Υπολογίζεται ότι περισσότερα από 70 εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο ταλαιπωρούνται από διατροφικές διαταραχές – αριθμός διπλάσιος απ’ ό,τι πριν από μία δεκαετία. Επιπλέον υπολογίζεται πως ένας άνθρωπος χάνεται κάθε ώρα στον κόσμο εξαιτίας κάποιας διατροφικής διαταραχής.
Αυτό δεν είναι τυχαίο. Οι διατροφικές διαταραχές, όπως η νευρογενής ανορεξία, η επεισοδιακή υπερφαγία και η νευρογενής βουλιμία, είναι πολύ σοβαρές καταστάσεις. Και αυτό, διότι ανοίγουν τον δρόμο στην εκδήλωση σοβαρών νοσημάτων που μπορεί να απειλήσουν τη ζωή. Δυστυχώς, εν μέσω της πανδημίας που έχει προκαλέσει ο νέος κορωνοϊός, σημειώθηκε αύξηση των περιστατικών. Επιδεινώθηκε επίσης σε πολλές περιπτώσεις η κατάσταση των ήδη πασχόντων από αυτές.
Η αμερικανική Εθνική Ένωση Διατροφικών Διαταραχών αναφέρει αύξηση 40% στις κλήσεις της από τον Μάρτιο του 2020 που άρχισε η πανδημία και η καραντίνα. Κάποιες αρχικές έρευνες σε ΗΠΑ και Ευρώπη έδειξαν ότι η πανδημία, ο φόβος, το άγχος, η καραντίνα και ο κοινωνικός περιορισμός είχαν ως συνέπεια:
- Πάσχοντες από νευρική ανορεξία να καταναλώνουν ακόμα λιγότερα γεύματα την ημέρα και τροφές με λιγότερες θερμίδες
- Πάσχοντες από βουλιμία να έχουν αυξημένη όρεξη και να καταναλώνουν γεύματα μεγαλύτερα σε ποσότητα και πολύ συχνά με περισσότερες θερμίδες
Ζωτικής σημασίας η έγκαιρη διάγνωση
Ωστόσο «στην Ελλάδα δεν δίνεται η πρέπουσα προσοχή στην Παγκόσμια Ημέρα Διατροφικών Διαταραχών (World Eating Disorders Action Day), παρότι οι διατροφικές διαταραχές αποτελούν ένα πρόβλημα που συνεχώς αυξάνεται και η αντιμετώπιση του απασχολεί ολοένα περισσότερους ανθρώπους», λέει η ψυχολόγος υγείας Άννα Χατζηδημητρίου, διευθύντρια του Τμήματος Ψυχολογίας στο Ιατρικό Κέντρο Αθηνών, ιδρύτρια του Κέντρου Ψυχολογίας και Προαγωγής της Υγείας «Live Well-Be Well».
Όπως εξηγεί, η ενημέρωση για τις διατροφικές διαταραχές έχει ζωτική σημασία, διότι η άμεση διάγνωση σχετίζεται:
- Με καλύτερα θεραπευτικά αποτελέσματα
- Με μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης συνοδών προβλημάτων υγείας
Είναι ενδεικτικό ότι «το 97% των ασθενών που θα νοσηλευτούν με διατροφική διαταραχή, έχουν τουλάχιστον μία οργανική πάθηση ως συννοσηρότητα», τονίζει.
Οι επικίνδυνες συννοσηρότητες
Υψηλή συννοσηρότητα παρατηρείται στις διατροφικές διαταραχές σε συνδυασμό με άλλες ψυχολογικές διαταραχές, όπως είναι:
- Η κατάθλιψη
- Οι αγχώδεις διαταραχές (κυρίως η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή)
- Το μετατραυματικό άγχος
- Η εξάρτηση από αλκοόλ ή άλλες ουσίες
Μεγάλη επίδραση παρατηρείται επίσης στην υγεία των διαβητικών που έχουν διατροφικές διαταραχές, κυρίως επεισοδιακή υπερφαγία. Η ελλιπής διαχείριση της υπερφαγίας εντείνει τις επιπλοκές του διαβήτη, όπως τα καρδιαγγειακά επεισόδια, τις νευραλγίες, τις παθήσεις των νεφρών.
«Σε αυτές τις περιπτώσεις είναι σημαντική η πολυδύναμη φροντίδα από διεπιστημονική ομάδα, για την αντιμετώπιση με ψυχολογική υποστήριξη της διατροφικής διαταραχής που μπορεί να πυροδοτεί σοβαρές ασθένειες», τονίζει η κυρία Χατζηδημητρίου.
Το άγχος της πανδημίας
Τον σημαντικό ρόλο του άγχους στις διατροφικές διαταραχές δείχνουν και οι επιπτώσεις της πανδημίας στους ασθενείς. Τόσο οι πάσχοντες με νευρογενή ανορεξία όσο και εκείνοι με βουλιμία που ανέφεραν ένταση των συμπτωμάτων των διατροφικών διαταραχών τους, παρουσίασαν υψηλότερα επίπεδα άγχους λόγω της πανδημίας.
Ως φαίνεται, η πανδημία αύξησε τους ψυχοκοινωνικούς παράγοντες που εντείνουν το άγχος και πυροδοτούν μια ήδη υπάρχουσα διατροφική διαταραχή, εκτιμά η ειδικός. Το επακόλουθο ήταν πολλοί να στραφούν σε ανθυγιεινές διατροφικές συμπεριφορές όπως:
- Η αύξηση της κατανάλωσης τροφών με υψηλή διατροφική αξία
- Η αύξηση της κατανάλωσης γλυκών και αλκοόλ
- Το ακατάσχετο τσιμπολόγημα
- Τα άστατα γεύματα
Το άγχος της πανδημίας οδήγησε επίσης πολλούς σε αύξηση του σωματικού βάρους ή επίμονη σκέψη για απώλεια βάρους.
Οι υποκείμενες αιτίες
Οι κυριότεροι παράγοντες που πυροδοτούν τέτοιους είδους συμπεριφορές, σημειώνει η κα Χατζηδημητρίου είναι:
- Αβεβαιότητα για το μέλλον
- Απροσδιόριστο άγχος και φόβος για την πανδημία και την ποιότητα ζωής
- Απομόνωση και έλλειψη κοινωνικής επαφής
- Αύξηση στη διάρκεια της ενασχόλησης με το διαδίκτυο και την τηλεόραση, καθώς και της έκθεσης σε δυσάρεστες και στρεσογόνες ειδήσεις
- Περιορισμένη δραστηριότητα και εναλλαγές τις καθημερινότητας
- Έλλειψη συχνής πρόσβασης σε μέρη με υγιεινές τροφές
- Συχνή μηχανική πρόσβαση σε τροφές μέσα στο σπίτι (εξαιτίας της απραγίας)
- Συναισθηματική κατανάλωση τροφής λόγω ανίας στο σπίτι, φόβος λόγω της COVID-19, άγχος λόγω αβεβαιότητας, θλίψη ή θυμός σαν αποτέλεσμα της πανδημίας και της καραντίνας
- Άγχος με την αυτοεικόνα, εμμονή με την απώλεια βάρους λόγω φόβου ότι η παχυσαρκία σχετίζεται με επιπλοκές της COVID-19.
«Είναι σημαντικό να υπάρχει ψυχοεκπαίδευση στα θέματα διατροφικών διαταραχών αλλά και να τις ξεχωρίζουμε από τα θέματα απώλειας βάρους, ειδικά όπου σχετίζονται με θέματα υγείας ή προδιάθεση για πυροδότηση ιατρικών προβλημάτων», τονίζει η κυρία Χατζηδημητρίου. «Η ψυχοεκπαίδευση, η ενημέρωση, η δύναμη της γνώσης μειώνει την αβεβαιότητα και ενισχύει την αίσθηση του ελέγχου ο οποίος είναι καθοριστικός στις διατροφικές διαταραχές για την αποτελεσματική αντιμετώπισή τους».