Θετικές εξελίξεις στην επιστήμη που συνέβησαν το 2025 και προσφέρουν ελπίδα για τα επόμενα χρόνια, αναδεικνύει η κορυφαία επιστημονική επιθεώρηση Nature.
Η συρρίκνωση της τρύπας του όζοντος στην Ανταρκτική, οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και οι επιτυχίες στη γονιδιακή επεξεργασία είναι μερικές από αυτές, αναφέρει.
Συρρίκνωση της τρύπας του όζοντος
Η τρύπα στο στρώμα του όζοντος της Ανταρκτικής έχει συρρικνωθεί στο μικρότερο μέγεθός της από το 2019. Το γεγονός αυτό υποδηλώνει τη συνεχιζόμενη ανάκαμψη της ανώτερης ατμόσφαιρας της Γης, αναφέρει το Nature.
Η τρύπα του όζοντος ανακαλύφθηκε για πρώτη φορά το 1985. Είναι αποτέλεσμα των ανθρωπογενών εκπομπών χημικών ενώσεων CFC, που καταστρέφουν το όζον. Το Πρωτόκολλο του Μόντρεαλ του 1987 κατάργησε σταδιακά την παραγωγή και χρήση των CFC με αποτέλεσμα την επιτυχή μείωση των εκπομπών.
Η τρύπα του όζοντος είναι σε καλό δρόμο για να εξαλειφθεί πλήρως στα τέλη της δεκαετίας του 2060. Υπό την προϋπόθεση ότι θα συνεχιστούν οι προσπάθειες για την εξεύρεση εναλλακτικών λύσεων φιλικών προς το περιβάλλον.
Ανανεώσιμες πηγές ενέργειες
Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας αναδεικνύονται από το Nature, καθώς ξεπέρασαν για πρώτη φορά τον άνθρακα ως η μεγαλύτερη πηγή ενέργειας παγκοσμίως. Η Κίνα και πολλές αναπτυσσόμενες χώρες παράγουν με εντυπωσιακό ρυθμό ηλιακή και αιολική ενέργεια, καθώς και ηλεκτρικά οχήματα.
Επιπλέον, σε πολλές περιοχές της Ευρώπης σημαντικό μέρος της ηλεκτρικής κατανάλωσης καλύφθηκε από αιολικά και φωτοβολταϊκά συστήματα. Ωστόσο, οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από ορυκτά καύσιμα έφτασαν σε νέο υψηλό επίπεδο εφέτος.
Ανάκαμψη απειλούμενων ειδών
Το 2025 οι πληθυσμοί ορισμένων απειλούμενων και σχεδόν εξαφανισμένων ειδών ανέκαμψαν, χάρη στις έντονες προσπάθειες διατήρησής τους.
Η πράσινη θαλάσσια χελώνα (Chelonia mydas) απειλούνταν με εξαφάνιση από τη δεκαετία του 1980. Πλέον, όμως, έχει πλέον μετακινηθεί στην κατηγορία «ελάχιστης ανησυχίας» στον κατάλογο της Διεθνούς Ένωσης για τη Διατήρηση της Φύσης (IUCN), σύμφωνα με το Nature.
Επιπλέον, τον περασμένο Σεπτέμβριο επιτεύχθηκε ένα ιστορικό ορόσημο για τη διατήρηση του θαλάσσιου περιβάλλοντος. Επικυρώθηκε από περισσότερες από 60 χώρες η Συνθήκη του ΟΗΕ για την Ανοιχτή Θάλασσα. Η συνθήκη θα τεθεί σε ισχύ τον Ιανουάριο. Έχει ως στόχο τη νομική προστασία της βιοποικιλότητας στα διεθνή ύδατα.
Επιτυχίες στη γονιδιακή επεξεργασία
Η εφετινή χρονιά αποτέλεσε ορόσημο για τη γονιδιακή επεξεργασία, καθώς χαρακτηρίσθηκε από την έναρξη πολλών κλινικών δοκιμών.
Η πρώτη γονιδιακή θεραπεία για τη νόσο του Χάντινγκτον αποδείχθηκε εντυπωσιακή. Επιβράδυνε κατά 75% τον ρυθμό της γνωστικής έκπτωσης στους συμμετέχοντες.
Πολλά υποσχόμενα αποτελέσματα είχε και δοκιμή γονιδιακής θεραπείας για την οξεία λεμφοβλαστική λευχαιμία των Τ-κυττάρων. Η πλειονότητα των 11 πασχόντων που συμμετείχαν μπήκαν σε ύφεση. Οι ασθενείς ήταν παιδιά και ενήλικες.
Επιπλέον, εφαρμόστηκε η πρώτη εξατομικευμένη θεραπεία γονιδιακής τροποποίησης σε βρέφος με πολύ σπάνια νόσο. Το βρέφος λέγεται KJ Muldoon και πάσχει από ανεπάρκεια της συνθετάσης του φωσφορικού καρβαμυλίου 1 (CPS1). Μάλιστα έχει συμπεριληφθεί στον κατάλογο του Nature με τους ανθρώπους που διαμόρφωσαν την επιστήμη το 2025.
Το περιοδικό παραθέτει και άλλες δοκιμές γενετικών θεραπειών, όπως την γονιδιακή θεραπεία για την χρόνια κοκκιωματώδη νόσο. Είναι μία σπάνια, κληρονομική ανεπάρκεια του ανοσοποιητικού συστήματος.
Έμπολα και ελονοσία
Σημαντικές εξελίξεις υπήρξαν το 2025 και στην αντιμετώπιση επιδημίας του ιού Έμπολα στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό. Η επιδημία τέθηκε υπό έλεγχο εντός μόλις 42 ημερών, χάρη στην ευρεία διάθεση του απαιτούμενου εμβολίου και τη θεραπεία με μονοκλωνικά αντισώματα. Οι παρεμβάσεις αυτές άρχισαν αμέσως μετά την κήρυξη της επιδημίας, γεγονός που συνέβαλε στην πρόληψη της έντασής της.
Τον Νοέμβριο, εξ άλλου, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ενέκρινε την πρώτη θεραπεία για την ελονοσία σε βρέφη. Δεδομένου ότι επί του παρόντος τα παιδιά κάτω των πέντε ετών αντιπροσωπεύουν το περίπου 75% των θανάτων από ελονοσία παγκοσμίως, το συγκεκριμένο φάρμακο θα μπορούσε να φέρει τον κόσμο ένα βήμα πιο κοντά στην εξάλειψη της νόσου.
Ένα δεύτερο φάρμακο κατά της ελονοσίας πέτυχε σε κλινική δοκιμή φάσης ΙΙΙ να θεραπεύσει με επιτυχία την ελονοσία στο 97,4% των συμμετεχόντων. Εάν το φάρμακο αυτό λάβει την έγκριση των ρυθμιστικών Αρχών, θα είναι η πρώτη νέα κατηγορία φαρμάκων κατά της ελονοσίας για περισσότερα από 25 χρόνια, τονίζει το Nature.
Τέλος, μελέτη στις ΗΠΑ έδειξε σημαντική μείωση (κατά 43%) στη συχνότητα των αλλεργιών σους ξηρούς καρπούς μεταξύ των παιδιών ηλικίας κάτω των 3 ετών. Η μείωση αυτή επετεύχθη χάρη στην ευρύτερη εφαρμογή προληπτικών οδηγιών για πρώιμη έκθεση σε πιθανά αλλεργιογόνα. Η ίδια οδηγία συνετέλεσε επίσης σε μείωση κατά 36% σε άλλες τροφικές αλλεργίες.
Με πληροφορίες από ΑΠΕ-ΜΠΕ, Nature / Φωτογραφία: iStock