Με τον όρο σαρκοπενία αναφερόμαστε στην απώλεια μυϊκής μάζας που παρατηρείται κυρίως κατά τη διαδικασία της γήρανσης.
Συχνά εμφανίζεται μετά την ηλικία των 60 ετών και επιδεινώνεται με το πέρασμα των χρόνων, οδηγώντας σε μειωμένη ενέργεια και κινητικότητα, αυξημένο κίνδυνο για πτώσεις, κατάγματα και κατ’ επέκταση σε υποβαθμισμένη ποιότητα ζωής.
- Διαβάστε επίσης – Μυϊκή μάζα: Γιατί χάνουμε τη δύναμή μας μετά τα 50
«Οι σκελετικοί μύες είναι απαραίτητοι για τη διατήρηση ζωτικών λειτουργιών, όπως η κίνηση, η αναπνοή, η θερμογένεση και πλέον αναγνωρίζονται ως ενδοκρινικά όργανα. Οι μύες απελευθερώνουν παράγοντες που ονομάζονται μυοκίνες.
»Αυτές ρυθμίζουν διάφορες φυσιολογικές διεργασίες και παίζουν σημαντικό ρόλο στη μεταβολική ομοιοστασία του οργανισμού, καθώς ευνοούν την πρόσληψη και οξείδωση της γλυκόζης και των ελεύθερων λιπαρών οξέων και επηρεάζουν ευνοϊκά την ηπατική και μιτοχονδριακή λειτουργία του φαιού λιπώδους ιστού.
»Η άσκηση ευνοεί την έκκριση και τη δράση μυοκινών, ενώ η σωματική αδράνεια συντελεί στη μείωση έκκρισής τους, γεγονός που εξηγεί τη σχέση καθιστικής ζωής και καρδιομεταβολικών επιπλοκών», αναφέρουν οι κ.κ. Ανδρέας Μελιδώνης Διευθυντής Παθολόγος – Διαβητολόγος και Κάρολος Παπαλαζάρου Διαιτολόγος – Διατροφολόγος, Metropolitan Hospital.
Τα επίπεδα της μυϊκής μάζας πλέον είναι αρκετά εύκολο να υπολογιστούν με αναλύσεις όπως η DEXA, η υπολογιστική τομογραφία (CT) και η μαγνητική τομογραφία (MRI) ή ακόμα πιο εύκολα με την Ανάλυση Σύστασης Σώματος με την μέθοδο της βιοηλεκτρικής αγωγιμότητας (ΒΙΑ), ενώ υπάρχουν και δείκτες λειτουργικής ικανότητας των μυών (μέτρηση δύναμης, λαβής, ταχύτητα βάδισης, chair stand test, 6min walk test).
Οι παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης σαρκοπενίας είναι οι εξής:
- Ορμονικές αλλαγές: Μείωση τεστοστερόνης, οιστρογόνων, αυξητικής ορμόνης
- Χρόνια φλεγμονή
- Νευρομυϊκή εκφύλιση
- Διατροφικές ελλείψεις: Αναιμία, ανεπαρκής πρόσληψη πρωτεϊνών ή βιταμινών D/B12
- Καθιστικός τρόπος ζωής.
Οι κυριότερες συνέπειες της σαρκοπενίας είναι:
- Μειωμένη μυϊκή δύναμη και αντοχή, που προκαλούν δυσκολία ακόμα και στις απλές καθημερινές δραστηριότητες
- Αυξημένος κίνδυνος πτώσεων και καταγμάτων
- Υποτροπιάζουσες λοιμώξεις και αδυναμία ανάρρωσης σε νοσηλευόμενους ασθενείς
- Ψυχοκοινωνικές επιπτώσεις, όπως κατάθλιψη και κοινωνική απομόνωση.
Σαρκοπενία και φαρμακευτικές αγωγές
«Τα τελευταία χρόνια, τα φάρμακα της κατηγορίας αγωνιστών GLP-1 (π.χ., λιραγλουτίδη, σεμαγλουτίδη, τιρζεπατίδη) που χρησιμοποιούνται ευρέως για τη θεραπεία της παχυσαρκίας και του σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 και αποδεδειγμένα συμβάλλουν στην απώλεια βάρους, μετά από μελέτες, παρατηρήθηκε ότι σε πολλές περιπτώσεις αυτή η απώλεια βάρους συνοδευόταν και από απώλεια μυϊκής μάζας, δηλαδή σαρκοπενία.
Πιο συγκεκριμένα:
- Για την Σεμαγλουτίδη (Wegovy, Ozempic), μελέτες σε ασθενείς με παχυσαρκία έδειξαν έως και 15% μείωση βάρους ενώ παράλληλα παρατηρήθηκαν απώλειες μυϊκής μάζας (περίπου) 40% της συνολικής απώλειας.
- Για την Λιραγλουτίδη (Saxenda) παρατηρήθηκε απώλεια βάρους 5-10% του συνολικού βάρους με απώλεια μυϊκής μάζας μέσα στα αναμενόμενα όρια, χωρίς στατιστικά σημαντικές διαφορές σε σχέση με το placebo.
- Για την Τιρζεπατίδη (Μounjaro), από τα δεδομένα που έχουμε ως τώρα, παρατηρείται υψηλή απώλεια βάρους (20–25%), αλλά και μικρότερη απώλεια μυϊκής μάζας σε σχέση με τις άλλες αγωγές (περίπου 20-25% της συνολικής απώλειας βάρους).
Παρόλα αυτά όμως κάθε αγωγή από αυτές μπορεί, με τον κατάλληλο τρόπο, να χρησιμοποιηθεί με ασφάλεια και να μας δώσει θετικά αποτελέσματα.
Η σαρκοπενία, είτε ως αποτέλεσμα γήρανσης είτε ως συνέπεια των παραπάνω φαρμακευτικών αγωγών, προλαμβάνεται ή αντιμετωπίζεται με δύο βασικές παρεμβάσεις: σωστή διατροφή και σωματική άσκηση», τονίζουν οι ειδικοί.
1. Διατροφική παρέμβαση
- Αυξημένη πρόσληψη πρωτεϊνών: περίπου 1,2–1,5g ανά κιλό σωματικού βάρους συνιστώνται για άτομα άνω των 65 ετών ή σε άτομα με χαμηλή μυϊκή μάζα
- Επιλογή πρωτεϊνών υψηλής βιολογικής αξίας: ζωικές (ψάρι, άπαχο μοσχάρι, κοτόπουλο, γαλακτοκομικά, αυγά)
- Συμπληρώματα αμινοξέων όπως η L-λευκίνη αλλά και συμπλήρωμα κρεατίνης, όποτε απαιτείται
- Συμπληρώματα βιταμίνης D (800–2000 IU/ημ.) η οποία φαίνεται ότι ενισχύει τη μυϊκή δύναμη και τον έλεγχο ισορροπίας
- Διατροφή πλούσια σε αντιοξειδωτικά, όπως βιταμίνη C, βιταμίνη E και πολυφαινόλες, τα οποία βρίσκονται κυρίως σε φρούτα και λαχανικά.
2. Σωματική άσκηση
- Ασκήσεις αντιστάσεων 2–3 φορές/εβδομάδα με ελεύθερα βάρη, λάστιχα ή όργανα γυμναστικής που συμβάλλουν στην μυϊκή ανάπτυξη
- Αερόβια άσκηση: τουλάχιστον 150′ την εβδομάδα, μέτριας έντασης, η οποία από πληθώρα ερευνών φαίνεται να υποστηρίζει την καρδιαγγειακή υγεία.
«Η σαρκοπενία αποτελεί ένα σημαντικό θέμα της δημόσιας υγείας, ενώ η πρόληψη και η αντιμετώπισή της απαιτούν διεπιστημονική προσέγγιση, με διατροφικές παρεμβάσεις για υψηλή πρόσληψη πρωτεϊνών και βιταμινών, συχνή σωματική άσκηση -κυρίως αναερόβια- και χρήση συμπληρωμάτων ή φαρμακευτικών αγωγών.
»Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι οι νέες, «θαυματουργές» στην απώλεια βάρους, εβδομαδιαίες αγωγές επί παχυσαρκίας μπορεί να ευνοήσουν και να αναπτύξουν σαρκοπενία και έτσι η περιοδική μέτρηση της μυϊκής μάζας, επί λήψης των αγωγών αυτών καθίσταται αναγκαία και ενδεχομένως σωτήρια, καθώς οι μύες αποτελούν σημαντικά θεμέλια για μια καλύτερη ποιότητα ζωής στην τρίτη ηλικία», καταλήγουν οι ειδικοί.
Η έγκαιρη αξιολόγηση της μυϊκής μάζας, η σωστή διατροφική καθοδήγηση και η προσαρμοσμένη σωματική άσκηση αποτελούν κρίσιμα στοιχεία για την πρόληψη και αντιμετώπιση της σαρκοπενίας.
Το Διαβητολογικό Κέντρο και το Διαιτολογικό Ιατρείο του Metropolitan Hospital προσφέρουν εξειδικευμένη καθοδήγηση και υποστήριξη από έμπειρους από εξειδικευμένους γιατρούς, νοσηλευτικό προσωπικό και επαγγελματίες υγείας, με στόχο την ασφαλή διαχείριση του βάρους, τη διατήρηση της μυϊκής υγείας και τη συνολική βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών.
Φωτογραφία: istock