Περισσότερα από 18,6 εκατομμύρια άνθρωποι πεθαίνουν κάθε χρόνο παγκοσμίως από καρδιαγγειακά νοσήματα, όπως το έμφραγμα και το εγκεφαλικό. Ωστόσο, ο ένας στους τρεις από αυτούς τους θανάτους είναι πρόωρος, ενώ πολλοί θα μπορούσαν να έχουν αποφευχθεί.
Σύμφωνα με στοιχεία της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Καρδιάς (WHF), σε ετήσια βάση 35 εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο παθαίνουν οξύ στεφανιαίο ή αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο. Ωστόσο το 80% της καρδιαγγειακής νόσου μπορεί να αποτραπεί.
Ειδικοί από το ΕΚΠΑ και από την Ελληνική Καρδιολογική Εταιρεία (ΕΚΕ) εξηγούν όσα πρέπει να γνωρίζουμε, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Καρδιάς, η οποία εορτάζεται στις 29 Σεπτεμβρίου κάθε έτους.
«Το εφετινό μήνυμα της Παγκόσμιας Ημέρας Καρδιάς είναι «Χρησιμοποιήστε την καρδιά. Γνωρίστε την καρδιά». Αυτή η ημέρα είναι μια υπενθύμιση σε όλους να φροντίζουν τις καρδιές τους. Η εκστρατεία εστιάζει στο πόσο ουσιαστικό είναι να γνωρίσουμε την καρδιά μας και την καρδιαγγειακή μας υγεία», αναφέρει ο καθηγητής Καρδιολογίας Γ. Κοχιαδάκης, πρόεδρος της ΕΚΕ.
«Με δεδομένο ότι σε σημαντικό μέρος του πληθυσμού, οι γνώσεις για την υγεία της καρδιάς είναι ακόμα περιορισμένες, η Ελληνική Καρδιολογική Εταιρεία στοχεύει συστηματικά να ενημερώνει και να ευαισθητοποιεί τους πολίτες για τους παράγοντες κινδύνου καρδιαγγειακών νόσων και για το πώς πρέπει να φροντίζουν την καρδιά και την υγεία τους συνολικά».
«Ας είναι η 29η Σεπτεμβρίου μία ευκαιρία για όλους μας να αντιληφθούμε τον μοναδικό ρόλο της καρδιάς για τη ζωή και την υγεία. Και ας αποτελέσει αφορμή για να αντιμετωπίσουμε τους φόβους και τους παράγοντες κινδύνου οργανωμένα και σε ειδικά ιατρεία Προληπτικής Ιατρικής – Καρδιολογίας με στόχο να κερδίσουμε χρόνια ζωής και να μειωθούν στο άμεσο μέλλον τα καρδιαγγειακά συμβάντα», τονίζει ο καθηγητής Καρδιολογίας Γεράσιμος Σιάσος, πρύτανης του ΕΚΠΑ.
Τι είναι τα καρδιαγγειακά νοσήματα
Με τον όρο καρδιαγγειακά νοσήματα περιγράφονται παθήσεις της καρδιάς και των αγγείων, στις οποίες συμπεριλαμβάνονται:
- Η στεφανιαία νόσος
- Η ισχαιμική καρδιακή νόσος
- Τα αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια
- Η περιφερική αρτηριοπάθεια
- Τα ανευρύσματα και ο διαχωρισμός της αορτής κ.ά.
Η συχνότερη απ’ όλα αυτά τα νοσήματα είναι η στεφανιαία νόσος. Μπορεί να εκδηλωθεί είτε οξέως είτε χρονίως, προκαλώντας:
- Συμπτώματα στηθάγχης (πόνου στο στήθος) με
- Συμπτώματα καρδιακής ανεπάρκειας (δύσπνοια, εύκολη κόπωση, κακή ανοχή στην άσκηση, οιδήματα -πρήξιμο- των άκρων) και με
- Αρρυθμίες
«Είναι σημαντικό να αναγνωρίζουμε αυτά τα ύποπτα συμπτώματα ώστε όταν έχουμε την εκδήλωση κάποιου οξέος επεισοδίου να αντιμετωπιστεί άμεσα και σε επείγουσα βάση χωρίς καθυστέρηση. Αντίστοιχα, σε χρόνια συμπτώματα να αναζητήσουμε έγκαιρα την κατάλληλη θεραπευτική αγωγή», επισημαίνει ο κ. Σιάσος.
Πώς προκαλούνται τα καρδιαγγειακά νοσήματα
Στις περισσότερες περιπτώσεις το υποκείμενο αίτιο των καρδιαγγειακών νοσημάτων είναι η αθηροσκλήρωση. Με τον όρο αυτό περιγράφεται η συσσώρευση αθηρωματικού υλικού στα αγγεία και η στένωση αυτών.
Όσον αφορά τα αίτια εξέλιξης της αθηροσκλήρωσης, σημειώνεται ότι είναι πολυπαραγοντικά. Αυτό σημαίνει ότι αναγνωρίζονται πολλαπλοί παράγοντες κινδύνου που δρουν αθροιστικά και μπορεί σε αυτούς να αποδοθεί έως και το 80% της εξέλιξης της αθηροσκλήρωσης. «Οφείλουμε, λοιπόν, να γνωρίζουμε τους παράγοντες κινδύνου και να τους περιορίζουμε/θεραπεύουμε προκειμένου να προστατεύσουμε την υγεία της καρδιάς μας», υπογραμμίζει ο κ. Σιάσος.
Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου
Υπάρχουν πολλοί παράγοντες κινδύνου που σχετίζονται με τα καρδιαγγειακά νοσήματα. Ορισμένοι από αυτούς (λ.χ. το οικογενειακό ιστορικό), δεν μπορούν να τροποποιηθούν. Εν τούτοις, άλλοι (όπως ενδεικτικά η υπέρταση) «μπορούν να τροποποιηθούν μέσω παρεμβάσεων στον τρόπο ζωής και θεραπείας», εξηγεί ο κ. Κοχιαδάκης.
Κάθε άτομο που έχει έναν παράγοντα κινδύνου δεν σημαίνει απαραιτήτως ότι θα εκδηλώσει καρδιαγγειακή νόσο. Ωστόσο, όσο περισσότεροι παράγοντες κινδύνου υπάρχουν, τόσο περισσότερες είναι οι πιθανότητες να εκδηλωθούν καρδιαγγειακά νοσήματα. Εκτός κι εάν ληφθούν μέτρα και γίνει συντονισμένη προσπάθεια ώστε να αποτραπούν οι παράγοντες κινδύνου που θέτουν σε κίνδυνο την υγεία της καρδιάς.
Οι κυριότεροι παράγοντες κινδύνου, σύμφωνα με τον κ. Σιάσο, είναι:
- Η υπέρταση
- Η υπεροχληστερολαιμία
- Ο σακχαρώδης διαβήτης
- Η παχυσαρκία
- Το κάπνισμα
- Η ανθυγιεινή διατροφή
- Η χρόνια νεφρική νόσος
- Η καθιστική ζωή
- Η έκθεση σε καυσαέρια
Πώς να προστατευθείτε από τα καρδιαγγειακά νοσήματα
Ο κ. Κοχιαδάκης παρέχει τις εξής συμβουλές προστασίας από τα καρδιαγγειακά νοσήματα:
- Να ακολουθείτε μια υγιεινή, ισορροπημένη διατροφή. Πρέπει να περιλαμβάνει ποικιλία από μη επεξεργασμένα και φρέσκα τρόφιμα. Συνιστώνται άφθονα φρούτα και λαχανικά, δημητριακά ολικής, ξηροί καρποί. Να τρώτε επίσης τρόφιμα χαμηλής περιεκτικότητας σε κορεσμένα λιπαρά, σάκχαρα και αλάτι. Πρέπει επίσης να είστε προσεκτικοί με τα επεξεργασμένα τρόφιμα (συχνά περιέχουν πολύ αλάτι) και να πίνετε πολύ νερό.
- Να γυμνάζεστε τακτικά. Χρειάζεστε 30 λεπτά μέτριας έντασης σωματική δραστηριότητα, πέντε ημέρες την εβδομάδα. Οι ενήλικες (ηλικίας 18-65 ετών) και οι ηλικιωμένοι (65+) πρέπει να επιδιώκουν να κάνουν την εβδομάδα τουλάχιστον 150 λεπτά μετρίας έντασης σωματική δραστηριότητα ή τουλάχιστον 75 λεπτά έντονης σωματικής δραστηριότητας. Τα παιδιά και οι έφηβοι πρέπει να κάνουν καθημερινά μέτρια έως έντονη σωματική δραστηριότητα.
- Διατηρήστε υγιές σωματικό βάρος. Η μείωση του κινδύνου παχυσαρκίας συνήθως περιλαμβάνει α) μείωση του αριθμού των θερμίδων που καταναλώνονται από λίπη και σάκχαρα, β) αύξηση της ημερήσιας πρόσληψης φρούτων, λαχανικών, δημητριακών ολικής, ξηρών καρπών και γ) τακτική άσκηση.
- Αποφύγετε τη χρήση καπνού και κάθε καπνικού προϊόντος. Εάν σταματήσετε το κάπνισμα, ο κίνδυνος στεφανιαίας νόσου θα μειωθεί κατά το ήμισυ εντός 1 έτους. Θα επανέλθει σε φυσιολογικά επίπεδα με την πάροδο του χρόνου. Να αποφεύγετε τους χώρους με καπνό τσιγάρων. Η έκθεση στο παθητικό κάπνισμα αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο καρδιακής προσβολής. Όλες οι μορφές καπνού είναι επιβλαβείς και δεν υπάρχει ασφαλές επίπεδο έκθεσης στον καπνό. Εάν δυσκολεύεστε να κόψετε το κάπνισμα, μιλήστε με το γιατρό σας για την ανάπτυξη ενός σχεδίου διακοπής προσαρμοσμένου στις ανάγκες σας.
Αλκοόλ, άγχος, εξετάσεις και φάρμακα
Για προστασία από τα καρδιαγγειακά νοσήματα απαραίτητα είναι ακόμα τα εξής μέτρα, κατά τον κ. Κοχιαδάκη:
- Αποφύγετε το αλκοόλ. Δεν υπάρχει ασφαλές επίπεδο στην κατανάλωσή του. Οι επιβλαβείς επιπτώσεις του υπερτερούν κατά πολύ των δυνητικών προστατευτικών οφελών. Ενώ το να πίνετε λιγότερο μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου, τα στοιχεία δείχνουν ότι η ιδανική κατάσταση για την υγεία είναι να μην πίνετε καθόλου. Ακόμη και οι μέτριοι πότες παρατηρούν οφέλη στην υγεία τους, όταν σταματούν να πίνουν αλκοόλ.
- Διαχειριστείτε το άγχος σας. Το άγχος μπορεί να προκαλέσει σύσφιξη των αρτηριών, γεγονός που μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο καρδιακών παθήσεων. Η άσκηση, οι βαθιές αναπνοές, η χαλάρωση των μυών σας και το να αφιερώνετε χρόνο για τα πράγματα που αγαπάτε, μπορεί να σας βοηθήσουν να διαχειριστείτε το άγχος σας.
- Να ελέγχετε συνολικά την καρδιαγγειακή υγεία. Μάθετε κατ’ αρχάς να κάνετε σωστές μετρήσεις. Ο έλεγχος της αρτηριακής πίεσης, των επιπέδων χοληστερόλης και των επιπέδων σακχάρου στο αίμα σε τακτική βάση είναι σημαντικός για τον προσδιορισμό και τον έλεγχο του κινδύνου για καρδιαγγειακά νοσήματα. Απαραίτητο είναι, τέλος, να λαμβάνετε τυχόν φάρμακα που σας χορηγεί ο γιατρός για τα καρδιαγγειακά, όπως σας έχουν συνταγογραφηθεί. Βεβαιωθείτε ότι τηρείτε την θεραπεία σας.
Φωτογραφία: iStock