Αυξάνονται οι αναπηρίες και οι θάνατοι λόγω ψυχικής νόσου

Οι άνθρωποι που πεθαίνουν λόγω κάποιας ψυχικής ασθένειας έχουν αυξηθεί σε σχέση με τους συνολικούς θανάτους τα τελευταία χρόνια, ενώ οι ψυχικές νόσοι αποτελούν πλέον έναν από τους πιο σημαντικούς παράγοντες αναπηρίας στο γενικό πληθυσμό.

Στην Ευρώπη, το 8,75% του συνολικού ποσοστού αναπηρίας οφείλεται στις ψυχικές νόσους. Το αντίστοιχο ποσοστό στις ΗΠΑ ανέρχεται στο 12,5%.

Τα παραπάνω επισημαίνει, επικαλούμενη στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας και της διεθνούς βιβλιογραφίας, η οικογενειακή ψυχοθεραπεύτρια – επιστημονική συνεργάτιδα της Ιατρικής Σχολής ΑΠΘ, Αιμιλία Αξιωτίδου, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, με αφορμή ημερίδα με θέμα: «Η Ψυχική Υγεία μας αφορά όλους».

Την ημερίδα διοργανώνει το Τμήμα Προγραμμάτων & Διά Βίου Μάθησης του Δήμου Θεσσαλονίκης, σε συνεργασία με εξειδικευμένους επιστήμονες. Θα διεξαχθεί αύριο Τρίτη 10 Οκτωβρίου 2023, ανήμερα της Παγκόσμιας Ημέρας Ψυχικής Υγείας. Η ημερίδα θα αρχίσει στις 18:00. Θα πραγματοποιηθεί στην Αίθουσα Μανώλης Αναγνωστάκης του Δημαρχείου Θεσσαλονίκης.

«Η ψυχική υγεία είναι ζωτικής σημασίας για τη συνολική μας υγεία, από την παιδική ηλικία έως την ενηλικίωση. Eίναι απαραίτητο να δείξουμε την κατάλληλη προσοχή και φροντίδα, καθώς ολοένα περισσότεροι άνθρωποι επηρεάζονται παγκοσμίως από την εκδήλωση ψυχικών ασθενειών. Το να βιώνει κάνεις ψυχική ασθένεια δεν είναι ταυτόσημο με το να νιώθει κακή ψυχική υγεία. Μπορεί ένας άνθρωπος να έχει διαγνωστεί με ένα ψυχικό νόσημα και να εξακολουθεί κατά καιρούς να διανύει περιόδους σωματικής και ψυχικής ευεξίας και ισορροπίας. Από την άλλη, κάποιος που δεν έχει διαγνωστεί με ψυχική ασθένεια, μπορεί να μην έχει καλή ψυχική υγεία» αναφέρει η κ. Αξιωτίδου.

Ψυχικές ασθένειες από την παιδική ηλικία

Όπως επισημαίνει η κ. Αξιωτίδου, οι ψυχικές ασθένειες συνήθως αρχίζουν κατά την παιδική ηλικία ή τη νεαρή ενήλικη ζωή. Επιβαρύνουν συνολικά την υγεία και την κατάσταση του ανθρώπου, καθώς η πορεία και εξέλιξη της ψυχικής ασθένειας μπορεί να διατηρείται αρκετά συχνά για όλη τη ζωή.

Ωστόσο οι ψυχικές διαταραχές είναι στο μεγαλύτερο ποσοστό τους αντιμετωπίσιμες. Αρκεί να γίνουν οι σωστές και έγκαιρες ψυχοθεραπευτικές παρεμβάσεις.

Περίπου το 17% του πληθυσμού πάσχει από πιο ήπιες ψυχικές διαταραχές, όπως οι αγχώδεις διαταραχές και οι διαταραχές καταθλιπτικού τύπου. Το 25% των ασθενών που απευθύνεται στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας χρειάζεται κάποιου είδους ψυχιατρική φροντίδα. Αντίστοιχο είναι και το ποσοστό παιδιών που εμφανίζουν κάποιο πρόβλημα ψυχικής υγείας και χρειάζονται υποστήριξη από ειδικούς.

Στις ΗΠΑ, οι ψυχικές ασθένειες είναι από τα πιο συνηθισμένα προβλήματα υγείας. Περισσότεροι από 1 στους 5 ενήλικες ζουν με ψυχική ασθένεια. Επίσης 1 στους 5 νέους, ηλικίας 13 έως 18 ετών, αντιμετώπισαν κάποια στιγμή στη ζωή τους μία ψυχική ασθένεια. Περίπου 1 στους 25 ενήλικες στις ΗΠΑ ζει με τη διάγνωση κάποιας σοβαρής ψυχικής ασθένειας, όπως η διπολική διαταραχή ή η μείζονα κατάθλιψη ή σχιζοφρένεια.

Τα στοιχεία έρευνας στην Ελλάδα

Νέα έρευνα στην οποία μετείχαν 329 εργαζόμενοι, κάθε ηλικίας, στον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα της χώρας μας, κατέγραψε πως εντείνονται τα συμπτώματα που σχετίζονται με την κατάθλιψη, το άγχος και το θυμό, αναφέρει η κ. Αξιωτίδου. Όπως έδειξε:

• 4 στους 10 εργαζόμενους αισθάνονται μελαγχολία
• Το 41% αισθάνονται απαισιοδοξία για το μέλλον (το 2021 το αντίστοιχο ποσοστό ήταν 35%)
• 2 στους 10 έχουν αισθήματα αναξιότητας

Αυξημένο ήταν επίσης το ποσοστό των εργαζομένων που σκέφτηκαν να δώσουν τέλος στη ζωή τους το 2023. Έφτασε στο 2%, από 1,1% που ήταν το 2022. Αυξήθηκε επίσης το ποσοστό όσων εμφανίζουν συμπτώματα άγχους. Έτσι 3 στους 4 αισθάνονται εσωτερική ταραχή και νευρικότητα.

Αυξήθηκαν ακόμα τα ποσοστά όσων βρίσκονται σε υπερένταση (από 40% σε 44%) και όσων βιώνουν κρίσεις πανικού (από 8% σε 10%). Τρεις στους 10, εξ άλλουμ έχουν ξεσπάσματα θυμού που δεν μπορούν να ελέγξουν. Οι δε εκδηλώσεις θυμού αυξήθηκαν από 70% το 2021 στο 75% το 2023.

Τέλος, έντονα ήταν και τα φαινόμενα σωματοποίησης, δηλαδή η έκφραση των συμπτωμάτων άγχους μέσα από σωματικά συμπτώματα όπως κεφαλόπονοι.

Η έρευνα διεξήχθη με τη συνεργασία της ΕΥ Ελλάδας, του Εργαστηρίου Πειραματικής Ψυχολογίας του ΕΚΠΑ και της Hellas ΕΑΡ.

Ο ρόλος της πανδημίας

Η πανδημία έπαιξε καθοριστικό ρόλο στις ψυχικές νόσους. «Ιδιαίτερη έμφαση στον τρόπο με τον οποίο η πανδημία επηρέασε την ψυχική και σωματική υγεία των νέων δόθηκε στην έκδοση 2022 της έκθεσης «Υγεία με μια ματιά: Ευρώπη» του ΟΟΣΑ και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής» προσθέτει η κ. Αξιωτίδου.

Στην έκθεση αυτή αναφέρεται πως η πανδημία είχε αντίκτυπο στη ζωή σχεδόν όλων. Ωστόσο, υπήρξαν ιδιαίτερες ανησυχίες για την ψυχική και σωματική υγεία των νεαρώνΕυρωπαίων, των οποίων τα χρόνια της διαμόρφωσης σημαδεύτηκαν από διαταραχές στην εκπαίδευση και στις κοινωνικές  δραστηριότητες.

Σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες, όπως το Βέλγιο, η Γαλλία, η Εσθονία, η Νορβηγία και η Σουηδία, το ποσοστό των νέων που ανέφεραν συμπτώματα κατάθλιψης υπερδιπλασιάστηκε στη διάρκεια της πανδημίας. Έφτασε, δε, σε επίπεδα επιπολασμού τουλάχιστον διπλάσια από ό,τι στις μεγαλύτερες ηλικιακές ομάδες.

Πολλά παιδιά και νέοι αφιέρωσαν επίσης σημαντικά λιγότερο χρόνο σε σωματική δραστηριότητα. Επιπλέον, οι διατροφικές τους συνήθειες επιδεινώθηκαν. Εμφανίστηκαν ακόμα ενδείξεις αύξησης του παιδικού υπερβολικού βάρους και της παιδικής παχυσαρκίας σε ορισμένες χώρες. Οι ήδη καταπονημένες υπηρεσίες ψυχικής υγείας δοκιμάστηκαν από την αυξανόμενη ζήτηση για υποστήριξη της ψυχικής υγείας, σε συνδυασμό με τις διαταραχές στην παροχή φροντίδας κατά τη διάρκεια της πανδημίας.

Περίπου το 50% των νέων Ευρωπαίων ανέφεραν ανεκπλήρωτες ανάγκες για φροντίδα ψυχικής υγείας την άνοιξη του 2021 και του 2022. Πολλές χώρες έχουν εφαρμόσει μέτρα για την προστασία και τη φροντίδα της ψυχικής υγείας των νέων. Ωστόσο το μέγεθος των επιπτώσεων απαιτεί περαιτέρω δράση, ώστε να διασφαλιστεί ότι η πανδημία δεν θα αφήσει μόνιμα σημάδια σε αυτήν τη γενιά.

Ημερίδα «Η ψυχική υγεία μάς αφορά όλους»

Η ημερίδα με θέμα «Η Ψυχική Υγεία μας αφορά όλους» έχει ως στόχο την ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης και την ενημέρωση γύρω από τις ψυχικές ασθένειες και τη σημασία της ψυχικής υγείας.

Ειδικοί επιστήμονες θα ενημερώσουν το ευρύ κοινό για τους τρόπους με τους οποίους μπορούμε να στηρίξουμε τους ανθρώπους να αντιμετωπίζουν με επιτυχία τα προβλήματα της ζωής, να μπορούν να συμμετέχουν ενεργά στο κοινωνικό τους περιβάλλον, να εργάζονται παραγωγικά και να αντιμετωπίζουν το φυσιολογικό στρες της ζωής.

Οι ομιλίες της ημερίδας επιδιώκουν να συμβάλουν στην αλλαγή νοοτροπίας σχετικά με την ψυχική ασθένεια και να προβάλλουν την σημασία της έγκαιρης διάγνωσης, της πρώιμης παρέμβασης και θεραπείας και της εύκολης πρόσβασης σε υπηρεσίες ψυχικής υγείας.

Στο πλαίσιο της ημερίδας ομιλητές θα είναι:

• Η Αιμιλία Αξιωτίδου με θέμα «Η Ψυχική Υγεία μας αφορά όλους»,
• Η ειδική παιδαγωγός/ζωοθεραπεύτρια Ευγενία Καραζιώτη με θέμα «Πρώιμη παρέμβαση: πόσο σημαντική είναι για την ανάπτυξη και την ψυχική υγεία των παιδιών»
• Ο ψυχίατρος -ψυχοθεραπευτής Πάνος Κουφίδης με θέμα «Η σημασία της έγκαιρης διάγνωσης, της πρώιμης παρέμβασης και θεραπείας και της εύκολης πρόσβασης σε υπηρεσίες ψυχικής υγείας»
• Η σύμβουλος ψυχικής υγείας, εκπαίδευσης και σταδιοδρομίας Νάνσυ Πιλωνά με θέμα «Βελτίωση της ψυχικής σας υγείας, με απλές αλλαγές στον τρόπο ζωής».

Από το ΑΠΕ-ΜΠΕ

Φωτογραφία: iStock