Η νευρική ορθορεξία είναι μια παθολογική εμμονή με την κατανάλωση «καθαρών» ή «υγιεινών» τροφών. Τα άτομα που πάσχουν από αυτή την πάθηση επικεντρώνονται στη διατροφή τους τόσο αυστηρά (και τόσο περιοριστικά) που έχει τόσο σωματικό όσο και ψυχικό κόστος, όπως εξηγεί η ψυχολόγος Kasey Goodpaster, PhD, συνεργάτης της Κλινικής του Κλίβελαντ.
Οι συμπεριφορές που σχετίζονται με την ορθορεξία συνήθως περιλαμβάνουν:
- Συμμετοχή σε περιοριστικές ή τελετουργικές διατροφικές συμπεριφορές.
- Δημιουργία και αυστηρή τήρηση κανόνων σχετικά με το ποιες τροφές είναι και ποιες όχι υγιεινές.
- Αίσθημα ενοχής και άγχους όταν έρχεται αντιμέτωπος με τροφές που δεν ταιριάζουν σε αυτούς τους κανόνες.
«Αυτές οι συμπεριφορές έχουν πολλά κοινά χαρακτηριστικά με τη νευρική ανορεξία », λέει η Δρ. Goodpaster. «Η διαφορά είναι ότι τα άτομα που ζουν με ανορεξία περιορίζουν την ποσότητα της τροφής που τρώνε, ενώ τα άτομα που ζουν με ορθορεξία επικεντρώνονται στην ποιότητα της τροφής».
Αν και η ορθορεξία αναφέρεται συχνά ως διατροφική διαταραχή, δεν αναφέρεται στο DSM-5 , το εγχειρίδιο που χρησιμοποιούν οι πάροχοι ψυχικής υγείας για τη διάγνωση ψυχικών παθήσεων (συμπεριλαμβανομένων των διατροφικών διαταραχών).
Συμπτώματα ορθορεξίας
Επειδή δεν είναι επίσημα αναγνωρισμένη διατροφική διαταραχή, είναι δύσκολο να οριστεί πού ακριβώς τελειώνει η υγιεινή διατροφή και ξεκινά μια εμμονική εμμονή με τη διατροφή.
Αλλά με βάση την υπάρχουσα έρευνα οι παρακάτω συμπεριφορές μπορεί να υποδηλώνουν ορθορεξία:
- Δεν τρώτε τίποτα άλλο εκτός από τα τρόφιμα που θεωρείτε αγνά, καθαρά ή υγιεινά.
- Η λίστα με τα τρόφιμα που τρώτε συνεχώς μικραίνει καθώς αποφεύγετε ολοένα και περισσότερο ολόκληρες ομάδες τροφίμων, όπως όλη τη ζάχαρη, τους υδατάνθρακες, τα γαλακτοκομικά προϊόντα κ.λπ.
- Ανησυχείτε όλο και περισσότερο για ορισμένα συστατικά ή προϊόντα.
- Πριν φάτε οτιδήποτε, ελέγχετε υποχρεωτικά τις ετικέτες διατροφικών στοιχείων και τις λίστες συστατικών.
- Ξοδεύετε πολύ χρόνο ανησυχώντας για το τι φαγητό θα είναι διαθέσιμο σε εκδηλώσεις ή σε άλλες περιπτώσεις όπου δεν έχετε τον έλεγχο του μενού.
- Ενδιαφέρεσαι πολύ για το τι τρώνε οι άλλοι και πόσο υγιεινό το αντιλαμβάνεσαι εσύ.
- Παρακολουθείτε με εμμονή ειδήσεις και λογαριασμούς για τον «υγιεινό τρόπο ζωής» στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ώστε να μπορείτε να ενημερώνεστε για νέες εξελίξεις και πληροφορίες.
- Η εμμονή σας με το φαγητό αρχίζει να έχει κοινωνικές συνέπειες, όπως το να σας κάνει να αισθάνεστε άγχος ή πανικό όταν βρίσκεστε κοντά σε άλλους ανθρώπους και να αποφεύγετε τις κοινωνικές δραστηριότητες.
- Έχετε ανησυχίες σχετικά με την εικόνα του σώματός σας.
- Κάνετε συχνά «καθαρισμούς» ή «αποτοξίνωση» για να απαλλάξετε το σώμα σας από τις τοξίνες.
«Η γραμμή μεταξύ της δέσμευσης για υγιεινή διατροφή και της ορθορεξίας έγκειται στην ικανότητα (ή αδυναμία) να ασκείται μετριοπάθεια και στο κατά πόσον η επιθυμία για υγιεινή διατροφή δημιουργεί δυσφορία», εξηγεί η Δρ. Γκούντπαστερ.
Πώς η ορθορεξία μπορεί να επηρεάσει τη ζωή σας
Η ζωή με μια διατροφική διαταραχή μπορεί να είναι σωματικά και συναισθηματικά επιβλαβής, επηρεάζοντας αρνητικά την ποιότητα ζωής σας. Μερικές από τις επιπτώσεις της ορθορεξίας μπορεί να περιλαμβάνουν:
- Υποσιτισμός
- Ιατρικές επιπλοκές, όπως απώλεια οστικής πυκνότητας, χαμηλά επίπεδα νατρίου, αργό καρδιακό παλμό
- Υπερκατανάλωση τροφής
- Αισθήματα ενοχής και ντροπής
- Απώλεια χρόνου και ενέργειας
- Κοινωνικές συνέπειες
Αιτίες και παράγοντες κινδύνου
Οποιοσδήποτε μπορεί να αναπτύξει μια διατροφική διαταραχή. Ωστόσο, μπορεί να διατρέχετε υψηλότερο κίνδυνο για νευρική ορθορεξία εάν έχετε ιστορικό:
- Άλλες διατροφικές διαταραχές
- Διαταραγμένες διατροφικές συνήθειες
- Επιλεκτικό φαγητό
- Ορισμένα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας, όπως η τελειομανία ή η ανάγκη για έλεγχο
- Μια ψυχική πάθηση όπως η γενικευμένη αγχώδης διαταραχή (ΓΑΔ) ή η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή (ΙΨΔ)
«Η εμμονή με την καθαρή διατροφή φαίνεται να είναι μια άλλη εκδήλωση της διατροφικής μας κουλτούρας, στην οποία δίνεται μεγάλη έμφαση στη λεπτότητα, η οποία συχνά καλύπτεται από την επιθυμία για υγεία», σημειώνει ο Δρ. Γκούντπαστερ.
Φωτογραφία iStock