Ο σακχαρώδης διαβήτης είναι μία πολύπλοκη ασθένεια, στην αντιμετώπισή της οποίας η διατροφή διαδραματίζει σημαντικό ρόλο. Ο ασθενής πρέπει, με τη βοήθεια του ιατρού και του διαιτολόγου του, να εκπαιδευτεί σε έναν συγκεκριμένο τρόπο διατροφής, για να ρυθμίσει τα επίπεδα του σακχάρου (γλυκόζης) στο αίμα του.
Αυτό είναι εξαιρετικά σημαντικό για να αποφύγει τις επιπλοκές που έχει ο διαβήτης σε όλο το σώμα, τονίζει ο διαιτολόγος-διατροφολόγος Κάρολος Παπαλαζάρου, από το Καρδιομεταβολικό-Διαβητολογικό Κέντρο του Νοσοκομείου Μετροπόλιταν.
Οι επιπλοκές αυτές απορρέουν από τις βλάβες που προκαλεί το αυξημένο σάκχαρο στα αγγεία και στα νεύρα. Μεταξύ αυτών συμπεριλαμβάνονται προβλήματα στην καρδιά, τους νεφρούς, τα μάτια, τα κάτω άκρα κ.λπ.
Οι δύο βασικοί στόχοι που έχει η διατροφή ενός ασθενούς με διαβήτη είναι:
- Η απώλεια βάρους (για όσους είναι υπέρβαροι ή παχύσαρκοι)
- Η ρύθμιση των επιπέδων σακχάρου στο αίμα
«Η ρύθμιση αυτή πρέπει να είναι αποτέλεσμα αρμονικής συνύπαρξης δίαιτας και χρήσης φαρμακευτικών σκευασμάτων, ώστε να αποφεύγονται περιστατικά σοβαρής υπογλυκαιμίας ή υπεργλυκαιμίας», τονίζει ο κ. Παπαλαζάρου.
Οι βασικοί κανόνες
Σύμφωνα με τις νεότερες κατευθυντήριες οδηγίες της Αμερικανικής Εταιρείας Διαβήτη (ADA) και της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Μελέτης του Διαβήτη (EASD), η διατροφή του ασθενούς με διαβήτη πρέπει να διέπεται από ορισμένους κανόνες. Οι σημαντικότεροι παρατίθενται στη συνέχεια.
- Για να επιτευχθεί απώλεια βάρους, πρέπει να μειωθεί η ημερήσια θερμιδική πρόσληψη στους παχύσαρκους ασθενείς κατά 500-750 θερμίδες κάτω από τις ημερήσιες θερμιδικές ανάγκες
- Οι υδατάνθρακες πρέπει να αποτελούν το 50-60% των ημερήσιων θερμίδων. Πρέπει να γίνεται σωστός καταμερισμός στα γεύματα της ημέρας.
- Πρέπει να επιλέγονται τρόφιμα με χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη
- Η κατανάλωση φυτικών ινών πρέπει να είναι αυξημένη. Οι ενήλικες χρειάζονται 25-35 γραμμάρια την ημέρα. Τα παιδιά 5 γραμμάρια, που αυξάνονται κατά 1 γρ. ανά κάθε έτος ηλικίας
- Καθημερινά πρέπει να καταναλώνεται ποικιλία φρούτων και λαχανικών που είναι πλούσια σε αντιοξειδωτικά και άλλα ωφέλιμα θρεπτικά συστατικά
- Η ημερήσια κατανάλωση πρωτεϊνών πρέπει να είναι 1-1,5 γραμμάριο ανά κιλό σωματικού βάρους. Αν, όμως, ο ασθενής με διαβήτη έχει νεφρική νόσο, πρέπει να καταναλώνει 0,8 γραμμάρια πρωτεΐνης ανά κιλό σωματικού βάρους
- Τα γεύματα πρέπει να καταναλώνονται σε συγκεκριμένες, σταθερές ώρες
- Τα λίπη πρέπει να καταναλώνονται με μέτρο και τα ζωικά να αντικαθίστανται με φυτικά. Συνολικώς, τα λιπαρά πρέπει να αποτελούν το 20-35% των ημερήσιων θερμίδων.
- Η καθημερινή κατανάλωση αλκοόλ πρέπει να περιορίζεται σε έως 1 ποτό για τις γυναίκες και έως 2 ποτά για τους άνδρες
- Η ζάχαρη πρέπει να αντικαθίσταται από ασφαλείς, μη θερμιδικές, γλυκαντικές ουσίες (π.χ. ασπαρτάμη, σακχαρίνη, στεβιόλη ή στέβια κ.ά.)
Τα «καλά» και τα «λιγότερο καλά» τρόφιμα
Πρακτικά όλ’ αυτά σημαίνουν ότι η διατροφή ενός ασθενούς με διαβήτη πρέπει να εστιάζεται κυρίως σε:
- Πρωτεΐνες υψηλής βιολογικής αξίας. Τέτοιες πρωτεΐνες είναι το άπαχο μοσχάρι, το κοτόπουλο, το ψάρι, το ασπράδι του αυγού
- Τρόφιμα πλούσια σε φυτικές ίνες. Μη αμυλούχα λαχανικά, άγουρα φρούτα, τρόφιμα ολικής άλεσης είναι απαραίτητα
- Τρόφιμα πλούσια σε «καλά» λιπαρά. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι σολομός, σαρδέλες, ξηροί καρποί, αβοκάντο
Σύμφωνα με την ADA, απαιτείται ταυτοχρόνως περιορισμός τροφίμων πλούσιων σε:
- Επεξεργασμένους υδατάνθρακες ή/και με προσθήκη ζάχαρης (γλυκά, κέικ, μπισκότα, ροφήματα και τρόφιμα με ζάχαρη, λευκά ζυμαρικά, λευκό ψωμί, λευκό ρύζι, λευκά δημητριακά με ζάχαρη, πατάτες)
- Ζωικά λίπη (βούτυρο, λιπαρά κρέατα)
Απαραίτητη είναι τέλος η συστηματική άσκηση, η οποία συμβάλλει στη μείωση των επιπέδων γλυκόζης στο αίμα και στην αύξηση της ευαισθησίας στην ινσουλίνη, τονίζει ο κ. Παπαλαζάρου.