Έντονα καιρικά και πλημμυρικά φαινόμενα έπληξαν περιοχές της χώρας το τελευταίο διάστημα, ειδικά στη δυτική Ελλάδα, και η κακοκαιρία δεν θα σταματήσει, καθώς αναμένεται να υπάρχουν έντονες βροχοπτώσεις και τις επόμενες ημέρες, όπως προειδοποιούν οι μετεωρολόγοι.

Με αφορμή τις πλημμύρες σε Ιόνιο και Ήπειρο και ενόψει της νέας κακοκαιρίας, το υπουργείο Υγείας, με εγκύκλιο εξέδωσε οδηγίες προς τους πολίτες για την προστασία της υγείας τους στις πληγείσες περιοχές.

Οι πλημμύρες δεν επηρεάζουν μόνο το περιβάλλον και την περιουσία μας, αλλά και την υγεία μας και είναι απαραίτητο για όσους ζουν σε πλημμυρισμένες περιοχές να ακολουθούν τις σωστές οδηγίες.

Α.1. Οδηγίες για την ασφάλεια των πολιτών που βρίσκονται σε πλημμυρισμένες περιοχές:

Α.1.1. Οδηγίες για την κυκλοφορία των πολιτών σε πλημμυρισμένες περιοχές:

• Μην εισέρχεστε, μην περπατάτε ή οδηγείτε σε πλημμυρισμένες περιοχές με τρεχούμενα ή λιμνάζοντα νερά αν δεν είναι απολύτως απαραίτητο.
• Μην πλησιάζετε σε πλημμυρισμένες περιοχές που υπάρχουν στύλοι ηλεκτροδότησης ή ηλεκτρικά καλώδια που έχουν πέσει.
• Εάν χρειάζεται να εισέλθετε σε πλημμυρισμένες περιοχές, φορέστε γαλότσες και χρησιμοποιήστε ένα μακρύ ραβδί για να ελέγξετε το βάθος του νερού και αποφύγετε αγωγούς λυμάτων και αποχετεύσεις, που μπορεί να υπάρχουν κάτω από το νερό.

Α.1.2. Οδηγίες για την κατανάλωση νερού και τροφίμων:

• Μην πίνετε νερό από το δίκτυο ύδρευσης και μην το χρησιμοποιείτε για να πλένετε πιάτα, να πλένετε τα χέρια σας, να βουρτσίζετε τα δόντια ή να πλένετε ή να προετοιμάζετε φαγητό, έως ότου ενημερωθείτε από την αρμόδια Υπηρεσία ότι έχουν ληφθεί όλα τα κατάλληλα μέτρα διασφάλισης της ποιότητας του. Μέχρι τότε καταναλώνετε μόνο εμφιαλωμένο νερό για τις ακόλουθες χρήσεις: – Για πόση – Για πλύσιμο φρούτων/λαχανικών και τροφίμων – Για παρασκευή φαγητού και βρεφικής/παιδικής τροφής – Για ατομική υγιεινή (π.χ. πλύσιμο δοντιών, πλύσιμο χεριών κ.α.) – Για καθαρισμό τραυμάτων –  Για πλύσιμο απαραίτητου ιματισμού – Για γενικότερη οικιακή χρήση και πλύσιμο επιφανειών, επίπλων και οικιακών συσκευών
• Μην τρώτε φρέσκα λαχανικά που καλλιεργούνται σε έκταση ή κήπο που έχει πλημμυρίσει.
• Πετάξτε τρόφιμα σε ανοιχτές συσκευασίες, τα οποία έχουν έρθει σε επαφή με τα νερά της πλημμύρας. Τα νερά της πλημμύρας μπορεί να έχουν παρασύρει τρωκτικά και ερπετά από άλλες περιοχές, τα οποία μπορεί να είναι επικίνδυνα. Τα ούρα των τρωκτικών μπορεί να επιμολύνουν το νερό με παθογόνους μικροοργανισμούς.
• Ιδιαίτερη προσοχή συνιστάται στα συσκευασμένα τρόφιμα με βιδωτά καπάκια, χάρτινες συσκευασίες και κονσερβοποιημένα τρόφιμα που τυχόν έχουν διογκωθεί ή οξειδωθεί.
• Σε κάθε περίπτωση για τα προϊόντα συνιστάται η πλύση των συσκευασιών εξωτερικά πριν τη χρήση.
• Πετάξτε οποιοδήποτε φαγητό στο ψυγείο ή τον καταψύκτη σας, εάν έχουν ξεπαγώσει.
• Απαιτείται συστηματική επιμέλεια ως προς την καθαριότητα των μαγειρικών σκευών, φαγητοδοχείων και ειδών σερβιρίσματος πριν και μετά από κάθε χρήση. Όπου είναι εφικτό συστήνεται η χρήση χλωριούχου ή άλλου απολυμαντικού διαλύματος για τον καθαρισμό των ανωτέρω ειδών.
• Για την αποφυγή εμφάνισης και εξάπλωσης τρωκτικών, εντόμων και άλλων παρασίτων συστήνεται να λαμβάνεται μέριμνα για την απομάκρυνση υπολειμμάτων τροφών και ζωoτροφών, καθώς και για την απομάκρυνση αντικειμένων τα οποία μπορεί να αποτελέσουν καταφύγιο ή εστίες τέτοιων ειδών.

Α.1.3. Οδηγίες για πρόληψη ασθενειών – τραυματισμών:

• Σε περίπτωση παρουσίας εντόμων, όπως μυγών, κατσαρίδων κ.α., χρησιμοποιήστε εγκεκριμένα εντομοκτόνα, σύμφωνα με τις οδηγίες χρήσης των σκευασμάτων.
• Χρησιμοποιήστε μέσα ατομικής προστασίας από τσιμπήματα κουνουπιών, όπως εγκεκριμένα εντομοαπωθητικά χώρου ή και σώματος.
• Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται κατά τη μετακίνηση αντικειμένων λόγω πιθανής εμφάνισης τρωκτικών ή ερπετών.
• Σε περίπτωση που έχετε τραυματισμούς και ανοιχτές πληγές, αποφύγετε την έκθεση τους σε νερό πλημμύρας, γιατί υπάρχει κίνδυνος επιμόλυνσης.
• Μην χρησιμοποιείτε ηλεκτρικές συσκευές εάν ενδέχεται να έχουν βραχεί. Ενεργοποιήστε τες μόνο όταν έχουν ελεγχθεί από εξειδικευμένο ηλεκτρολόγο.
• Ιδιαίτερη προσοχή απαιτείται κατά τις διακοπές ρεύματος στη χρήση εναλλακτικών πηγών καυσίμου για θέρμανση, ψύξη και μαγείρεμα, καθώς μπορούν να προκαλέσουν συγκέντρωση ποσότητας μονοξειδίου του άνθρακα και να οδηγήσουν σε δηλητηρίαση των ανθρώπων και των ζώων σε εσωτερικούς χώρους.
• Ρούχα που έχουν έρθει σε επαφή με δυνητικά μολυσμένο νερό πρέπει να πλένονται με απορρυπαντικό σε ζεστό νερό θερμοκρασίας κατ’ ελάχιστον 60C.
• Τήρηση σωστής αναπνευστικής υγιεινής (βήχας και φτέρνισμα στον αγκώνα, σωστή χρήση και απόρριψη χαρτομάντιλων), ιδιαίτερα σε κοινόχρηστα καταλύματα.
• Συνίσταται σε ενήλικες αναμνηστική δόση εμβολίου έναντι του τετάνου, εφόσον έχει παρέλθει 10ετία από τον προηγούμενο εμβολιασμό, ενώ αντίστοιχα για τα παιδιά και τους εφήβους, η απαρέγκλιτη τήρηση του προγράμματος ανοσοποίησης βάσει του εθνικού εμβολιασμού παιδιών και εφήβων 2025.
• Αναζήτηση άμεσης ιατρικής συμβουλής, όταν έχετε κλινικά συμπτώματα (σύμφωνα με τις ανάγκες επιτήρησης σε περιφερειακό επίπεδο).
• Αναζητήστε άμεσα ιατρική βοήθεια σε περίπτωση αδιαθεσίας, αναπνευστικών ή γαστρεντερικών προβλημάτων, εμφάνισης εξανθήματος.

Οδηγίες για την ασφάλεια των παιδιών:

• Μην τα αφήνετε να παίζουν σε περιοχές με υδάτινες συλλογές.
• Πλένετε τα χέρια των παιδιών συχνά και πάντα πριν από τα γεύματα.
• Πλένετε τα παιχνίδια που έχουν μολυνθεί από τα νερά της πλημμύρας με ζεστό νερό και απορρυπαντικό. Τα μαλακά παιχνίδια μπορούν να τοποθετηθούν σε ζεστό πρόγραμμα πλυντηρίου (60°C).
• Οι γονείς με βρέφη που έχουν συμπτώματα διάρροιας και εμετού θα πρέπει να αναζητήσουν ιατρική συμβουλή.
• Θα πρέπει να επικοινωνήσετε με το γιατρό σας, εάν αρρωστήσετε μετά από κατά λάθος κατάποση μολυσμένου νερού ή λάσπης, ιδιαίτερα εάν αναπτύξετε διάρροια, πυρετό ή κοιλιακό άλγος εντός 2 εβδομάδων από την επαφή με πλημμυρικά νερά ή λύματα.

Α.2. Οδηγίες για τον καθαρισμό μετά την επιστροφή στο σπίτι:

Α.2.1. Γενικές οδηγίες καθαρισμού:

• Φορέστε γαλότσες, αδιάβροχα γάντια, μακριά ρούχα και αδιάβροχο. Τα γυαλιά προστασίας και η μάσκα προσώπου είναι απαραίτητα κατά το πλύσιμο υπό πίεση, διότι προκαλείται πιτσίλισμα νερού ή απελευθέρωση σωματιδίων σκόνης.
• Συνιστάται απολύμανση των χώρων, όπου είναι εφικτό, με απολυμαντικό τύπου χλωρίνης η άλλο απολυμαντικό.
• Απομακρύνετε και πετάξτε από το σπίτι σας αντικείμενα τα οποία έχουν έρθει σε επαφή με το νερό της πλημμύρας, σε περίπτωση που δεν μπορούν να πλυθούν ή να απολυμανθούν (π.χ. στρώματα, είδη οικοσκευής, κτλ.).
• Βεβαιωθείτε ότι είναι ασφαλής η χρήση ηλεκτρικών συσκευών και αναζητήστε τη βοήθεια ειδικού σε περίπτωση συσσώρευσης στάσιμων υδάτων εντός της οικίας, προτού προβείτε σε οποιαδήποτε ενέργεια χρήσης ρεύματος.
• Η κεντρική θέρμανση με φυσικό αέριο ή πετρέλαιο μπορεί να ενεργοποιηθεί, αφού έχει ελεγχθεί από μηχανικό.  Απομακρύνετε τα παιδιά από το σπίτι κατά τη διάρκεια του καθαρισμού.
• Μετά το πέρας των εργασιών, πλύνετε τα ρούχα αυτά ξεχωριστά με ζεστό νερό και απορρυπαντικό και πλύνετε καλά τα χέρια σας με ζεστό νερό και σαπούνι.

Α.2.2. Αφύγρανση και αφαίρεση μούχλας:

Η μούχλα αποτελείται από βιοτοξίνες που δεν μπορεί να επεξεργαστεί ο οργανισμός, οι οποίες όταν μπουν στον οργανισμό ενδέχεται να τον βλάψουν, προκαλώντας πολλά συμπτώματα. Αν και τα σπόρια μούχλας και μυκήτων είναι συνήθη και οι άνθρωποι εκτίθενται συνεχώς σε αυτά στην καθημερινότητά τους, μετά τις πλημμύρες η υπερβολική υγρασία και τα στάσιμα νερά συμβάλλουν στην ανάπτυξη μούχλας σε σπίτια και άλλα κτίρια.

Όταν ξαναμπούν οι κάτοικοι στο σπίτι μετά την στράγγιση των υδάτων, πρέπει να γνωρίζουν ότι μπορεί να υπάρχει μούχλα, η οποία ενδέχεται να θέσει σε κίνδυνο την υγεία τους. Τα επηρεαζόμενα σημεία ή αντικείμενα πρέπει να υποβάλλονται σε επεξεργασία για να αφαιρεθούν τα σπόρια μούχλας το συντομότερο δυνατό, ενώ η μεγάλης κλίμακας αποκατάσταση της μούχλας θα πρέπει να διεξάγεται από επαγγελματίες παρόχους υπηρεσιών απολύμανσης. Σε δωμάτια υπόγεια μπορεί να χρειαστεί και άντληση υδάτων.

Υπογραμμίζεται ότι:

• Οι εργασίες αποκατάστασης πρέπει να εκτελούνται σε καλά αεριζόμενο χώρο.
• Να αναζητείται συμβουλή γιατρού, ειδικά από τον ευπαθή πληθυσμό, όταν υποψιάζεται ότι επηρεάζεται η υγεία του (αναπνευστικές ασθένειες, λοιμώξεις, αλλεργίες ή άσθμα) από μούχλα στο σπίτι σε περίπτωση παρατεταμένης έκθεσης στον μύκητα της μούχλας.

Ειδικότερα για την αντιμετώπιση της μούχλας συστήνονται τα ακόλουθα:

• Καλός αερισμός των χώρων αφήνοντας ανοικτά, όπου κρίνεται ασφαλές, πόρτες και παράθυρα για την αφύγρανση των οικιών. Στις περιπτώσεις που είναι εφικτό συστήνεται επιβοηθητικά η χρήση θερμαντικών σωμάτων, κλιματιστικών ή αφυγραντήρων, εφόσον βεβαιωθείτε ότι είναι ασφαλής η χρήση τους. Εάν το σπίτι έχει πλημυρίσει και είναι κλειστό για μέρες, είναι πιθανό να έχει μολυνθεί από μύκητες μούχλας. Αερίστε την περιοχή εργασίας πριν και κατά τη διάρκεια του καθαρισμού, αλλά κλείστε τις πόρτες σε μη μολυσμένα δωμάτια για την αποφυγή εξάπλωσης σπορίων μούχλας. Διατηρήστε τον θερμοστάτη μεταξύ 20 °C και 22 °C για σταθερό στέγνωμα.
• Η μούχλα στα κτίρια αφαιρείται κυρίως με ζεστό νερό και απορρυπαντικό με χλώριο, ενώ για τις πιο δύσκολες καταστάσεις είναι πιθανό να χρειαστεί καθαρισμός από ειδικό συνεργείο.
• Μικρές περιοχές μούχλας μπορούν να αφαιρεθούν εύκολα χρησιμοποιώντας απορρυπαντικό και ζεστό νερό ή 70% οινόπνευμα για ξέβγαλμα και καθαρισμό τοίχων και σκληρών επιφανειών. Ο επιμελής καθαρισμός του σπιτιού επιτυγχάνεται σε τρία βήματα: καθάρισμα, στέγνωμα, απολύμανση.
• Καθαρίστε όλες τις σκληρές επιφάνειες (όπως τοίχους και δάπεδα) με ζεστό νερό και απορρυπαντικό.
• Αν η επιφάνεια είναι τραχιά, τρίψτε με μια σκληρή βούρτσα.
• Αφαιρέστε το οικοδομικό υλικό που περιέχει κυτταρίνη ή επεξεργασμένες ξύλινες ίνες (γυψοσανίδα επικαλυμμένη με κυτταρίνη, χαρτόνι, ινοσανίδα ξύλου κλπ), εκτός εάν πρόκειται για μασίφ ξύλο φυσικής καλλιέργειας. Υλικό που περιέχει κυτταρίνη έχει υψηλό κίνδυνο ανάπτυξης Stachybotrys (τοξική μούχλα).
• Τοποθετήστε τα απορρίμματα σε σκληρούς κάδους ή σακούλες απορριμμάτων, τα οποία φροντίστε να διατηρούνται καλά σφραγισμένα.
• Βεβαιωθείτε ότι τυχόν αεραγωγοί κάτω από τους χώρους του δαπέδου είναι ξεμπλοκαρισμένοι για να υπάρχει διαμπερής εξαερισμός σε αυτές τις περιοχές. Καθώς οι σανίδες δαπέδου και οι τοίχοι στεγνώνουν, τα αιωρούμενα σωματίδια και η σκόνη που προκύπτουν θα πρέπει να καθαρίζονται τακτικά με ηλεκτρική σκούπα.
• Η μούχλα πρέπει να εξαφανιστεί καθώς το σπίτι στεγνώνει. Εάν επιμένει, επικοινωνήστε με ένα ειδικό συνεργείο καθαρισμού και οικεία Υπηρεσία δημόσιας υγείας για βοήθεια.

Β.1. Τρόφιμα

Θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη σημασία στη διασφάλιση της υγιεινής διάθεσης ασφαλών τροφίμων διότι ελλοχεύει αυξημένος κίνδυνος τροφιμογενών και άλλων λοιμώξεων.

Σε περίπτωση συχνών και μεγάλης διάρκειας διακοπών του ηλεκτρικού ρεύματος, θεωρείται επιβεβλημένο να ενημερωθεί το κοινό για το σωστό και υγιεινό χειρισμό και συντήρηση των τροφίμων. Επισημαίνεται ότι η ασφάλεια των τροφίμων σε όλες τις φάσεις της αλυσίδας παραγωγής τους (πρώτες ύλες, παρασκευή, διατήρηση, διακίνηση, μεταφορά, αποθήκευση, διανομή κ.λ.π.), καθώς και η προσωπική υγιεινή των χειριστών των τροφίμων αποτελούν πρωταρχικής σημασίας παράγοντες ώστε να αποφευχθούν ενδεχόμενοι κίνδυνοι δημόσιας υγείας.

Ιδιαίτερη προσοχή απαιτείται στον έλεγχο των τροφίμων κυρίως στις περιπτώσεις που γίνεται μαζική προετοιμασία και ιδιαίτερα όταν πρόκειται για τρόφιμα ευαλλοίωτα.

Προσοχή επίσης θα πρέπει να δοθεί στις περιπτώσεις όπου διανέμονται στους πληγέντες τυποποιημένα τρόφιμα. Θα πρέπει αυτά να διακινούνται με ασφάλεια και να αποθηκεύονται μέχρι την διανομή τους σε χώρους με απόλυτη τάξη, καθαριότητα και με συνθήκες συντήρησης τέτοιες ώστε να αποφεύγονται τυχόν αλλοιώσεις ή επιμολύνσεις τους.

Ενδεικτικά σημειώνεται ότι:

• Εάν διαπιστωθεί οποιαδήποτε αλλοίωση στην οσμή, τη γεύση, το χρώμα και την υφή των τροφίμων πρέπει οπωσδήποτε να απορριφθούν, μαγειρεμένα ή όχι.
• Πρέπει να αποφεύγεται η παραμονή των τροφίμων εκτός ψυγείου.
• Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δίδεται στο γάλα, στα γιαούρτια, στα τυροκομικά προϊόντα, στα σάντουιτς και στα γλυκά, τα οποία πρέπει να διατηρούνται εντός ψυγείου.
• Τα φρούτα και τα λαχανικά να πλένονται πολύ καλά πριν καταναλωθούν.
• Πρέπει πάντοτε να ελέγχεται η ημερομηνία λήξης στα συσκευασμένα τρόφιμα.
• Κονσέρβες φουσκωμένες, σκουριασμένες ή κτυπημένες να απορρίπτονται αμέσως.
• Θα πρέπει να τηρούνται οι κανόνες ατομικής υγιεινής των χειριστών τροφίμων.

Β.2. Μολυσματικές ασθένειες

Ο έλεγχος των μολυσματικών ασθενειών μπορεί να επιτευχθεί με μια σειρά μέτρων που περιλαμβάνουν πρόσβαση σε καθαρό νερό και αποκατάσταση του αποχετευτικού δικτύου, έγκαιρη διάγνωση κρουσμάτων μεταδοτικών ασθενειών και θεραπεία, επαρκή διατροφή και έλεγχο τρωκτικών, εντόμων και ειδικότερα διαβιβαστών (κουνουπιών).

Η παρακολούθηση μεταδοτικών, μη μεταδοτικών ασθενειών και τραυματισμών παρέχουν έγκαιρες πληροφορίες που επιτρέπουν στις αρμόδιες Υπηρεσίες να εξασφαλίζουν επαρκείς προμήθειες στους πληγέντες και να μεριμνούν με κατάλληλες ενέργειες.

Οι πλημμύρες επηρεάζουν σημαντικά τη δημόσια υγεία και η αυστηρή επιτήρηση των μεταδοτικών νοσημάτων είναι σημαντική κατά τη διάρκεια αλλά και μετά την πλημμύρα για την εξασφάλιση της ταχείας αναγνώρισης και ελέγχου για μολυσματικές εστίες ασθενειών και άλλα θέματα υγείας, για την καθοδήγηση των τοπικών και περιφερειακών Υπηρεσιών υγείας και την παροχή πρόσθετων πληροφοριών σχετικά με πιθανές συσχετίσεις μεταξύ πλημμυρών και προβλημάτων υγείας.

Ειδικότερα, το υπουργείο Υγείας στις οδηγίες του τονίζει την κρισιμότητα των άμεσων παρεμβάσεων των επαγγελματιών υγείας στις περιπτώσεις που προωθούνται στις Δ/νσεις Δημόσιας Υγείας των Περιφερειών δελτία δήλωσης των υποχρεωτικώς δηλούμενων νοσημάτων που επιτηρούνται από τον ΕΟΔΥ. Ειδικότερα για τον έλεγχο των νοσημάτων που μεταδίδονται με διαβιβαστές, λόγω των ιδιαίτερων συνθηκών που διαμορφώνονται σε περιοχές που πλήττονται από πλημμύρες, απαιτείται αυξημένη εντομολογική επιτήρηση, ώστε να καταστεί εφικτή η εκτίμηση κινδύνου και η αξιολόγηση της ανάγκης λήψης έκτακτων μέτρων ελέγχου των κουνουπιών στην περιοχή.

Η εντομολογική επιτήρηση περιλαμβάνει τη χαρτογράφηση των εστιών αναπαραγωγής των κουνουπιών, τη συστηματική παρακολούθηση και την καταγραφή των ειδών και πληθυσμών τους, τη χωροχρονική κατανομή τους, καθώς και τον δειγματοληπτικό έλεγχό τους για τον εντοπισμό μολυσμένων εντόμων από συγκεκριμένα παθογόνα (π.χ. ιό του Δυτικού Νείλου) στις πλημμυρισμένες περιοχές.

Ειδικά για τα λοιμώδη νοσήματα και θέματα που σχετίζονται με τις πλημμύρες και τη δημόσια υγείας, μπορείτε να επικοινωνείτε με τη γραμμή 1135 και να επισκεφτείτε τον ιστότοπο του Εθνικού Οργανισμού Δημόσιας Υγείας (Ε.Ο.Δ.Υ.).

Φωτογραφία αρχείου EUROKINISSI