H αιθαλομίχλη είναι μια μορφή ατμοσφαιρικής ρύπανσης, η οποία προκαλείται από την καύση στερεών καυσίμων και αποτελείται από σωματίδια αιθάλης -από τα οποία παίρνει και το όνομά της- καθώς και από το δηλητηριώδες αέριο διοξείδιο του θείου.
Η ικανότητα του αναπνευστικού συστήματος του ανθρώπου να προστατεύεται από τα αιωρούμενα στο περιβάλλον μικροσωματίδια καθορίζεται κυρίως από το μέγεθος και τη χημική σύσταση των τελευταίων.
Η συνεχιζόμενη εναπόθεση μικροσωματιδίων σε όλο το μήκος του ανώτερου και κατώτερου αναπνευστικού, προκαλεί σοβαρή βλάβη στο αναπνευστικό επιθήλιο. Στο ανώτερο αναπνευστικό επικάθονται τα μεγαλύτερης διαμέτρου μικροσωματίδια. Όσο πιο μικρή είναι η διάμετρός τους τόσο μεγαλύτερη είναι η διείσδυση τους στους πνεύμονες ως τις τελικές κυψελίδες.
Τα πολύ μικρής διαμέτρου μικροσωματίδια, λόγω της διεισδυτικότητάς τους και λόγω των σταθερών συμπλόκων που σχηματίζουν, εισχωρούν στο εσωτερικό των κτιρίων, των σπιτιών, των κλινοσκεπασμάτων και προκαλούν πληθώρα αναπνευστικών προβλημάτων από άσθμα, αλλεργικές βρογχίτιδες, αποφρακτικές πνευμονοπάθειες κ.α.
Αιθαλομίχλη – Επιπτώσεις: Ευπαθείς ομάδες πληθυσμού
- Ασθενείς με χρόνια βρογχίτιδα
- Ασθενείς με Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια
- Ασθενείς με βρογχικό άσθμα
- Ασθενείς με αλλεργίες
- Ασθενείς με καρδιαγγειακά νοσήματα
- Βρέφη και μικρά παιδιά
- Ηλικιωμένοι ασθενείς > 65 ετών
Αιθαλομίχλη: Το πείραμα Θαλής
Οι επί ένα μήνα μετρήσεις των επιστημόνων ανέδειξαν το 2013 το μέγεθος του προβλήματος της ατμοσφαιρικής ρύπανσης που δημιουργείται τόσο στην Αθήνα όσο και σε άλλες ελληνικές πόλεις, όταν συνδυάζεται η καύση ξύλων με τις κατάλληλες καιρικές συνθήκες: χαμηλές θερμοκρασίες και άπνοια.
Έγιναν μετρήσεις στο Θησείο, στην Αγ. Παρασκευή και στην Πεντέλη για την Αθήνα (από το Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας, το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, το Ε.Κ.Ε.Φ.Ε. «Δημόκριτος», τα Πανεπιστήμια Κρήτης και Αιγαίου), στη Θεσσαλονίκη (Πανεπιστήμιο Αιγαίου), στην Πάτρα (Πανεπιστήμιο Πατρών), στο Ηράκλειο (Πανεπιστήμιο Κρήτης) και στα Ιωάννινα (Πανεπιστήμια Ιωαννίνων και Κρήτης).
Τα κυριότερα συμπεράσματα είναι:
- Οι συγκεντρώσεις των αιωρούμενων σωματιδίων τις κρύες νύχτες με άπνοια έφτασαν σε πολύ υψηλά επίπεδα.
- Στις νυχτερινές περιόδους με μεγάλα επίπεδα ρύπανσης, πάνω από το 90% οφειλόταν σε μικρά σωματίδια με διάμετρο κάτω από 2,5 (PM2,5), τα οποία είναι πιο διεισδυτικά από τα αντίστοιχα μεγαλύτερης διαμέτρου και συνεπώς ικανά να φτάνουν ευκολότερα στις κυψελίδες των πνευμόνων, όπου και είναι ιδιαίτερα επιβλαβή.
- Οι υψηλές συγκεντρώσεις παρατηρούνταν από περίπου τις 7 το βράδυ μέχρι και τις 3 το πρωί, με μέγιστο επίπεδο λίγο πριν τα μεσάνυχτα.
- Η καύση ξύλων ήταν υπεύθυνη σχεδόν αποκλειστικά >80% για τις υψηλές συγκεντρώσεις τις νυχτερινές ώρες.
- Τα σωματίδια από την καύση των ξύλων αποτελούνταν κατά 80% από οργανικές ενώσεις, κατά 10% από στοιχειακό άνθρακα (μη καθαρό γραφίτη) και κατά 10% από ανόργανα άλατα (χλωριούχο κάλιο, θειικό κάλιο κλπ). Οι εκατοντάδες οργανικές ενώσεις συμπεριλαμβάνουν πολυκυκλικούς αρωματικούς υδρογονάνθρακες (ιδιαίτερα τοξικές ενώσεις), αλκάνια, μονο- και δικαρβοξυλικά οξέα κλπ.
- Στις υπόλοιπες ελληνικές πόλεις όπου πραγματοποιήθηκαν μετρήσεις, παρουσιάστηκαν παρόμοια προβλήματα.
- Ταυτόχρονα με τις υψηλές συγκεντρώσεις σωματιδίων, σε συγκεκριμένες νύχτες μετρήθηκαν και σχετικά υψηλές συγκεντρώσεις αερίων αρωματικών ενώσεων (τολουόλιο, ξυλόλια), η ύπαρξη των οποίων αποδεικνύει την καύση επεξεργασμένων ξύλων και άλλων υλικών.
- Οι συγκεντρώσεις αυτές τη νύχτα ήταν διπλάσιες ή και τριπλάσιες από τις αντίστοιχες συγκεντρώσεις τους κατά τις ώρες κυκλοφοριακής αιχμής.
- Τις κρύες νύχτες (ελάχιστη θερμοκρασία <5 βαθμών Κελσίου) με άπνοια, αυτά τα σωματίδια και αέρια παγιδεύονται σε ένα στρώμα λίγων εκατοντάδων μέτρων πάνω από το έδαφος, φτάνοντας σε ιδιαίτερα υψηλές συγκεντρώσεις.
- Η έκθεση στη σωματιδιακή ρύπανση αναγνωρίζεται διεθνώς ως σημαντικότατος κίνδυνος για τη Δημόσια Υγεία.