Τρεις στους εκατό ανθρώπους ιδρώνουν υπερβολικά πολύ, με συνέπεια να αντιμετωπίζουν σημαντικά προβλήματα στην καθημερινότητά τους. Η υπεριδρωσία, όπως λέγεται η κατάσταση, έχει επίσης ψυχολογικές, κοινωνικές και ιατρικές επιπτώσεις, ενώ δημιουργεί και πολλά προβλήματα στο δέρμα.
Η εφίδρωση είναι μία λειτουργία σημαντική για τη ρύθμιση της σωματικής θερμοκρασίας. «Ελέγχεται από το αυτόνομο νευρικό σύστημα, το οποίο αποτελεί μέρος του νευρικού συστήματος που λειτουργεί χωρίς τον συνειδητό έλεγχο του ατόμου», εξηγεί ο δερματολόγος-αφροδισιολόγος δρ Χρήστος Στάμου.
Η έκκριση του ιδρώτα γίνεται από τα τρία εκατομμύρια ιδρωτοποιούς αδένες, που υπάρχουν στο σώμα. Οι αδένες αυτοί μπορεί να είναι εκκρινείς ή αποκρινείς:
- Οι εκκρινείς ιδρωτοποιοί αδένες βρίσκονται σε όλο το σώμα. Παράγουν άοσμο ιδρώτα
- Οι αποκρινείς ιδρωτοποιοί αδένες βρίσκονται στο κεφάλι, τις μασχάλες και τη βουβωνική χώρα. Παράγουν έναν βαρύτερο λιπαρό ιδρώτα ο οποίος, όταν αναμιγνύεται με τα βακτήρια του δέρματος, παράγει χαρακτηριστική οσμή.
Οι πιο συνηθισμένες περιοχές εφίδρωσης είναι οι μασχάλες, το πρόσωπο, οι παλάμες και τα πέλματα. Η παραγωγή του ιδρώτα αυξάνεται φυσιολογικά όταν σημειώνονται αλλαγές:
- Στη θερμοκρασία του σώματος (π.χ. λόγω πυρετού ή κατανάλωσης πικάντικων τροφίμων)
- Στην περιβαλλοντική θερμοκρασία
- Στη συναισθηματική κατάσταση του ανθρώπου (π.χ. όταν θυμώνει, φοβάται, ντρέπεται ή αγχώνεται).
«Ένα μικρό ποσοστό ατόμων παράγουν λιγότερη ποσότητα ιδρώτα από αυτήν που χρειάζονται και άλλα υπερβολική. Και οι δύο διαταραχές μπορούν να προκαλέσουν προβλήματα», τονίζει ο δρ Στάμου.
Πού οφείλεται η υπεριδρωσία
Η υπεριδρωσία είναι μια διαταραχή που προκαλεί εφίδρωση, δυσανάλογη με τις ομοιοστατικές απαιτήσεις της θερμοκρασίας του σώματος. Σε κάποιους ανθρώπους προκαλείται από υπερδραστηριότητα των ιδρωτοποιών αδένων, συχνά λόγω κληρονομικότητας. Σε άλλους οφείλεται σε παράγοντες όπως:
- Υποκείμενη πάθηση, όπως λοίμωξη, διαβήτη, προβλήματα θυρεοειδούς, διαταραχές του νευρικού συστήματος, καρκίνο
- Καταστάσεις όπως η εμμηνόπαυση
- Λήψη φαρμάκων (π.χ. αντιπυρετικά)
Πώς επηρεάζει τους ασθενείς
Η υπεριδρωσία έχει αρνητικό αντίκτυπο στους ασθενείς, αφού επηρεάζει δραστηριότητες, όπως η ένδυση, η υγιεινή και οι δουλειές.
Καθημερινές δραστηριότητες, όπως τα ψώνια, αποφεύγονται ή περιορίζονται λόγω του άγχους και της αμηχανίας που προκαλεί ο ιδρώτας. Επιπλέον, συχνά καθίστανται αδύνατες χειρωνακτικές δραστηριότητες και ο χειρισμός αντικειμένων όπως οι βελόνες ραψίματος ή το τιμόνι του αυτοκινήτου.
Η υπερβολική εφίδρωση καθιστά επίσης δυσκολότερο το άνοιγμα μιας πόρτας, την ενασχόληση με ορισμένα αθλήματα και αυξάνει τον κίνδυνο ηλεκτροπληξίας. Υπονομεύει ακόμα και τη χρήση ανοιχτών υποδημάτων με ψηλά τακούνια, καθώς αυξάνει την πιθανότητα τραυματισμών όπως το διάστρεμμα.
Οι ασθενείς καταπονούνται ψυχολογικά καθώς παλεύουν με το άγχος, την κατάθλιψη, την αμηχανία, την θλίψη, τον θυμό ή και αισθήματα απελπισίας. Ο ψυχολογικός αντίκτυπος μπορεί να είναι ίδιος ή εντονότερος από αυτόν φλεγμονωδών δερματικών παθήσεων, όπως η ψωρίαση και η ακμή.
Το 75% των ασθενών αναφέρουν ότι υπάρχει έκπτωση στην κοινωνική τους ζωή, καθώς και στη συναισθηματική και ψυχική τους υγεία. Δυσκολεύονται να έχουν σωματικές επαφές, που περιλαμβάνουν από την απλή χειραψία έως τις σεξουαλικές σχέσεις.
Επιπλέον έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση από την ανησυχία για την αντίληψη των άλλων για αυτούς. Λόγω των συμπτωμάτων τους συχνά αποφεύγουν τις κοινωνικές συναναστροφές, υπονομεύοντας έτσι τη σταδιοδρομία και την ερωτική τους ζωή. Έχει αποδειχθεί επίσης ότι η υπεριδρωσία επηρεάζει την ψυχοκοινωνική ανάπτυξη των παιδιών και των εφήβων.
Τα προβλήματα στο δέρμα
Εκτός από τις κοινωνικές και συναισθηματικές επιπτώσεις της, η υπεριδρωσία προκαλεί και δερματικά προβλήματα, διότι δημιουργεί ένα περιβάλλον υγρό που οδηγεί σε διαταραχή του δερματικού φραγμού, ευνοώντας τον αποικισμό και τη μόλυνση. Πιο συγκεκριμένα το δέρμα καθίσταται πιο ευάλωτο σε:
- Μυκητιασική δερματική λοίμωξη στη βουβωνική χώρα (tinea cruris). Προσβάλλει το γεννητικό, ηβικό, περινεϊκό και περιπρωκτικό δέρμα. Προκαλείται από παθογόνους μύκητες γνωστούς ως δερματόφυτα.
- Πόδι του αθλητή (tinea pedis). Είναι μία μυκητιασική λοίμωξη των ποδιών. Συχνά αρχίζει ανάμεσα στα δάκτυλα, όπου η υπερβολική εφίδρωση είναι εντονότερη.
- Ονυχομυκητίαση. Οι μύκητες ευδοκιμούν σε υγρά περιβάλλοντα. Έτσι, μπορεί να προσβάλλουν τόσο να νύχια των ποδιών όσο και των χεριών των ασθενών με τοπική υπεριδρωσία.
- Δερματικά κονδυλώματα και βακτηριακές λοιμώξεις. Η λύση της συνέχειας του δέρματος (πληγές) από την έντονη εφίδρωση, επιτρέπει την προσβολή από βακτήρια και ιούς. Σε αυτούς συμπεριλαμβάνονται τα στελέχη του ιού HPV που προκαλούν δερματικά κονδυλώματα (λέγονται και «μυρμηγκιές»).
- Έκζεμα. Η υπερβολική εφίδρωση των χεριών μπορεί να προκαλέσει πόνο, σκασμένο δέρμα και έκζεμα στους ανθρώπους με τοπική (αλλά όχι με γενικευμένη) υπεριδρωσία.
- Βρωμιδρωσία. Ο δύσοσμος ιδρώτας αναπτύσσεται όταν οι ουσίες που δημιουργούν τα βακτήρια του δέρματος, έρχονται σε επαφή με το λιπαρό υγρό που εκκρίνουν οι αποκρινείς αδένες του σώματος. Η οσμή μπορεί να είναι εξαιρετικά δυσάρεστη στις περιοχές της μασχάλης και των γεννητικών οργάνων ορισμένων ανθρώπων.
Η αντιμετώπιση
Η υπεριδρωσία μπορεί να αντιμετωπιστεί έως ένα βαθμό με προσαρμογές στον τρόπο ζωής. Αυτές μπορούν να μειώσουν την ποσότητα του παραγόμενου ιδρώτα, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι οι πάσχοντες θα ιδρώνουν σε φυσιολογικό βαθμό. Τέτοιου είδους προσαρμογές είναι:
- Η επιλογή ελαφρύτερων ρούχων που επιτρέπουν στο δέρμα να αναπνέει
- Η εφαρμογή αντιιδρωτικού στις μασχάλες ή αποσμητικού για τη μείωση της οσμής
- Η εξαίρεση (αφαίρεση) των καυτερών τροφών από τη διατροφή
- Η αντιμετώπιση παθήσεων που προκαλούν εφίδρωση
Εάν αυτά δεν βοηθήσουν, υπάρχουν θεραπείες που μπορούν να ελέγξουν την υπεριδρωσία. Εξειδικευμένες φαρμακευτικές αγωγές μπορούν να εμποδίσουν τη διέγερση των ιδρωτοποιών αδένων. Όπως όμως όλα τα φάρμακα, έτσι κι αυτές «είναι πιθανόν να προκαλέσουν παρενέργειες και δεν είναι κατάλληλες για όλους», τονίζει ο δρ Στάμου.
Άλλες θεραπευτικές επιλογές είναι η ιοντοφόρηση, οι εγχύσεις αλλαντοτοξίνης (βοτουλινική τοξίνη ή botox) και η συμπαθεκτομή.
Η ιοντοφόρηση είναι μια διαδικασία που χρησιμοποιεί ηλεκτρικό ρεύμα για να απενεργοποιήσει προσωρινά τον ιδρωτοποιό αδένα. Είναι πιο αποτελεσματική για την εφίδρωση των χεριών και των ποδιών. Οι παρενέργειες, αν και σπάνιες, περιλαμβάνουν σκάσιμο του δέρματος και φουσκάλες.
Η βοτουλινική τοξίνη (botox) χρησιμοποιείται για τη θεραπεία της σοβαρής εφίδρωσης στις μασχάλες, τις παλάμες και τις πελματιαίες περιοχές του ποδιού. Όταν εγχέεται στη μασχάλη μπλοκάρει προσωρινά τα νεύρα που διεγείρουν την εφίδρωση. Οι παρενέργειες περιλαμβάνουν ήπιο πόνο στο σημείο της έγχυσης.
Όταν οι θεραπείες αυτές δεν μειώσουν την υπεριδρωσία, συνιστάται μία ελάχιστα επεμβατική χειρουργική επέμβαση που ονομάζεται συμπαθεκτομή.
«Η καλύτερη θεραπευτική προσέγγιση εξαρτάται από τις συγκεκριμένες ανάγκες του ατόμου και τη σοβαρότητα της κατάστασής του. Η σωστή διάγνωση βοηθά στον καθορισμό του καταλληλότερου θεραπευτικού σχεδίου και ξεκινά από την αιτία που την προκαλεί. Εάν δεν οφείλεται σε κάποια πάθηση, τότε μόνο η θεραπεία επικεντρώνεται στον έλεγχο της παραγωγής ιδρώτα», καταλήγει ο δρ Στάμου.
Φωτογραφία: istock