μάλιστα, απέκτησε τρία παιδιά μέσω ΙΥΑ με σπέρμα από τη συγκεκριμένη δανέζικη τράπεζα. Το 2020, το ένα παιδί διαγνώστηκε με καρκίνο και κατέληξε, σε ηλικία μεταξύ 5 -10 ετών. Πρόκειται –μέχρι στιγμής– για το μοναδικό επιβεβαιωμένο θανατηφόρο περιστατικό στη χώρα.
Δύο χρόνια αργότερα, νόσησε από καρκίνο και το αδελφάκι του, όπως αποκάλυψε στην εκπομπή Live News του Mega,ο Καθηγητής Αιματολογίας–Ογκολογίας του Παίδων «Αγία Σοφία», Αντώνης Καττάμης.
«Πρέπει να μπουν τα παιδιά αυτά σε παρακολούθηση, δεν είναι υποχρεωτικό ότι θα κάνουν καρκίνο τώρα, μπορεί να κάνουν καρκίνο σε 30 χρόνια, αλλά η συστηματική παρακολούθηση θα μας βοηθήσει να βρούμε τον καρκίνο σε αρχική του φάση», ανέφερε.
Πλημμελείς οι έλεγχοι των δοτών γενετικού υλικού πανευρωπαϊκά
Παρά το γεγονός, ότι οι ιατρικοί έλεγχοι που γίνονται στο γενετικό υλικό των δοτών από τις εταιρείες φύλαξης γενετικού υλικού -αυτές που λέμε Τράπεζες Σπέρματος- αποδεικνύονται πλημμελείς και οι δικλείδες ασφαλείας διάτρητες, η χώρα μας -όπως αποκαλύπτει το iatropedia.gr– εξακολουθεί να προμηθεύεται γενετικό υλικό από τη συγκεκριμένη χώρα.
Το ερώτημα είναι εύλογο: Γιατί και πώς μετά από όλα όσα μεσολάβησαν, ελληνικά κέντρα εξακολουθούν να προμηθεύονται σπέρμα από τη συγκεκριμένη τράπεζα του εξωτερικού;
«Η ζήτηση έχει ξεπεράσει κατά πολύ την προσφορά»
Ο γυναικολόγος υποβοηθούμενης αναπαραγωγής και αντιπρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Αναπαραγωγικής Ιατρικής, Κωνσταντίνος Πάντος, περιγράφει μια πραγματικότητα που –όπως λέει– δεν αφήνει πολλά περιθώρια επιλογών.
«Αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα ζούμε διαφορετικές κοινωνικές συνθήκες. Έχει δημιουργηθεί μια μεγάλη κατηγορία γυναικών που δεν επιθυμούν να παντρευτούν, αλλά κάποια στιγμή αποφασίζουν -κάποιες φορές και σε μεγαλύτερη ηλικία – να αποκτήσουν παιδί», σημειώνει.
Σύμφωνα με τον ίδιο, τα τελευταία χρόνια έχει συντελεστεί μια θεαματική αύξηση της ζήτησης για σπέρμα δότη:
«Έχει διπλασιαστεί ο αριθμός των γυναικών που έρχονται και ζητούν σπέρμα από δότη. Δεν μιλάμε για ζευγάρια, μιλάμε κυρίως για μόνες γυναίκες. Και η προσφορά δεν μπορεί να ανταποκριθεί».
Οι ελληνικές τράπεζες σπέρματος, όπως εξηγεί, αδυνατούν να καλύψουν τις ανάγκες:
«Υπάρχουν ελληνικές τράπεζες, αλλά δεν μπορούν να ανταποκριθούν στη ζήτηση. Γι’ αυτό βλέπουμε ότι αναγκαστικά στρεφόμαστε σε τράπεζες του εξωτερικού. Μία από αυτές είναι και η δανέζικη».
Ο ίδιος ξεκαθαρίζει ότι το πρόβλημα δεν είναι θεωρητικό, αλλά απολύτως υπαρκτό: «Έχει διπλασιαστεί ο αριθμός των γυναικών που ζητούν ξένο σπέρμα. Και αυτό δεν μπορεί να καλυφθεί από εγχώριους δότες».
Όρια στους δότες: Τι ισχύει στην Ελλάδα
Η ελληνική νομοθεσία συγκαταλέγεται στις πιο αυστηρές στην Ευρώπη. Με τον Νόμο 5102/2024 προβλέπεται ρητά ότι από έναν δότη δεν μπορούν να γεννηθούν παιδιά σε περισσότερες από 12 οικογένειες, όταν οι λήπτες έχουν κατοικία στην Ελλάδα.
Ο Κωνσταντίνος Πάντος επισημαίνει ότι το όριο αυτό, αν και προστατευτικό, περιορίζει ακόμη περισσότερο τη διαθεσιμότητα:
«Όταν ο νόμος λέει 12 οικογένειες ανά δότη, αυτό σημαίνει ότι ο δότης “κλείνει” γρήγορα. Και μετά ψάχνουμε για νέο δότη, ενώ η ζήτηση είναι τεράστια».
Παράλληλα, η Εθνική Αρχή Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής έχει θεσπίσει αυστηρό πλαίσιο καταγραφής, γενετικού και ιατρικού ελέγχου των δοτών, καθώς και υποχρεωτική ένταξή τους στο εθνικό μητρώο.
Κύπρος, Ευρώπη και ΗΠΑ: Τρεις διαφορετικές προσεγγίσεις
Η Ελλάδα δεν είναι η πιο αυστηρή χώρα. Στην Κύπρο, λόγω μικρού πληθυσμού, ισχύει –όπως αναφέρει ο κ. Πάντος– το καθεστώς «ένας δότης για μία οικογένεια».
«Στην Κύπρο είναι ακόμα πιο αυστηρά. Ένας δότης σε μία οικογένεια. Κατά την άποψή μου, αυτό είναι πάρα πολύ αυστηρό», σχολιάζει.
Στην υπόλοιπη Ευρώπη, τα όρια διαφέρουν:
- Γερμανία: έως 15 παιδιά ανά δότη
- Φινλανδία: έως 25 παιδιά ανά δότη
- Στις Ηνωμένες Πολιτείες και στον Καναδά, η εικόνα είναι εντελώς διαφορετική. Δεν υπάρχει ενιαίο ομοσπονδιακό όριο:
«Στις ΗΠΑ δεν υπάρχει νόμος. Είναι τελείως ελεύθερος ο αριθμός. Υπάρχουν μόνο κατευθυντήριες οδηγίες που εφαρμόζουν κατά βούληση οι πολιτείες ή οι ίδιες οι τράπεζες, γύρω στα 25 με 50 παιδιά», λέει ο κ. Πάντος.
Ο ίδιος επικαλείται μελέτες από τις ΗΠΑ, που συσχετίζουν τον αριθμό των παιδιών με το μέγεθος του πληθυσμού:
«Η επιστήμη λέει ότι 25 παιδιά ανά ένα εκατομμύριο πληθυσμού δεν δημιουργούν πρόβλημα. Γι’ αυτό και σε χώρες με μεγάλο πληθυσμό τα όρια είναι πιο χαλαρά».
«Καλύτερα ρυθμισμένοι, αλλά όχι άτρωτοι»
Παρά τα όσα αποκαλύφθηκαν από την υπόθεση του Δανού δότη, ο κ. Πάντος εκτιμά ότι η Ελλάδα βρίσκεται σε καλύτερη θέση σε σχέση με χώρες χωρίς σαφές νομικό πλαίσιο:
«Από αυτό που προέκυψε, φαίνεται ότι είμαστε καλύτερα στην Ελλάδα με τη νομοθεσία μας, σε σχέση με άλλους που είναι τελείως ανεξέλεγκτοι».
Ωστόσο, παραδέχεται ότι κανένα σύστημα δεν μπορεί να εγγυηθεί μηδενικό κίνδυνο:
«Είτε ένα παιδί είναι άρρωστο είτε πολλά παιδιά είναι άρρωστα, το κακό είναι το ίδιο. Αυτά είναι ζητήματα που αφορούν την κοινωνία μας σήμερα».
Το βέβαιο είναι ότι το περιστατικό με τον Δανό δότη άνοιξε μια συζήτηση που δύσκολα θα κλείσει σύντομα:
το πόσο “ασφαλής” μπορεί να είναι η υποβοηθούμενη αναπαραγωγή σε μια Ευρώπη όπου η ζήτηση αυξάνεται, το εγχώριο γενετικό υλικό δεν επαρκεί και τα όρια των δοτών διαφέρουν δραματικά από χώρα σε χώρα.
Και -κυρίως- ποιος φέρει το βάρος της ευθύνης, όταν ο γενετικός κίνδυνος παύει να είναι στατιστική και γίνεται παιδική ασθένεια ή ακόμη χειρότερα, οικογενειακό πένθος.
Δείτε επίσης:
Το μέλλον των 18 παιδιών στην Ελλάδα, σύμφωνα με Καθηγήτρια Γενετικής
18 παιδιά γεννήθηκαν στην Ελλάδα από το σπέρμα του δότη με το καρκινογόνο γονίδιο
